فهرست مطالب
ترازنامه یکی از اسنادی است که برای سنجش سلامت مالی کسب و کارها تهیه می‌شود. این سند تصویر دقیقی از وضعیت اقتصادی شرکت در بازه‌های زمانی کوتاه و بلند مدت نشان می‌دهد. ترازنامه با نمایش دقیق دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، نشان می‌دهد که یک شرکت تا چه اندازه از نظر مالی پایدار و قدرتمند است. این گزارش اطلاعات مالی شرکت را به صورت خلاصه و در یک نگاه در اختیار مدیران و سهامداران قرار داده و شامل اطلاعاتی از جمله میزان دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه شرکت (حقوق صاحبان سهام) خواهد بود. در این مقاله سایت نرم افزار حسابداری محک به بررسی صفر تا صد ترازنامه می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
ترازنامه چیست؟
ترازنامه عبارت است از یک گزارش از مجموع دارایی‌ها و بدهی‌ها که به بازه زمانی مشخصی اشاره داشته و در یک زمان مشخص تهیه می‌شود. ترازنامه یکی ار صورت‌های مالی اساسی است که در اظهارنامه‌های مالیاتی نیز مورد درخواست اداره مالیات است، به عنوان ترازنامه مالیاتی شناخته می‌شود. در واقع ترازنامه مالیاتی ، واقعیتی از صورت وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت است که در یک زمان مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ترازنامه مالیاتی اطلاعات دو ستون از یک گزارش در برابر هم قرار می‌گیرد و می‌توان آن را به صورت خلاصه در عبارت زیر بیان نمود.
دارایی = بدهی + حقوق صاحبان سهام(سرمایه)
ترازنامه یا balance sheet یکی از مهم‌ترین گزارش‌های مالی است که تصویر دقیق وضعیت مالی یک شرکت را در یک زمان مشخص ارائه می‌دهد. این گزارش از سه بخش اصلی دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است.
- دارایی‌ها شامل منابعی هستند که شرکت در اختیار دارد، مانند وجه نقد، موجودی کالا و اموال یا تجهیزات.
- بدهی‌ها بیانگر تعهدات مالی شرکت در برابر اشخاص یا سازمان‌های دیگر است که باید در آینده پرداخت شوند.
حقوق صاحبان سهام نیز نشان دهنده میزان سرمایه‌گذاری سهامداران در شرکت است.
هدف از ایجاد ترازنامه
هدف اصلی از تهیه ترازنامه، ارائه تصویری شفاف از سلامت مالی شرکت و بررسی میزان تعادل میان دارایی‌ها و بدهی‌ها ارائه اطلاعات به استفاده‌کنندگان در مورد وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در یک زمان مشخص می‌باشد.
اهمیت ترازنامه در حسابداری
تهیه ترازنامه اهمیت زیادی برای بخش مالی و حسابداری به همراه دارد. در ادامه به بررسی دلایل اهمیت ترازنامه در حسابداری می‌پردازیم.
۱. آگاهی از میزان نقدینگی
دارایی‌ها و بدهی‌ها در ترازنامه با هم مقایسه می‌شوند. به همین علت این گزارش تصویر روشنی از میزان نقدینگی در اختیار صاحبان مشاغل قرار می‌دهد. این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند تا توانایی شرکت در پرداخت تعهدات مالی کوتاه مدت را بررسی کنند و بر اساس آن، تصمیمات دقیق‌تری برای مدیریت مسائل اقتصادی و رسیدن به اهداف مالی بگیرند.
۲. افزایش بهره‌وری
تحلیل داده‌های ترازنامه در کنار صورت سود و زیان، امکان بررسی بازدهی دارایی‌های شرکت را فراهم می‌کند. با این تحلیل می‌توان فهمید که کسب و کار تا چه اندازه از منابع خود به شکل مؤثر استفاده کرده و چگونه می‌توان فعالیت‌ها را برای دستیابی به سود بیشتر بهینه‌سازی کرد.
۳. تعیین نسبت بدهی به دارایی
ترازنامه اطلاعات لازم برای محاسبه نسبت بدهی به دارایی را نیز در اختیار قرار می‌دهد. این نسبت شاخصی مهم برای ارزیابی میزان ریسک مالی شرکت است. با آگاهی از این موضوع، مدیران می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تری برای مدیریت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آتی بگیرند و مسیر رشد پایدار کسب و کار را هموار کنند.
