حقوق قانون کار، حقوقی است که به تصویب مجلس و دولت رسیده است. چیزی به پایان سال 1400 باقی نمانده است و باز هم بازار گمانه‌زنی‌ها برای رقم حقوق و دستمزد کارمندان و کارگران داغ شده است. بسیاری از کارمندان به دنبال اطلاع از پایه حقوق خود و میزان افزایش آن هستند. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک به بررسی حقوق قانون کار و میزان حقوق پایه وزارت کار می‌پردازیم.
فهرست مطالب
تاریخچه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی در 8ام تیر ماه 1390 و با تصویب در شورای نگهبان در 12 تیر ماه تشکیل شد. هدف از ایجاد این وزارتخانه طرح کوچک‌سازی دولت و ترکیب وزارت‌های رفاه و تامین اجتماعی، کار و امور اجتماعی و تعاون بود. متصدی این وزارت ابتدا به عهده عبدالرضا شیخ الاسلامی بود و از سال 1397 به بعد، به عهده محمد شریعتمداری قرار گرفت. حال که با تاریخچه این وزارتخانه آشنا شدیم، قصد داریم درباره وظایف این مجموعه و میزان حقوق قانون کار و ساعت کاری قانونی، و همچنین درباره حقوق کارگر و کارفرما صحبت کنیم.
هدف اول از تاسیس این وزارتخانه یکپارچگی همه نهادهای خدماتی و حمایتی بیمه‌گر مانند تامین اجتماعی، بهزیستی، خدمات درمانی، سازمان اورژانس کشوری، کمیته امداد امام خمینی، هلال احمر و غیره بوده. مسئولان اعلام کردند که نظامی جامع از اطلاعات شهروندان ایرانی فراهم خواهند کرد، تا به هر فرد کدی با عنوان کد تامین اجتماعی تعلق گیرد. نمونه این خدمت در آمریکا به نام Social Security Number است. البته تاکنون این اقدام صورت نگرفته. در سال‌های بعد تعیین حقوق قانون کار و ساعت کاری نیز زیر نظر این مجموعه انجام شد.
وظایف وزارت کار چیست؟
بسیاری تصور می‌کنند که تنها تعیین ساعت کاری و میزان پایه حقوق قانون کار وظیفه وزارتخانه کار و رفاه اجتماعی است. اما خدماتی که این وزارت ارائه می‌دهد بسیار گسترده است. رسیدگی به اختلافات و شکایات کارگری و کارفرمایی به وسیله تشکیل مراجع حل اختلاف، راهنمایی کارگران در مورد چگونگی انعقاد پیمان دست جمعی، بازرسی مستمر از کارگاه‌ها و کارخانجات استان‌ها و تطبیق شرایط کار با قانون‌های مربوطه، اعلام بخشنامه حقوق هر سال و بسیاری امور دیگر که قابل گنجاندن در این مبحث نیستند.
از حقوق قانون کار چه می دانید؟
حقوق قانون کار برای اولین بار هم‌زمان با انقلاب صنعتی و افزایش رشد تولیدات کارگاه‌ها برای تنظیم یکسری قوانین بین کارگر و کارفرما به وجود آمد تا از هرگونه مشکل احتمالی جلوگیری کند. برای پاسخ به این موضوع که قانون کار چیست ابتدا باید تعاریف مهم قوانین کار را توضیح دهیم. کارگر کیست؟ کارفرما کیست؟ وظایف کارگر نسبت به کارفرما چیست؟ وظایف کارفرما در قبال کارگر چیست؟ ساعت کاری قانون کار چه مقدار است؟ حق و حقوق کارگر به چه شکل تعیین می‌شود؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
کارگر کیست؟
کارگر در جامعه امروز به افرادی گفته می‌شود که در شغل‌هایی مانند کارگاه‌های تولیدی و یا ساختمانی مشغول هستند. اما طبق قانون کار، کارگر شامل همه عنوان‌های شغلی است. کارگر در قانون به این شکل تعریف شده که هر فرد با هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی یا حقوق قانون کار مانند مزد، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کار فرما کار می‌کند. طبق این قانون چه استاد دانشگاه، چه کارمند و چه تکنسین فنی همه کارگر محسوب می‌شوند.
