حقوق از کار افتادگی به نوعی حمایت از کارمندان و کارگران محسوب می شود. سازمان تأمین اجتماعی تمامی بیمه شدگان تحت پوشش خود را بدون توجه به میزان سابقه پرداخت حق بیمه درمقابل حوادث ناشی از کار مورد حمایت قرار داده و به آنها مستمری پرداخت می کند. در این مقاله به موضوعات مهمی که معمولا در این زمینه مطرح می شوند از جمله : شرایط برقراری مستمری از کارافتادگی،نحوه محاسبه و مبلغ حقوق از کارافتادگی خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
از کارافتادگی یعنی چه؟
به طور کلی می‌توان اینگونه تعریفی ارائه کرد که از کار افتادگی یک تعهد قانونی است و براساس آن افراد می‌توانند بر حسب علت ( بیماری یا حادثه ) و درصد از کارافتادگی (کلی، جزئی، غرامت نقص عضو) یک نوع مستمری دریافت نمایند. موضوع از کارافتادگی در قانون اساسی هم مورد اشاره بوده و در اصل 29 این قانون به طور مشخص به آن پرداخته شده است. اصل 29 قانون اساسی به صورت کلی به بعضی از حقوق شهروندان در بحث تامین اجتماعی اشاره کرده که یکی از آنها از کار افتادگی است. متن صریح اصل 29 قانون اساسی از این قرار است: برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی‌سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی. دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تامین کند.
عوامل از کارافتادگی کدام است؟
از کارافتادگی به دلیل وجود دو عامل مهم رخ می دهد. یکی از این عوامل کهولت سن کارگران است. وقتی سن کارگر بالا می‌رود بطور حتم توان کاری او بسیار کاهش پیدا خواهد کرد و دیگر قادر نخواهد بود مانند سابق کار خود را به بهترین شکل انجام دهد. عامل دیگری که باعث بروز از کارافتادگی افراد می‌شود بروز بیماری است. ممکن است در حین انجام کار، کارگر دچار آسیب شده یا به بیماری مبتلا گردد. حال اگر هر کدام از این عوامل باعث از کارافتادگی او شوند، مطابق قانون قادر است از خدمات بیمه بهره مند شود. یعنی دیگر نیازی ندارد که کارگر منتظر شود تا به سن بازنشستگی برسد. او قادر است از زمان از کارافتادگی خود تا پایان عمر، حقوق مستمری از کارافتادگی از صندوق بیمه دریافت نماید.
تفاوت بازنشستگی و از کارافتادگی چیست؟
بازنشستگی به معنای تمام شدن سن کاری کارگران است. مطابق قانون کار هر فرد باید سی سال سابقه بیمه کاری داشته باشد تا از صندوق بیمه، حقوق دریافت نماید. بنابراین اگر فردی دارای چنین سابقه‌‌ای باشد، بازنشسته خواهد شد و قادر است حقوق مستمری خود را به صورت ماهانه دریافت کند.
نکته مهم اینجاست که اگر شخصی دارای سی سال سابقه کاری نباشد ولی سن او به شصت سال رسیده باشد بازهم بازنشست خواهد شد اما حقوق مستمری او نسبت به دیگر افراد کمتر محاسبه خواهد شد. حتما تا به اینجای مقاله متوجه شده اید بازنشستگی و از کارافتادگی هر دو عاملی هستند که سبب می‌شوند کارگر توان کاری نداشته و نتواند مانند گذشته به کار خود ادامه دهد. با توجه به اینکه این دو عامل بسیار به هم شباهت دارند دارای تفاوت‌هایی نیز هستند. در ادامه تفاوت از کارافتادگی و بازنشستگی اشاره شده است:
- حساب کردن سوابق از کارافتادگی بسیار آسان تر بوده و اگر کارگری دارای حتی یک سال سابقه بیمه باشد هم قادر است از خدمات استفاده کند اما این مورد در خصوص بازنشستگی صادق نیست.
