بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم در کشور ما، تمام افرادی که از طریق فعالیتهای اقتصادی درآمد کسب میکنند، باید بخشی از درآمد خود را به عنوان مالیات به دولت پرداخت نمایند. وکلا نیز از این قانون مستثنا نیستند و موظفند که مالیات مربوط به حق الوکاله و درآمد حاصل از وکالت را پرداخت کنند. تمامی مشاوران حقوقی، کارشناسان و وکلای دادگستری باید با توجه به نوع فعالیت خود، مالیاتهای مختلفی را بپردازند که درصد و نحوه محاسبه آنها متفاوت است. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک، به بررسی این موضوع که مالیات حق الوکاله چیست و نحوه محاسبه آن در سال 1404 میپردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مالیات حق الوکاله چیست؟
مالیات حق الوکاله یکی از انواع مالیات بر درآمد است که وکلا و اشخاصی که در مراجع قضایی و غیرقضایی به نمایندگی از دیگران فعالیت میکنند، موظف به پرداخت آن هستند. این مالیات هنگام تنظیم قرارداد وکالت و از طریق ابطال تمبر اعمال میشود، به این معنا که هرگاه موکل بابت دریافت خدمات حقوقی مبلغی را به وکیل پرداخت میکند، مطابق قانون مالیاتها، معادل ۵ درصد از حق الوکاله به عنوان مالیات حق تمبر به دولت تعلق میگیرد. این مبلغ باید در متن قرارداد درج شده و هم زمان با امضای قرارداد، تمبر مربوطه ضمیمه و باطل شود.
مسئولیت پرداخت مالیات حق الوکاله بر عهده وکیل بوده و مکلف است از طرف موکل، تمبر مالیاتی را ابطال کرده و مبلغ مربوطه را پرداخت کند. در واقع، این مالیات نوعی پیش پرداخت یا مالیات «علیالحساب» محسوب میشود که به سازمان امور مالیاتی واریز میگردد. پس از آن، وکیل یا استفاده کننده از خدمات وکالتی باید اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل کند تا پس از رسیدگی و محاسبه نهایی توسط ممیز مالیاتی، در صورت وجود ما به التفاوت، مالیات قطعی پرداخت شود.
نکته قابل توجه این است که برخی دستگاههای دولتی و موسسات عمومی از پرداخت مالیات حق الوکاله به شیوه ابطال تمبر معاف هستند. در این موارد، خود دولت یا موسسه مربوطه موظف است مالیات حق الوکاله را به صورت مستقیم پرداخت کند و وکیل الزامی به ابطال تمبر نخواهد داشت. این معافیتها و جزئیات اجرایی آنها در قانون مالیاتهای مستقیم پیش بینی شده و رعایت دقیق آنها ضروری است. در مجموع مالیات حق الوکاله علاوه بر تامین بخشی از منابع مالی دولت، به شفافیت و تعادل بیشتر در نظام مالیاتی کشور نیز کمک میکند.
نحوه محاسبه مالیات حق الوکاله
حساب و کتاب خود را محک بزنید
نرم افزار حسابداری محک ویژه +200 گروه شغلی
دریافت دمو و مشاوره رایگان
در صورت تمایل به دریافت مشاوره رایگان و مشاهده دمو نرم افزار حسابداری محک، لطفا فرم زیر را تکمیل نمایید.
ماده ۱۰۳ قانون مالیاتهای مستقیم، چارچوب و نحوه محاسبه مالیات حق الوکاله را در انواع دعاوی به طور دقیق مشخص کرده است. بر اساس بند «الف» این ماده، در دعاوی مالی که دارای خواسته مالی هستند، مالیات حق الوکاله معادل ۵ درصد از مبلغ حق الوکاله برای هر مرحله از رسیدگی تعیین شده است. به بیان سادهتر، هرگاه موضوع پرونده مالی باشد و بهای خواسته قابلیت تعیین داشته باشد، وکیل موظف است در هر مرحله، ۵ درصد از حقالوکاله را به عنوان مالیات پرداخت کند.
در بند «ب» ماده ۱۰۳ قانون آمده است که اگر موضوع وکالت جنبه مالی نداشته باشد یا تعیین مبلغ خواسته ضروری نباشد و همچنین در پروندههای کیفری که میزان حق الوکاله توسط دادگاه تعیین میشود، حداقل ۵ درصد از مبلغ حق الوکاله مشخصشده در هر مرحله بهعنوان مالیات محاسبه خواهد شد. بند «ج» نیز به اختلافات کیفری میپردازد که مبتنی بر ادعای خصوصی مالی هستند؛ در این موارد، نحوه محاسبه مالیات همانند دعاوی مالی بوده و مطابق بند «الف» اعمال میشود.