کارفرما کیست؟
بر اساس ماده سوم قانون کار در جمهوری اسلامی، کارفرما یک شخص حقیقی یا حقوقی است که کارمند به خواسته او در مقابل پولی که بعنوان دستمزد تعیین شده کار می‌کند. بین کارگر و کارفرما روابط خاص وجود دارد که قانون مشخص کرده. از وظایف کارفرما می‌توان به انتخاب نوع قرارداد و مدت زمان آن، انجام تعهداتی که در قرارداد اعلام شده، بررسی عملکرد کارگر و پیگیری انجام پروژه‌های کارگر، رعایت حقوق قانون کار اشاره کرد.
محاسبه ساعت کار مطابق قانون کار
منظور از ساعت کاری طبق ماده 51 مدت زمانی است که کارگر، نیرو یا وقت خود را برای انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد و در مقابل آن حقوق قانون کار دریافت می‌کند. یعنی ساعات صرف صبحانه و ناهار جزء ساعت کاری به حساب نمی‌آید. حداکثر ساعت کار روزانه طبق ماده 56 در چهار هفته متوالی باید 176 ساعت باشد. ساعت کار معمولا به شکل هفتگی مشخص می‌شود. در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی میزان 36 ساعت، و 44 ساعت برای سایر کارگران تعیین شده است.
حقوق پایه وزارت کار چقدر است؟
حقوق ماهانه کارگر هر ساله توسط وزارت کار و تعاون اعلام می‌شود و طبق بخشنامه حقوق به اطلاع عموم می‌رسد. بخشنامه حقوق 99 در فروردین ماه بدون حضور نماینده کارگران مشخص شد و به تصویب رسید. حقوق قانون کار 1400 نسبت به سال 99 افزایش 25 درصدی داشت. هرچند برخی از نمایندگان مجلس معتقد بودند باید این افزایش حقوق تا مقدار 30 درصد باشد. در جلسه خرداد ماه تصمیم بر این شد که این افزایش به مقدار 26 درصد باشد و بالاخره حقوق کارگران از تیر ماه 1400 افزایش پیدا کرد. حقوق کارگر تنها شامل دستمزد ساعتی او نیست. حق مسکن، حق بن نقدی، حق اولاد، حق سنوات روزانه و عیدی و مزایا نیز می‌باشد. بر اساس این مصوبه که توسط شورای عالی کار ارائه شده، پایه حقوق قانون کار 1400 نباید روزانه 88 هزار تومان کمتر باشد.
حداقل دستمزد چقدر است؟
کمترین میزان حقوق قانون کار که کارفرمایان باید قانونا به کارگران پرداخت کنند را می‌گویند و معادل کمترین دستمزدی است که یک کارگر زمانش را در ازای آن در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. قوانین میزان حداقلی دستمزد معمولا خلاف معیار کاهش فقر تشخیص داده شده. قوانین حداقل دستمزد در بیشتر مواقع زمینه‌های اشتغال با پرداختی کم کارگران را موجب شده است.
جدول حداقل حقوق و دستمزد سال 140
در زیر حقوق قانون کار با جزئیات شرح داده شده است. ارقام همه به تومان نوشته شده است:
شرح 1399 1400 دستمزد حداقل روزانه 63،680 885،165 حق مسکن به صورت ماهانه 300،000 450،000 بن نقدی(کمک هزینه) 400،000 600،000 حق یک فرزند 191،127 2،655،495 حق دو فرزند 382،085 5،310،984 حق سنوات به صورت روزانه 5،833 46667 مجموع دریافتی فرد مجرد(بدون سابقه) 2،535،427 3،705،495 مجموع دریافتی فرد متاهل با یک فرزند (بدون سابقه) 2،718،969 3،971،044 مجموع دریافتی فرد متاهل با دو فرزند (بدون سابقه) 2،902،512 4،236،594
حق بیمه تعریف شده در حقوق قانون کار
از دیگر حقوقی که توسط سازمان علاوه بر حقوق قانون کار برای کارفرما موظف شده تا اجرا شود پرداخت حق بیمه برای کارگر است. اما حق بیمه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
اگر شما کارمند یک بخش خصوصی و یا دولتی هستید حتما مشاهده کرده‌اید که در هر ماه مبلغی از حقوق شما بابت حق بیمه کسر می‌شود. بر اساس ماده 2 قانون تامین اجتماعی ایران، حق بیمه وجهی است که برای استفاده از مزایای بیمه به این سازمان توسط کارفرما باید پرداخت شود. کارفرما سهم خودش را به مبلغ کسر شده از حقوق کارگر اضافه می‌کند و به اداره تامین اجتماعی می‌پردازد. مبلغ بیمه 30 درصد از حقوق قانون کار هر فرد است که 23 درصد را کارفرما و 7 درصد را کارگر پرداخت می‌کند. مواردی شامل عیدی، هزینه‌های مربوط به سفر و ماموریت و هزینه‌های عائله‌مندی شامل این 30 درصد نمی‌شود. همه این موارد باید طبق فیش حقوقی کارگر تعیین شود.
