دارایی جاری یک بخش از حسابهای ترازنامه است که می تواند ارزش همه دارایی‌هایی که می‌توانند در طی یک سال به‌صورت معقول به پول نقد تبدیل شوند را نشان دهند. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک به سؤالاتی از قبیل: دارایی جاری چیست، انواع دارایی در حسابداری کدام است، اجزا تشکیل‌دهنده اصلی دارایی‌های جاری چیست و … پاسخ خواهیم داد.
فهرست مطالب
دارایی چیست؟
بر اساس استانداردهای حسابداری تعریف دارایی عبارت است از: تمام اموال و منابع اقتصادی که در معاملات اقتصادی برای شرکت کسب می‌گردند. یا به بیانی دیگر در عملیات اقتصادی و مالی یک سری منابع اقتصادی به مالکیت واحد تجاری در می‌آید که بر حسب فاکتور پول مورد سنجش قرار می‌گیرند و به آن دارایی گفته می‌شود.
پول نقد، موجودی کالا، زمین، ساختمان، ماشین‌آلات، اسباب و اثاثیه اداری و اوراق بهادار نمونه‌هایی از دارایی در حسابداری به شمار می‌روند. در واقع دارایی‌ها منابعی هستند که دارای ارزش اقتصادی باشند.
ویژگی دارایی‌ها در حسابداری
دارایی‌ها سه ویژگی دارند که به تفکیک هرکدام را اشاره خواهیم کرد:
- منبع: طبق تعریف دارایی، دارایی‌ها منابعی هستند که برای آینده شرکت منفعت اقتصادی خواهند داشت.
- ارزش اقتصادی: دارایی‌ها ارزش اقتصادی دارند، یعنی قابلیت مبادله شدن داشته و می‌توانند خرید و فروش شوند.
- مالکیت: دارایی‌ها مالکیت دارند یعنی اینکه که می‌توانند به وجه نقد یا معادل‌های آن تبدیل شوند.
انواع دارایی در حسابداری بر مبنای وجود فیزیکی
اگر بخواهیم دارایی‌ها را بر مبنای وجود فیزیکی تقسیم‌بندی کنیم، می‌توانیم آنها را به دودسته ی دارایی مشهود (ملموس) و دارایی غیرمشهود تقسیم کنیم.
دارایی مشهود یا ملموس چیست؟
همان‌طور که از نام دارایی‌های مشهود، مشخص می‌شود، دارایی‌هایی هستند که به صورت فیزیکی قابل دیدن یا لمس کردن هستند. دارایی‌های مشهود به دودسته ی جاری و ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند.
- دارایی‌های ثابت مشهود: این دارایی‌ها اغلب تضمین‌کننده ی بقا و قدرت شرکت هستند. مانند زمین، ساختمان‌ها، ماشین آلات و… که به اسم اموال هم معرفی می‌گردند؛ بنابراین حفاظت از آنها یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظایف بخش حسابداری یک شرکت است.
- دارایی‌های جاری مشهود: به اقلامی مانند لیست کالاهای موجود اطلاق می‌شود.
دارایی نامشهود چیست؟
دارایی‌های نامشهود به دلیل اینکه ماهیت فیزیکی ندارند، قابل لمس نیستند. دارایی‌های نامشهود در طبقه بندی دارایی‌های ثابت قرار می‌گیرند و سود آتی شرکت را تضمین خواهند کرد. برای مثال از دارایی نامشهود می‌توان به حق ثبت اختراع، حق چاپ، سرقفلی، برند و نام تجاری و حق رای و روش منحصر به فرد یک شرکت اشاره کرد.
این دارایی‌ها می‌توانند در بازه ی زمانی محدود یا به طور نامحدود در اختیار یک شرکت باشند اما چیزی که واضح و مشخص است آن است که این دارایی‌ها، راه را برای موفقیت و مطرح بودن شرکت هموار خواهند کرد.
انواع دارایی در حسابداری بر اساس نوع کاربرد
بر اساس این نوع از دسته‌بندی، دارایی‌ها به دودسته ی دارایی‌های عملیاتی و دارایی‌های غیر عملی تقسیم می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا برای شما شرح دهیم که انواع مختلف دارایی بر اساس نوع کاربرد، چگونه است:
- دارایی عملیاتی: دارایی‌های عملیاتی در معاملات روزانه قابل استفاده هستند. در حقیقت دسته‌ای از دارایی‌ها که یک شرکت برای تولید محصولات خود و همچنین ارائه خدمات از آنها استفاده می‌کند، دارایی‌های عملیاتی محسوب می‌شوند. به عنوان مثال وجه نقد، موجودی انبار و کارخانه، ماندهٔ حسابهای بانکی، تجهیزات و… جزو این دسته از دارایی‌ها خواهند بود.