بند «د» ماده ۱۰۳ به اختلافات مالی در مراجع غیرقضایی اشاره دارد؛ مواردی که برای آنها تعرفه مشخصی تعیین نشده است. از جمله این موارد میتوان به اختلافات مالیاتی یا عوارض شهرداری اشاره کرد. در چنین پروندههایی، حق الوکاله و مالیات مربوط به آن بر اساس جداول خاصی محاسبه میشود که جزئیات آن در ادامه قانون پیش بینی شده است.
این ماده همچنین دارای تبصرههایی است که نکات اجرایی مهمی را روشن میکند. طبق تبصره 1، در صورتی که وکیل الزامات قانونی مربوط به ابطال تمبر مالیاتی را رعایت نکند، دادگاهها مطابق مقررات آیین دادرسی مدنی از پذیرش او خودداری خواهند کرد. با این حال اگر وکالت از سوی وزارتخانهها، موسسات دولتی، شهرداریها یا نهادهای وابسته به دولت اعطا شده باشد، ابطال تمبر روی وکالت نامه الزامی نیست. تبصره ۲ نیز مقرر میدارد که در صورت پرداخت حق الوکاله توسط دستگاههای دولتی یا شهرداریها، این نهادها موظف هستند که ۵ درصد از حق الوکاله را به عنوان مالیات علیالحساب، حداکثر تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
بر اساس تبصره ۳، چنانچه وکالت از یک وکیل به وکیل دیگر منتقل شود و تمبر مالیاتی قبلا ابطال شده باشد، وکیل جدید نیازی به ابطال مجدد تمبر نخواهد داشت. در تبصره ۴ نیز تاکید شده است که اگر دادگاه میزان حق الوکاله یا خسارت آن را کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در وکالت نامه تعیین کند، مدیران دفاتر دادگاهها موظفاند مراتب را به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند تا ما به التفاوت مالیاتی محاسبه و مطالبه شود.
مالیات حق الوکاله غیرقضایی به مالیاتی اطلاق میشود که بابت خدمات وکالتی ارائه شده خارج از سیستم قضایی و محاکم رسمی مانند رسیدگی به اختلافات مالیاتی، به درآمد وکلا تعلق میگیرد. این نوع خدمات در مراجع اختصاصی غیرقضایی رسیدگی میشود و برخلاف دعاوی قضایی، تعرفه مشخصی برای حق الوکاله آن تعیین نشده است. از این رو میزان حق الوکاله صرفا از حیث مالیاتی به صورت زیر محاسبه میشود:
- تا سقف ۱۰ میلیون ریال ما به الاختلاف، ۵ درصد
- از ۱۰ تا ۳۰ میلیون ریال ما به الاختلاف، ۴ درصد
- بالاتر از ۳۰ میلیون ریال ما به الاختلاف ، ۳ درصد
در نهایت، معادل ۵ درصد از مجموع مبلغ محاسبه شده ما به الاختلاف، به عنوان تمبر مالیاتی باید ابطال شود.
احکام این بند درباره تمامی اشخاصی که به صورت وکالتی در مراجع ذکر شده اقدام میکنند، حتی اگر وکیل دادگستری نباشند نیز جاری است. با این حال این مقررات شامل کارمندان مودی و همچنین بستگان درجه یک او از جمله پدر، مادر، همسر، فرزندان، خواهر، برادر و نوادگان نمیشود.
مالیات وکلا چند درصد است؟
مالیات حق الوکاله به مالیاتی گفته میشود که وکیل موظف است از حق الوکاله دریافتی از موکل، به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. این مالیات از طریق الصاق و ابطال تمبر مالیاتی روی وکالت نامه اعمال میشود و وکیل موظف است مطابق مقررات قانونی، درصد مشخصی از حق الوکاله را به عنوان مالیات پرداخت نماید. میزان این مالیات با توجه به نوع پرونده و مبلغ حق الوکاله متفاوت است.
- در دعاوی مالی، وکیل باید معادل ۵ درصد از مبلغ حق الوکاله را به عنوان مالیات پرداخت کند و این نرخ برای تمامی مراحل رسیدگی پرونده ثابت است.
- در دعاوی غیرمالی نیز مطابق قانون، حداقل ۵ درصد از حق الوکاله تعیین شده باید به صورت تمبر مالیاتی ابطال شود.
- در دعاوی کیفری چنانچه موضوع پرونده جنبه مالی داشته باشد؛ مانند مطالبه یا جبران خسارت، مالیات حق الوکاله همان ۵ درصد از مبلغ حق الوکاله خواهد بود.