فیش حقوق قانون کار چطور صادر می‌شود؟
در فیش حقوقی که هر ماه به کارگر طبق حقوق قانون کار داده می‌شود شامل ساعت کاری و میزان دستمزد او در پایان هر ماه کاری است. در این فیش که توسط یک حسابدار و یا بخش مالی تهیه می‌شود، ایام کارکرد و حضور، تعداد اولاد، ساعت اضافه کاری، مدت زمان کسر کار، حق سختی کار، حق مسکن و غیره ذکر شده و هرکدام با جزئیات محاسبه شده تا ابهامی در این قضیه نباشد. تهیه فیش حقوقی شاید یکی از زمانبرترین امور در حسابداری باشد که با داشتن یک سیستم حسابداری قدرتمند می‌توان این مشکل را حل کرد. اطلاعات پرسنلی و شخصی کارکنان نیز ممکن است در فیش وجود داشته باشد، مانند نام و نام خانوادگی، شماره پرسنلی، شماره بیمه، تحصیلات، شماره بیمه تامین اجتماعی، وام‌ها و مالیات و مساعدت‌ها و غیره.
اهمیت سیستم حقوق و دستمزد مناسب
یک سیستم حسابداری کارآمد باید همه اطلاعات و رویدادهای مالی که مربوط به کارکنان، روش‌ها و غیره است، را در یک سیستم حقوق و دستمزد به صورت کامل داشته باشد. به این شکل پرداختی و حقوق کارگران به صورت صحیح حساب می‌شود و لیست‌های مربوطه با سیستم حقوق و دستمزد تکمیل شود و جهت نیاز برای ارجاع به مراجع قانونی مانند تامین اجتماعی و دیگر سازمان‌ها اطلاعات کامل و بی نقص باشد. همچنین باید تمام استاندارد‌های تعریف شده توسط قانون کار را رعایت و مناسب محاسبه حقوق قانون کار باشد.
واحد حسابداری باید همه اطلاعات مرتبط به عملیات مالی که در یک مجموعه رخ می‌دهد را در سریع‌‌ترین زمان ممکن و به شکلی دقیق جمع آوری کند و عملیات مالی را به شکل قابل سنجش از طریق واحد پولی به ثبت برساند. حتی در برخی سیستم‌ها ورود و خروج کارکنان نیز ثبت می‌شود تا در محاسبات مالی، و محاسبه حقوق قانون کار از آن استفاده شود.
معرفی افزونه حقوق و دستمزد محک
هماهنطور که گفته شد در برخی از اوقات محاسبه فیش حقوق قانون کار پرسنل بسیار زمانبر و پیچیده است و همچنین خطاهایی در محاسبات رخ می‌دهد. از آنجا که فیش حقوقی هر کارمند با کارمند دیگر تفاوت دارد، ممکن است با اشتباه در محاسبات حق فردی نادیده گرفته شود؛ و یا حتی ممکن است بخاطر تاخیر مجموعه در گزارش‌دهی به اداره بیمه یا مالیات جریمه شود.