کاربردهای ترازنامه یا تراز مالی
در بخش‌های قبلی به این پرسش پاسخ دادیم که ترازنامه چیست و چه اهمیتی دارد. حال در این بخش به بررسی دقیق و کامل کاربردهای این گزارش مالی می‌پردازیم.
ارزیابی وضعیت مالی شرکت
طبق تعریف ترازنامه، این گزارش مالی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی برای سنجش وضعیت اقتصادی شرکت‌ها به حساب می‌آید. این گزارش شامل اطلاعات دقیقی از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام است که به مدیران، حسابداران و صاحبان کسب و کار کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از شرایط مالی شرکت به دست آورند. تحلیل درست ترازنامه، امکان شناسایی نقاط قوت و ضعف مالی را فراهم می‌کند و به تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در جهت بهبود عملکرد اقتصادی شرکت کمک می‌کند.
کمک به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری
ترازنامه نقش کلیدی در فرایند تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. با بررسی دقیق اطلاعات مالی موجود در ترازنامه، سرمایه‌گذاران می‌توانند میزان ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت را ارزیابی کرده و با اطمینان بیشتری اقدام به ورود یا خروج از سرمایه‌گذاری کنند. این گزارش مالی، تصویری جامع از وضعیت مالی شرکت ارائه می‌دهد و امکان مقایسه آن با سایر شرکت‌ها را نیز فراهم می‌سازد.
نقش ترازنامه در تحلیل‌های مالی
ترازنامه ابزار اصلی در تحلیل‌های مالی به شمار می‌آید. کارشناسان مالی با تکیه بر اطلاعات این گزارش، روند رشد، ثبات یا تغییرات موجود در وضعیت مالی شرکت را مورد بررسی قرار می‌دهند. این تحلیل‌ها نه تنها به شناسایی نقاط ضعف و چالش‌های مالی کمک می‌کند، بلکه امکان ارائه راهکارهای اصلاحی و برنامه‌ریزی برای بهبود عملکرد اقتصادی را نیز فراهم می‌سازد. از طرفی ترازنامه با ارائه اطلاعات پایه، امکان پیش بینی وضعیت مالی آینده شرکت را فراهم می‌کند.
اقلام ترازنامه مالیاتی
اقلام ترازنامه در سه بخش کلی که شامل دارایی، بدهی و سرمایه می‌باشد تعریف می‌شود. این اقلام با ترتیب خاصی که “استانداردی تعریف شده” است، در ترازنامه ثبت شده و به شرح زیر است.
1. ستون دارایی‌ها
در ستون اول ترازنامه، دارایی‌های یک واحد اقتصادی ثبت می‌شود. این دارایی‌ها بر اساس درجه نقدشوندگی و ثبات، از بالا به پایین مرتب می‌شوند. طبق این ترتیب، ابتدا دارایی‌های غیرجاری و سپس دارایی‌های جاری قرار دارند.
دارایی‌های غیرجاری
دارایی‌هایی هستند که انتظار نمی‌رود در طی یک سال به وجه نقد تبدیل شوند. این دسته شامل موارد زیر است:
- سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت
- دارایی‌های ثابت
- دارایی‌های نامشهود
- اثاثیه و تجهیزات
دارایی‌های جاری
این دسته شامل اقلامی است که انتظار می‌رود طی یک سال به وجه نقد تبدیل شود. این دسته شامل موارد زیر است:
- وجه نقد
- اوراق بهادار قابل فروش
- موجودی مواد و کالا
- ملزومات مصرفی
- پیش پرداخت‌ها
- حساب‌های دریافتنی
۲. ستون بدهی‌ها و سرمایه
در ستون دوم ترازنامه، ابتدا سرمایه و سپس بدهی‌ها آورده می‌شود.