- طبق قانون کار اگر شخصی بخواهد بازنشسته شود با توجه به شغلی که دارد باید بین بیست تا سی سال سابقه بیمه داشته باشد. اما برای از کارافتادگی هیچ سن خاصی در نظر گرفته نشده و هرگاه که فرد قادر نباشد به کار خود ادامه دهد می‌تواند از خدمات بیمه برای از کارافتادگی خود بهره ببرد.
- حقوق از کارافتادگی با حقوق بازنشستگی متفاوت است و با توجه به نوع شغل کارگر ممکن است کمتر یا بیشتر شود.
انواع از کارافتادگی کدام است ؟
حالا که با تعریف و مستمری از کارافتادگی آشنا شده اید، در ادامه این قسمت به انواع از کارافتادگی اشاره خواهیم داشت و هر یک را بصورت جداگانه بررسی خواهیم نمود :
از کارافتادگی کلی
این نوع از کارافتادگی حالتی است که فرد بیمه شده 66 درصد یا بیشتر از قدرت کار خود را از دست می دهد. این حالت بالاترین درجه از کار افتادگی محسوب شده و درصد کمی از متقاضیان در این حالت قرار دارند. برای این دسته از افراد تفاوت از کارافتادگی با بازنشستگی بی معنی بوده و معمولا به اجبار دریافت مستمری بازنشستگی را انتخاب می‌نمایند.
ماده 72 این قانون در خصوص حقوق از کارافتادگی این افراد اعلام می‌کند که میزان مستمری آنها عبارت است از یک سی و پنجم حقوق متوسط فرد بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه به شرط اینکه این مبلغ از 50 درصد حقوق ماهانه وی کمتر و از صد درصد آن بیشتر نشود. چنانچه این افراد دارای همسر، فرزند بوده یا افراد تحت تکفل داشته باشند، مستمری از کارافتادگی آنها بر حسب مورد مقداری افزایش پیدا خواهد کرد.
از کارافتادگی جزئی
از کارافتادگی جزئی درصدی پایین‌تر از حالت قبلی محسوب می‌شود. این نوع از کارافتادگی در بند ب ماده ۷۰ قانون تأمین اجتماعی اینگونه تبیین شده: هرگاه قدرت کار شخص بیمه شده بین ۳۳ تا ۶۶ درصد کاهش پیدا کند و به علت حادثه ناشی از کار باشد، با از کارافتادگی جزئی مواجه هستیم و فرد بیمه شده قادر است برای دریافت مستمری و حقوق از کارافتادگی اقدامات لازم را مبذول نماید.
غرامت نقص مقطوع
اگر قدرت کار شخص بیمه شده به دلیل حادثه ناشی از کار، به مقدار ۱۰ تا ۳۳ درصد کاهش پیدا کرده باشد، فرد قادر است از غرامت نقص مقطوع استفاده نماید که معمولا میزان آن از دو حالت قبلی کمتر است.
شرایط برقراری حقوق و مستمری از کارافتادگی چیست ؟
چنانچه بیمه شده‌ای بر اثر حوادث غیرناشی از کار یا بیماری عادی، آسیب دیده و توانایی خود را بنا به رای و نظر کمیسیون‌های پزشکی به صورت کامل از دست بدهد در چهارچوب قانون یا احراز شرایط قانونی مورد حمایت قرار خواهد گرفت.
حقوق از کارافتادگی کلی غیرناشی از کار تنها به بیمه شده ای تعلق خواهد گرفت که ظرف ١٠ سال قبل از وقوع حادثه غیرناشی از کار یا شروع بیماری منجر به از کار افتادگی کلی حداقل دارای یک سال سابقه پرداخت حق بیمه نزد سازمان تامین اجتماعی باشد و ظرف یک سال قبل از وقوع حادثه یا بیماری مورد بحث دارای حداقل ٩٠ روز سابقه پرداخت حق بیمه باشد؛ پس بیمه شدگانی که در برابر حوادث ناشی از کار دچار مشکل شده یا طبق نظر پزشک معالج غیرقابل علاج تشخیص داده شوند، پس از انجام خدمات توانبخشی و اعلام نتیجه توانبخشی یا اشتغال چنانچه طبق نظر کمیسیون‌های پزشکی مذکور در ماده ٩١ قانون تامین اجتماعی توانایی خود را کلاً یا بعضاً از دست بدهند، قادر خواهند بود از حقوق از کارافتادگی درصورت احراز شرایط قانونی بهره‌مند شوند.
