ممکن است در نگاه اول تفاوت بین حسابرس و حسابدار دیر تشخیص داده شود. حسابداری و حسابرسی، با وجود اینکه، دارای شباهت هستند، در مواردی نیز با هم تفاوت دارند. درواقع، می‌توان گفت: «حسابداری زیر مجموعه‌ای از حسابرسی است». یک حسابرس باید به تمام استانداردها و اصول حسابداری مسلط باشد، تا بتواند بر اعمال حسابداران و صورت‌های مالی نظارت کند. هم حسابداران و هم حسابرسان با صورت‌های مالی سر و کار دارند اما حسابرسان برعکس حسابداران، صورت‌های مالی را تهیه نمی‌کنند بلکه به بررسی درستی آن‌ها می‌پردازند. درواقع آن‌ها با تکیه بر اصول حسابداری و استانداردهای حسابرسی، تطابق بین اسناد و صورت‌های مالی را با استاندارهای حسابداری بررسی می‌کنند.
فهرست مطالب
آن‌ها بعد از اتمام بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها طی دوره مالی، نتیجه کار را در قالب گزارش‌های رسمی ارائه می‌دهند. حسابرسان با توجه به زمینه تخصص و نوع فعالیت‌شان به شش دسته یعنی دولتی، دادگاهی، داخلی، خارجی و فناوری اطلاعات تقسیم می‌شوند.
مقدمه
حسابرسی چیست و حسابرس کیست؟ حتی اگر علاقه خاصی هم به زمینه‌های مالی نداشته باشید، این سوالات را احتمالاً حداقل یک‌بار از خودتان پرسیده‌اید!
اگر هنوز جواب این سوالات را پیدا نکرده‌اید، با خواندن این مطلب، ابهامات‌تان برطرف می‌شود. حسـابرسی در عین شباهت به حسابداری، با آن متمایز است و ما در ادامه با تشریح این وجوه تمایز، درک درستی از حسابرس و حسـابرسی برایتان ایجاد می‌کنیم.
حسابرسی چیست؟
حسابرس‌ها عاشق آن دسته از کارهای حسابداری هستند که با اقدامات تحقیقاتی درآمیخته‌اند. به فرایند بررسی اعتبار و درستی صورت‌های مالی یک شرکت و ارائه گزارش بعد از تکمیل تحقیقات، حسـابرسی می‌گویند و طبیعتاً فردی هم که این کار را انجام می‌دهد، یک حسابرس است. به همین سادگی!
حسابرس دقیقاً چه کارهایی انجام می‌دهد؟
حسابرس، فردی است که با بررسی میزان صحت و شفافیت اسناد مالی ارائه‌شده از سوی یک شرکت تعیین می‌کند که آن شرکت در ارائه آن‌ها چقدر صداقت داشته است؟ او باید علاوه بر بررسی اسناد مالی و تهیه گزارش‌های کتبی، نتایج تحقیقاتش را در جلسات حضوری با مدیران سازمان یا مشتریان در میان نهاده و آن‌ها را تفسیر کند.
یک حسابرس کارهای زیادی انجام می‌دهد که موارد زیر ازجمله مهم‌ترین آن‌ها هستند:
- صورت‌های مالی را از نظر صحت و درستی بررسی می‌کند
- صورت‌های مالی را از حیث انطباق با قوانین و مقررات بررسی می‌کند
- بدهی‌های مالی را محاسبه نموده و اظهارنامه‌های مالیاتی را تهیه می‌کند
- درستی محاسبه مالیات و پرداخت به‌موقع آن را تضمین می‌کند
- دفاتر و سیستم‌های حسابداری را از نظر کارایی بررسی می‌کند
- سوابق مالی را سازمان‌دهی و از آن‌ها نگهداری می‌کند
- بهترین روش‌ها یا دستورالعمل‌های اجرایی در حوزه مالی را به مدیران سازمان پیشنهاد می‌دهد
- راهکارهای مؤثری را برای کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمد و بهبود سودآوری پیشنهاد می‌دهد
اغلب حسابرسان، با توجه به سازمانی که در آن کار می‌کنند، در حوزه‌های مختلفی تخصص دارند. ممکن است تخصص برخی از آن‌ها در حوزه خدمات اطمینان‌بخشی (بهبود کیفیت تصمیمات یا گسترش اِشراف اطلاعاتی) و برخی دیگر در زمینه مدیریت ریسک (تعیین احتمال ارائه نادرست اسناد مالی) باشد. بعضی از حسابداران در صنایع خاصی مثل مراقبت‌های بهداشتی مشغول هستند و برخی دیگر در دانشگاه‌ها و مراکز علمی تدریس می‌کنند.
انواع حسابرس
به‌طورکلی حسابرسان به چند دسته تقسیم می‌شوند:
- حسابرس دولتی
- حسابرس دادگاهی
- حسابرس داخلی
- حسابرس خارجی
- حسابرس فناوری اطلاعات
در ادامه به معرفی و توضیح هر یک از موارد فوق می‌پردازیم.
1. حسابرس دولتی
حسابرس دولتی فردی است که وظایف حسابداری، حسابرسی، مالیات و مشاوره را انجام می‌دهد. مشتریان حسابرسان دولتی معمولاً شرکت‌های بزرگ و دولت هستند.
این حسابرس‌ها با آن دسته از اطلاعات و اسناد مالی سروکار دارند که مشتریان به استناد قانون، موظف به افشا و ارائه آن‌ها هستند. این اطلاعات و اسناد، مواردی همچون بیانیه ترازنامه و فرم‌های مالیاتی را شامل می‌شوند که شرکت‌ها باید آن را به افرادی مثل سرمایه‌گذاران بالقوه ارائه دهند. به‌عنوان‌مثال، کار بعضی حسابرسان دولتی بر امور مالیاتی متمرکز است و درباره مزایای مالیاتیِ تصمیمات تجاری یا تهیه اظهارنامه مالیات بر درآمد فردی به شرکت‌ها مشاوره می‌دهند.