سرمایه یا حقوق صاحبان سهام
سرمایه به سهم مالکان شرکت از دارایی‌ها پس از کسر بدهی‌ها گفته می‌شود. این مبلغ در واقع باقی مانده دارایی‌ها پس از کسر تمام بدهی‌های شرکت به افراد و نهادهای بیرونی است. این یعنی حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد که اگر شرکت تمام بدهی‌های خود را تسویه کند، چه میزان دارایی برای مالکان باقی خواهد ماند. در ترازنامه حسابداری، این بخش پیش از نوشتن بدهی‌ها قرار می‌گیرد و یکی از پایه‌های اصلی معادله ترازنامه را تشکیل می‌دهد. این بخش شامل موارد زیر است:
- سرمایه اولیه
- سود یا زیان انباشته
- افزایش سرمایه
- اندوخته‌ها
بدهی‌ها
بدهی‌ها تعهداتی هستند که شرکت باید در آینده آن‌ها را پرداخت کند. این تعهدات نیز به دو گروه تقسیم می‌شوند:
1) بدهی‌های غیرجاری
بدهی‌هایی هستند که بیشتر از یک سال مهلت تسویه دارند. این بدهی‌ها شامل موارد زیر هستند:
- وام‌ها و تسهیلات بلند مدت
- بدهی‌های مالیاتی معوق
- تعهدات بلند مدت تأمین مالی
2) بدهی‌های جاری
بدهی‌هایی هستند که باید ظرف یک سال پرداخت شوند. این بدهی‌ها شامل موارد زیر هستند:
- بدهی‌های بانکی کوتاه مدت
- سود سهام پرداختنی
- اجاره و مالیات قابل پرداخت
- دستمزد و حقوق پرداخت نشده
- حساب‌های پرداختنی به تأمین کنندگان
- پیش دریافت‌ها از مشتریان
نحوه تهیه ترازنامه یا تراز مالی
تهیه ترازنامه حسابداری به صورت دستی کار پیچیده‌ای نیست و با رعایت چند مرحله ساده می‌توان آن را تنظیم کرد. در ابتدا باید دو ستون اصلی یعنی دارایی‌ها و بدهی‌ها را به همراه سرمایه (حقوق صاحبان سهام) ایجاد کرد. سپس باید حساب‌های مربوط به هر ستون را بر اساس میزان نقد شوندگی، از بالا به پایین مرتب کرده و در پایان، مجموع هر ستون را محاسبه و یادداشت کنید. نکته مهم این است که جمع دو ستون باید با یکدیگر برابر باشد؛ چرا که این توازن نشان دهنده درستی اطلاعات وارد شده است.
اگر چه امروزه تهیه ترازنامه با استفاده از ابزارهای حسابداری مانند نرم افزار حسابداری محک به صورت اتوماتیک و بسیار ساده انجام می‌شود، اما آشنایی با روش دستی تهیه ترازنامه همچنان اهمیت دارد و به درک بهتر ساختار مالی شرکت کمک می‌کند.
محدودیت‌های ترازنامه
یکی از ایرادهای وارد بر ترازنامه‌ها این است که تأثیر تورم در آن‌ها لحاظ نمی‌شود. این یعنی با گذشت زمان، مبالغ ثبت شده برای دارایی‌ها دیگر به روز نیستند و همچنان بر اساس ارزش دفتری ثبت و نمایش داده می‌شوند. این موضوع می‌تواند باعث شود تا تصویر دقیقی از ارزش واقعی دارایی‌های شرکت ارائه نشود.
برای مثال، اگر شرکتی در یک دهه گذشته ساختمانی را به قیمت 50 میلیون تومان خریداری کرده باشد، این دارایی در ترازنامه امروز نیز با همان مبلغ ثبت می‌شود. این در حالی است که به دلیل افزایش قیمت‌ها و تورم، ارزش واقعی آن ساختمان ممکن است چندین برابر شده باشد.
نمونه ترازنامه
برای آشنایی بهتر شما با ساختار ترازنامه در جدول، یک نمونه از آن در این بخش ارائه شده است.
فرمول ترازنامه حسابداری
برای تهیه ترازنامه مالی باید سه مؤلفه اصلی هر کسب و کار یعنی دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه را در نظر گرفت. این سه عامل از اجزای اصلی معادله حسابداری هستند و نقش تعیین کننده‌ای در تنظیم ترازنامه دارند. حسابداران برای تهیه و ارائه ترازنامه، اطلاعات مربوط به هر یک از این اجزا را در بازه زمانی مشخص جمع آوری و ثبت می‌کنند. فرمول اصلی ترازنامه حسابداری به شکل زیر است:
دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)
این فرمول نشان می‌دهد که یک شرکت چه مقدار دارایی در اختیار دارد، چه میزان بدهی بر عهده دارد و چه اندازه سرمایه یا حقوق متعلق به صاحبان شرکت است.
جمع بندی
ترازنامه حسابداری یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت مالی محسوب می‌شود که تصویری شفاف از وضعیت اقتصادی یک شرکت در یک زمان مشخص ارائه می‌دهد. با بررسی و تحلیل دقیق تراز مالی می‌توان به درک عمیقی از میزان و نوع دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام دست یافت. این تحلیل نشان می‌دهد که منابع مالی شرکت چگونه تأمین شده‌اند و در چه بخش‌هایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
در این مقاله به بررسی صفر تا صد ترازنامه پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