به طور کلی، مبنای محاسبه مالیات حق الوکاله در اغلب دعاوی، درصدی ثابت از مبلغ حق الوکاله است که با هدف شفافیت درآمدی و نظم مالیاتی در فعالیتهای وکالتی اعمال میشود.
مثال محاسبه مالیات حق الوکاله
فرض کنید مالیات یک شرکت در اظهارنامه عملکرد، مبلغ ۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال و مبلغ مندرج در برگ تشخیص صادره از سوی حوزه مالیاتی ۱۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد. در این حالت، فرمول محاسبه مالیات حق الوکاله به ترتیب زیر انجام میشود:
مرحله اول:
در ابتدا، مبلغ اختلاف مالی موضوع دعوا مشخص میشود که در این مثال برابر با ۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال است.
مرحله دوم:
مبلغ اختلاف به دست آمده در جدول پلکانی مقرر در قانون قرار داده شده و محاسبات به تفکیک هر بازه انجام میگیرد:
۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال × ۵٪ = ۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال × ۴٪ = ۳۲.۰۰۰.۰۰۰ ریال
۳.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال × ۳٪ = ۱۱۴.۰۰۰.۰۰۰ ریال
جمع مبالغ فوق برابر است با ۱۶۶.۰۰۰.۰۰۰ ریال.
مرحله سوم:
در نهایت، مجموع به دست آمده در مرحله قبل در ۵ درصد ضرب میشود تا مالیات علی الحساب حق الوکاله موضوع بند «د» ماده ۱۰۳ محاسبه شود:
۱۶۶.۰۰۰.۰۰۰ × ۵٪ = ۸.۳۰۰.۰۰۰ ریال
بنابراین، مالیات علی الحساب حق الوکاله وکیل در این پرونده، مبلغ ۸.۳۰۰.۰۰۰ ریال خواهد بود.
نحوه پرداخت مالیات وکلای دادگستری
پرداخت مالیات حق الوکاله به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه مودیان مالیاتی انجام میشود. این فرآیند ساده و مرحله به مرحله به شرح زیر است:
۱. ورود به سامانه: ابتدا به وب سایت سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی tax.gov.ir مراجعه کنید. سپس از بخش «سایر خدمات مالیاتی»، گزینه «پرداخت الکترونیک مالیات» را انتخاب نمایید.
۲. انتخاب سامانه پرداخت: در صفحه مربوطه، روی گزینه «سامانه پرداخت الکترونیک مالیات» کلیک کنید تا وارد بخش پرداخت شوید.
۳. ورود به حساب کاربری: در این مرحله، نام کاربری و رمز عبوری را که پس از انجام پیش ثبت نام و اعتبارسنجی در سامانه مودیان دریافت کردهاید، وارد نمایید.
۴. دریافت شناسه قبض جدید: پس از ورود به حساب کاربری، گزینه «دریافت شناسه قبض جدید» را انتخاب کنید. (در صورتی که شخص حقوقی هستید، داشتن کد اقتصادی قدیمی الزامی است و پیش از نمایش قبض، شماره اقتصادی شما جهت بررسی و تایید نمایش داده میشود).
۵. تکمیل اطلاعات و ادامه فرآیند: اطلاعات درخواستی را با دقت تکمیل کرده و پس از اطمینان از صحت آنها، روی گزینه «ادامه» کلیک کنید.
۶. مشاهده قبض پرداخت: در این مرحله، صفحهای شامل شناسه قبض، شناسه پرداخت، مبلغ قابل پرداخت، نام مودی و آدرس ایمیل نمایش داده میشود. رسید پرداختهای آنلاین معمولا به صورت آنی صادر میگردد و در صورت تاخیر، حداکثر تا ۴۸ ساعت در سامانه ثبت خواهد شد.
۷. پرداخت نهایی: در نهایت با انتخاب گزینه «پرداخت آنلاین»، وارد درگاه بانکی شده و پس از انجام پرداخت، فرآیند تسویه مالیات حق الوکاله با موفقیت به پایان میرسد.
وظایف مالیاتی وکلا
تمامی مودیان مالیاتی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند و وکلا نیز از این الزام قانونی مستثنا نیستند. وکلای دادگستری باید در بازههای زمانی تعیین شده، وظایف مالیاتی خود را به درستی انجام دهند که مهمترین آنها عبارتاند از:
- ثبت و به روز رسانی صحیح اطلاعات هویتی و نشانی محل فعالیت در پرونده مالیاتی
- تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد قانونی، همراه با درج اطلاعات کامل، دقیق و واقعی
- پرداخت مالیات در مهلت مقرر و مطابق مبلغ مندرج در برگ تشخیص یا برگ قطعی مالیات
- پیوست کردن تصویر دفترچه یا مستندات مربوط به تمبر مالیاتی به اظهارنامه مالیاتی
رعایت این الزامات، علاوه بر جلوگیری از جرایم و محرومیتهای مالیاتی، نقش مهمی در شفافیت فعالیتهای حرفهای وکلا و نظمبخشی به فرآیند رسیدگی مالیاتی دارد.