آن‌ها با بررسی صورت‌های مالی مشتریان، صحت تهیه و گزارش این صورت‌ها را به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه و دیگر مقامات مربوطه می‌رسانند. تحقیق و رسیدگی به جرائمی مثل کلاه‌برداری و اختلاس، ورشکستگی، اختلافات قراردادی و سایر امور مالی پیچیده و احتمالاً مجرمانه از دیگر زمینه‌های تخصصی یک حسابرس دولتی هستند.
2. حسابرس دادگاهی
حسابرس دادگاهی، فردی است که دانش حسابداری و مالی‌اش را با قانون و تکنیک‌های تحقیقاتی ترکیب می‌کند تا به قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت‌های یک شرکت پی ببرد.
بسیاری از حسابرسان دادگاهی در جریان تحقیقاتشان با ضابط‌های قضایی و وکلا همکاری دارند و در داد‌گاه‌های رسیدگی به جرائم مالی به‌عنوان شاهدان متخصص حضور می‌یابند.
3. حسابرس داخلی
حسابرس داخلی، حسابرسی است که به بررسی سوء مدیریت‌های احتمالیِ منابع مالی یک شرکت می‌پردازد. آن‌ها برای کشف و حذف تقلب و اتلاف، راهکارهایی مؤثر را شناسایی و پیشنهاد می‌کنند و اغلب، کارمند همان شرکتی هستند که کار حسـابرسی را برایش انجام می‌دهند.
4. حسابرس خارجی
حسابرس خارجی به حسابرسی می‌گویند که برای همان شرکتی که از آن حسـابرسی می‌کند، کار نمی‌کند. سرمایه‌گذاران، مؤسسات دولتی و شرکت‌های عمومی برای ارائه گزارش‌های مالی درست و بی‌طرفانه به نهادهای قانونی از این حسابرسان کمک می‌گیرند.
5. حسابرس فناوری اطلاعات
حسابرس فناوری اطلاعات، یک حسابرس داخلی محسوب می‌شود که وظیفه کنترل سیستم‌های کامپیوتری سازمان را بر عهده دارد تا اطمینان حاصل کند که داده‌های مالی سازمان از منابع معتبر دریافت می‌شوند.
یک حسابرس چه ویژگی‌هایی دارد؟
حسابرسان خصوصیات شخصیتی متمایزی دارند و افرادی معتمد، باوجدان و محافظه‌کار هستند. حسابرسان در انجام وظایفشان، منطق، دقت، جزئی‌نگری و نظم را در اولویت قرار می‌دهند. یک حسابرس باید برای موفقیت در حرفه‌اش، پشتکار و خلاقیت را نیز چاشنی کار کند و بعضاً به ماجراجویی هم علاقه داشته باشد. قاطعیت، برونگرایی، انرژی زیاد، اشتیاق و اعتمادبه‌نفس از دیگر ویژگی‌های یک حسابرس خوب هستند.
حسابرس خوب علاوه بر ویژگی‌های شخصیتی، باید از قابلیت‌های خاصی هم برخوردار باشد. مهارت محاسباتی و قدرت تجزیه‌وتحلیل، دو قابلیت مقدماتی و درعین‌حال بسیار مهم هستند که همه حسابرسان به آن‌ها نیاز دارند. تسلط بر کامپیوتر و مهارت کار با برنامه‌های تخصصی، در حرفه حسابرسی هم مثل همه حرفه‌های دیگر حالا به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. ازآنجایی‌که ارائه گزارش، بخش مهمی از وظایف حسـابرسی است، یک حسابرس باید در برقراری ارتباط مؤثر به‌صورت شفاهی و کتبی نیز عملکرد قابل قبولی داشته باشید.
اگر به حوزه‌های مالی و رشته‌هایی مثل حسابداری علاقه‌مند هستید و خودتان را واجد ویژگی‌های شخصیتی و قابلیت‌های مذکور می‌بینید، قطعاً می‌توانید یک حسابرس خوب و حرفه‌ای شوید.
محل کار حسابرسان کجاست؟
حسابرسان داخلی به‌عنوان یکی از کارکنان شرکت، در دفاتر مشغول به کار هستند و به‌طور روزانه و تمام‌وقت، عملیات حس,ابرسی را برای بخش‌های مختلف شرکت انجام می‌دهند. اما حسابرسان خارجی، علاوه بر داشتن دفتر کار شخصی، طبیعتاً بخش زیادی از زمانشان را در دفاتر مشتریان می‌گذرانند و حسابرسی را در فواصل زمانی مشخص و معمولاً در پایان سال‌های مالی برای آن‌ها انجام می‌دهند.
سخن آخر
امیدواریم حالا دیگر برای سؤالاتی مثل حسابرسی چیست و حسابرس کیست، پاسخ روشنی در ذهن داشته باشید و تفاوت بین حسابداری و حسابرسی را نیز به‌خوبی بدانید. فراموش نکنیم که کار یک حسابدار، تهیه صورت‌های مالی برای شرکت است؛ درحالی‌که یک حسابرس، درستی این صورت‌های مالی را مورد بررسی قرار می‌دهد. البته حسابرسان هم ممکن است گاهی به فراخور شرایط و با توجه به شرح وظایفشان، کار تهیه صورت‌های مالی را انجام دهند اما فلسفه کارشان در وهله نخست، بررسی این صورت‌هاست و نه تهیه آن‌ها.