- دارایی غیرعملی: دارایی‌های غیر عملی در معاملات تجاری روزانه جایی ندارند و نقش خود را در برطرف سازی نیازهای آینده ایفا می‌کنند. به‌عنوان‌مثال املاک و مستغلاتی که برای ارزش آنها توسط شرکت خریداری شده‌اند نمونه‌ای از دارایی‌های غیر عملی هستند.
انواع دارایی در حسابداری بر اساس قابلیت تبدیل یا همگرایی
انواع دارایی در حسابداری بر اساس قابلیت همگرایی و نقدشوندگی به دو دسته ی دارایی جاری و دارایی ثابت تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت :
- دارایی ثابت: به دارایی‌هایی که به آسانی تبدیل به وجه نقد نمی شوند و برای خرید و فروش آنها باید مراحل و مدت زمان مشخصی را طی کرد، دارایی‌های ثابت با نام‌های دیگر مانند دارایی غیرجاری، بلندمدت و دارایی‌های سخت نیز یاد می‌شوند.
- دارایی جاری: عبارت است از وجه نقد یا دارایی‌های دیگری که به طور معقول انتظار می‌رود در طی چرخه عادی عملیاتی واحد تجاری یا دوره مالی، هر کدام که طولانی‌تر باشد، به وجه نقد تبدیل شده یا مصرف شود و یا فروخته شود. در ادامه به شرح کامل این نوع از دارایی‌ها خواهیم پرداخت.
دارایی جاری چیست و چه کاربردی دارد؟
در توضیح اینکه دارایی‌های جاری چیست باید گفت دارایی جاری یک بخش از حسابهای ترازنامه است که ارزش همه دارایی‌هایی که می‌توانند طی یک سال به‌صورت معقول به پول نقد تبدیل شوند را نشان می‌دهد. در واقع دارایی جاری به آن دسته از دارایی‌هایی كه بيشترين قابليت نقدشوندگی را دارند، گفته می‌شود.
برای مثال دارایی جاری شامل تنخواه‌گردان، موجودي نقد، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت يا موقت، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بانكي، حسابهای دريافتني (بدهكاران) ، ارزش خالص بازيافتني، اسناد دريافتني (سفته، برات) ، موجودي كالا و مواد (مانده مواد ـ كالاي در جريان ساخت ـ كالاي ساخته شده ـ قطعات و لوازم‌خانگی ـ موجودي ملزومات) ، پيش پرداخت اثاثیه، پیش‌پرداخت‌های (کوتاه‌مدت) ، پيش پرداخت هزينه بيمه، پيش پرداخت بيمه اموال و غيره، درآمد اجاره دريافتني می‌شود.
انواع دارایی جاری کدام است؟
حال که با ماهیت دارایی جاری آشنا شدید، نوبت به معرفی انواع آن می رسد:
- موجودی نقد: طبیعتاً منظور از موجودی نقد، وجوه نقد و سپرده‌های بدون سررسید است.
- سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت: منظور از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، آن دسته از سرمایه‌گذاری است که تا تاریخ سررسید آن کمتر از یک سال باقی‌مانده باشد.
- حساب‌ها و اسناد دریافتی تجاری: منظور از این نوع، تمام مطالبات یک واحد تجاری است که انتظار می‌رود ظرف سال مالی آینده وصول گردند. این مطالبات در جریان فعالیت اصلی واحد تجاری، مثلاً فروش کالا، به وجود آمده‌اند.
- پیش پرداخت‌ها : منظور از پیش پرداخت، پرداختی است که انتظار می رود طی سال مالی آینده به دارایی تبدیل گردد مانند وجهی که برای خرید یک کالا پرداخت شده و انتظار داریم در سال آینده آن کالا تحویل گردد.
- اوراق بهادار قابل فروش: به اسنادی که مالک آن می‌تواند آن را خرید و فروش کند، اطلاق می‌شود.
- بدهی بدهکاران : بدهی‌هایی که شرکت‌های دیگر به شرکت مودر نظر دارند، از جمله دارایی‌های جاری محسوب می‌شود.