اظهارنامه مالیاتی وکلا
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، از جمله وکلای دادگستری، موظف هستند اظهارنامه مالیات بر درآمد خود را در مهلت قانونی به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. این اظهارنامه شامل اطلاعات کامل مربوط به درآمدها و هزینههای وکیل در طول یک سال مالی است و مبنای محاسبه و تعیین مالیات عملکرد قابل پرداخت قرار میگیرد.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه هر سال و برای اشخاص حقوقی حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی آنهاست که در اغلب موارد به تیرماه منتهی میشود. البته در برخی سالها، این مهلت بنا به تصمیم سازمان امور مالیاتی تمدید خواهد شد.
عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر یا درج اطلاعات خلاف واقع و نادرست با هدف فرار مالیاتی، علاوه بر ایجاد مشکلات قانونی، مشمول جرایم و محرومیتهای مالیاتی قابل توجهی خواهد بود. بنابراین، دقت در تکمیل و ارسال به موقع اظهارنامه، نقش مهمی در پیشگیری از تبعات مالی و حقوقی برای وکلا و سایر مودیان دارد.
مالیات بر درآمد وکلا
مالیات بر درآمد وکلا به عنوان اشخاص حقیقی، همانند سایر صاحبان مشاغل، بر اساس نرخهای مقرر در ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه میشود. تمامی وکلا مکلفند اظهارنامه مالیاتی خود را در مهلت قانونی به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. پس از رسیدگی و کسر هزینههای قابل قبول قانونی، مالیات متعلقه تعیین شده و وکیل موظف است حداکثر ظرف مدت چهار ماه از تاریخ ابلاغ، نسبت به پرداخت آن اقدام کند.
برای محاسبه مالیات بر درآمد وکلا، ابتدا مجموع درآمد سالانه آنها محاسبه میشود. سپس این مبلغ در ضریب سود فعالیت وکالتی ضرب شده و درآمد مشمول مالیات به دست میآید. در نهایت، مالیات نهایی بر اساس نرخهای پلکانی ماده ۱۳۱، یعنی ۱۵ درصد، ۲۰ درصد و ۲۵ درصد، محاسبه خواهد شد.
ضرایب سود مالیاتی مربوط به وکلا، مشاوران حقوقی و کارشناسان رسمی دادگستری، مطابق مقررات سازمان امور مالیاتی تعیین شده و جزئیات آن در جدول مربوطه ارائه میشود که مبنای محاسبه مالیات عملکرد این گروههای شغلی قرار میگیرد.
تمبر مالیاتی وکلا چیست؟
تمبر مالیاتی مبلغی است که باید در قالب ابطال تمبر بر روی وکالت نامه الصاق شود و نشان دهنده پرداخت مالیات به صورت علیالحساب است. این تمبر در واقع تضمین کننده انجام بخشی از تعهدات مالیاتی وکیل در زمان تنظیم قرارداد وکالت محسوب میشود. عدم ابطال تمبر یا درج مبلغی کمتر از میزان مقرر قانونی، تخلف به شمار میآید و میتواند موجب اعمال جرایم و تبعات مالیاتی برای وکیل شود.
جمع بندی
مالیات حق الوکاله مانند سایر مالیاتهای مستقیم که از درآمد مشاغل مختلف ناشی میشوند، باید در زمانهای مشخص به اداره امور مالیاتی پرداخت شود. وکلا ملزم به پرداخت درصدی از هر دریافتی خود به عنوان مالیات هستند. در صورتی که این مبلغ در زمان مقرر پرداخت نشود، وکیل ممکن است مشمول جریمههای مالیاتی گردد. با این حال، استثناهایی نیز وجود دارد که در آنها نیازی به پرداخت مالیات نیست. در این مقاله به مالیات حق الوکاله 1404پرداختهایم و امیدواریم توانسته باشیم به سوالات شما در این زمینه پاسخ دهیم.
در انتها، امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش دیدگاهها با ما به اشتراک بگذارید. همچنین، در صورت تمایل به مطالعه مقالات دیگر در حوزه کسب و کار میتوانید به بخش مقالات قوانین مالیاتی مراجعه نمایید.