افزونه محک شما را در انجام راحت پروسه محاسبه حقوق قانون کار یاری می‌کند. در بیشتر سازمان‌ها برای رضایت پرسنل می‌بایست در پایان هر ماه محاسبات پیچیده دستمزد شامل حقوق پایه، مبلغ بیمه، اضافه کار یا کسرکار، تاخیر و مرخصی و غیره انجام شود که این روش ممکن است با اشتباهات محاسباتی همراه باشد. افزونه محک به شما کمک می‌کند که به راحتی روند صدور فیش حقوق در زمان کمتر و با قابلیت نگهداری این فیش‌ها برای ماه‌های بعدی را داشته باشید. فقط نیاز است تا شما اطلاعات متغییر کارمندان را وارد کنید و مشاهده کنید که این برنامه چگونه تمام این محاسبات پیچیده را انجام می‌دهد.
یکی دیگر از قابلیت‌های منحصر به فرد این افزونه که به وسیله آن می‌توان حقوق قانون کار را محاسبه کرد دریافت کارکرد از دستگاه‌های حضور و غیاب از طریق فایل اکسل است که اتصال برنامه را تقریبا با تمام دستگاه‌ها امکان پذیر می‌کند. داشتن این افزونه یعنی صرفه جویی در وقت و هزینه، و ایجاد رضایت برای پرسنل.
از امکانات این افزونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریف حکم کارگزینی
- تعریف مزایا و کسورات در سیستم
- امکان تغییر مبانی حقوق و دستمزد
- صدور فیش حقوقی تک یا حتی گروهی
- چاپ فیش
- و بسیاری امکانات دیگر
ویژگی‌های مهم سیستم حقوق و دستمزد
سیستم حقوق و دستمزد باید به نحوی طراحی شده باشد که بتوان از راه آن پیش بینی‌های مورد نیاز پیرامون دستمزدهای پرداختی را انجام داد. همچنین سرعت جمع آوری داده در این سیستم باید زیاد باشد و نسبت به نیازها به‌روز باشد. کسری‌ها باید به شکل درست حساب شود و در آخر رقم پرداختی هر کارمند را به درستی مشخص کند. در ضمن باید طوری طراحی شود که هیچ گونه پرداخت اضافی به افراد انجام نشود و یا پرداخت کمتر از دستمزد و حقوق قانون کار نباشد.
در تمام کشورها جهت حفظ حق و حقوق کارگر، قوانینی پیرامون کارکنان و مزایای آنها وجود دارد که شرکت‌ها را موظف به تحویل به موقع این داده‌ها به مراجع قانون مربوطه می‌کند. همین اجبار قانونی باعث نیاز روزافزون به داشتن یک سیستم حقوق و دستمزد شده. علاوه بر همه این‌ها رعایت استاندارد و حقوق قانون کار الزامی است.
کلام آخر
با داشتن یک برنامه حسابداری، به راحتی از پس مشکلات محاسبه و فرآیند پرداخت حقوق قانون کار که واقعا زمانبر است بر خواهید آمد و این وقت را می‌توانید صرف انجام امور دیگر مورد نیاز شرکت کنید. نرم‌افزار محک با پشتیبانی کامل می‌تواند شما را در این امر یاری کند و از مشکلات پیش آمده جلوگیری کند. همچنین منظم بودن این امر باعث کاستن از هزینه‌های حسابداری خواهد شد که قطعا در شرایط کنونی نیاز مبرم هر مجموعه‌ای است.
هرچند حقوق قانون کار و دستمزد کارگران هر ساله توسط وزارت کار و تعاون اعلام می‌شود، اما واحدهایی که مشمول قانون کار هستند می‌توانند جهت ارتباط بیشتر و نزدیکتر با کارگران و افزایش رفاه و رضایتشان، توافق نامه‌هایی بین خودشان امضا کنند و نسبت به افزایش حقوق کارگر اقدام کنند. اما مبلغ پایه حقوق سال 99 می‌تواند پاسخگوی کارمند باشد؟ آیا شرکت‌ها با توجه به وضع به وجود آمده و همه‌گیری ویروس کرونا قادر خواهند بود این مبالغ را بدون تاخیر به کارگر و یا کارمند خود پرداخت کنند؟