دلیل اهمیت دارایی جاری چیست ؟
دارایی‌های جاری برای هر شرکت و کسب‌وکاری دارای اهمیت می‌باشند چراکه این نوع از دارایی ها برای تأمین منابع مالی روزانه مورداستفاده قرار می گیرد و هزینه‌های در حال انجام را پرداخت می‌نمایند. بسته به نوع شرکت، دارایی‌های جاری می‌توانند شامل بشکه‌های نفت خام تا کالاهای تولیدشده و ارز خارجی شوند. در یک ترازنامه، دارایی‌های جاری به‌صورت عادی به خاطر نقد شوندگی بالا یا سهولت تبدیل‌شدن به پول نقد، نمایش داده خواهند شد.
منظور از مدیریت دارایی جاری چیست و چگونه انجام می‌شود؟
افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در شرکت‌ها و سازمان‌ها و تلاش برای بالا بردن فرآوری سرمایه‌های ملی جزو مهم‌ترین اهداف اقتصادی – مدیریتی کشور چه در سطح خرد و چه در سطح کلان محسوب می‌گردد.هدف از تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی و به طور کلی مدیریت مالی هم چیزی جز نیست.
در واقع، کوشش مدیران و برنامه ریزان شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی همواره متوجه این موضوع است که با مطالعه اطلاعات و آمار و ارقام موجود در صورت‌های مالی ،شمه‌ای از عملکرد شرکت به دست آورند.
مدیران می‌توانند با استفاده از اطلاعات صورت های مالی، اهداف استراتژیک و بلند مدت سازمان را برای افزایش فرآوری، حداکثر کردن ثروت سهام‌داران و سود شرکت بررسی کنند. با این کار از نقاط قوت و ضعف خویش آگاهی یافته و با اتخاذ راهبردهای شایسته، موجبات بهینه‌سازی فعالیت‌ها و ساختار منابع موجود و به دنبال آن بهره‌جویی قابل قبول از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده را فراهم آورند.
برای تحقق نکات مطرح شده، تجزیه و تحلیل کارآمد صورت‌های مالی می‌تواند زمینه لازم برای شناسایی مشکلات پیش روی شرکت را فراهم کند و راهگشای بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها و آینده‌نگری‌ها باشد. در تجزیه و تحلیل بسیاری از صورت‌های مالی از نسبت‌های مالی استفاده می‌شود. پس توجه به نسبت های مالی مطرح شده دارای اهمیت می باشد.
کدام نسبت‌ها با دارایی جاری مرتبط می‌باشند؟
از جمله نسبت های مرتبط با دارایی جاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نسبت وجه نقد: اجزای دارایی جاری برای محاسبه تعدادی از نسبت‌های مربوط به سنجش نقدینگی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند. نسبت پول نقد از همه نسبت‌های نقدینگی، محافظه کارانه تر بوده و از تقسیم پول نقد و مشابه‌های آن بر بدهی های جاری حاصل می‌گردد. این نسبت توانایی شرکت در پرداخت فوری همه بدهی‌های کوتاه مدت‌ش را اندازه گیری می‌کند.
- نسبت آنی یا اسیدی: این نسبت از سخت‌گیری پایین‌تری برخوردار بوده و از تقسیم مجموع پول نقد و مشابه‌های پول نقد، اوراق بهادار قابل خرید و فروش در بازار و حسابهای دریافتنی بر بدهی‌های جاری حاصل می‌شود. این نسبت یک تصویر واقع‌گرایانه‌تر از توانایی شرکت در برآورده کردن تعهدات کوتاه‌مدتش ارائه خواهد کرد ولی وجود حسابهای دریافتنی در صورت این کسر، ممکن است تأثیر قابل‌توجهی بر این نسبت بگذارد.
- نسبت جاری: این نسبت، دارایی‌های جاری را بر بدهی‌های جاری تقسیم می‌کند. باید اشاره کنیم که در کنار حسابهای دریافتنی، این معیار شامل فهرست موجودی‌ها هم می‌شود، پس احتمالاً در نقدینگی شرکت در بسیاری از موارد اغراق خواهد شد، مخصوصاً برای فروشندگان و سایر شرکت‌هایی که موجودی‌های کمتری دارند.
تمام آنچه پیرامون دارایی جاری و حسابداری آن آموختیم
در این مقاله به بررسی انواع دارایی پرداختیم و نکات لازم برای شناخت کامل دارایی جاری و نحوه حسابداری آن را مطرح کردیم. دارایی‌های جاری از مسائل مهم مالی هر شرکت یا سازمان هستند که نحوه ورود و ثبت آنها در ترازنامه برای حسابداران حائز اهمیت است. امیدواریم با مطالعه این مقاله، اطلاعات جامع و کاملی به دست آورده باشید. گروه نرم افزار حسابداری محک، بهترین گزینه برای تهیه دقیق صورت های مالی شرکت شما است.