نحوه محاسبه مستمری و حقوق از کار افتادگی چگونه است ؟
نحوه محاسبه مستمری از کار افتادگی در هر یک از انواع آن متفاوت است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت :
نحوه محاسبه حقوق از کارافتادگی کلی
مبلغ مستمری از کارافتادگی کلی ناشی از کار عبارت است از یک سی‌ام متوسط حقوق ماهانه شخص بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه به نحوی که از صد در صد متوسط حقوق ماهانه او بیشتر و از 50 درصد حقوق ماهیانه او کمتر نباشد. درباره بیمه شدگانی که افراد تحت تکفل دارند یعنی همسر، فرزند، پدر یا مادر تحت سرپرستی آنها هستند در صورتی که مستمری استحقاقی آنان، از 60 درصد دستمزد متوسط آنان کمتر باشد علاوه بر آن معادل 10 درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک، مشروط بر آنکه جمع مستمری و کمک به وی از 60 درصد بیشتر نوشد، پرداخت خواهد شد.
نحوه محاسبه مستمری از کارافتادگی جزئی
از کارافتادگی جزیی تنها در اثر حادثه ناشی از کار مشمول حمایت بیمه تامین اجتماعی خواهد بود و در صورتی که ناشی از حادثه خارجی یا بیماری اعم از حرفه‌ای یا غیر حرفه‌ای باشد، شامل نخواهد شد. مبلغ مستمری از کارافتادگی جزیی، از حاصل ضرب درصد از کارافتادگی بیمه شده در مبلغ مستمری از کارافتادگی کلی بدست می آید. برای بهتر جا افتادن مطلب به مثالی در این زمینه توجه کنید: در صورتی که شخصی 35 درصد از کارافتادگی داشته باشد و مبلغ مستمری از کارافتادگی 300 هزار تومان در نظر گرفته شده باشد، میزان به دست آمده از ضرب 35 درصد در این مبلغ به عنوان از کارافتادگی جزیی محاسبه خواهد شد.
نحوه محاسبه غرامت نقص مقطوع
همانطور که اشاره شد اگر درجه کاهش قدرت کار فرد بیمه شده به تشخیص کمیسیون پزشکی چیزی بین 10 تا 33 درصد بوده و علت آن حادثه ناشی از کار باشد، شخص بیمه شده مستحق دریافت غرامت نقص مقطوع خواهد بود که میزان آن عبارت است از 36 برابر مستمری استحقاقی مقرر در بند الف ماده 70 قانون تأمین اجتماعی ضرب در درصد از کارافتادگی.
حقوق از کار افتادگی در سال 1401
حقوق از کار افتادگی 1401 بر اساس قانون به شرح زیر است.
از تاریخ ۱/۱/۱۴۰۱ حداقل حقوق بازنشستگی، از کارافتادگی و بازماندگان، متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه، معادل حداقل حقوق موضوع مصوبه مورخ ۱۹/۱۲/۱۴۰۰ شورای عالی کار خواهد بود و برای سطوح بالاتر از حداقل مستمری، همانند بازنشستگان و وظیفه‌بگیران مشمول صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری، موضوع جزء (۴) بند (الف) تبصره (۱۲) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور افزایش می‌یابد. آن دسته از مشمولین سطوح بالاتر که مجموع دریافتی ماهانه آنها پس از افزایش موضوع این بند کمتر از یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد، این افزایش تا سقف مزبور به اضافه شش میلیون و پانصد هزار (۶.۵۰۰.۰۰۰) ریال خواهد بود.
مدارک لازم برای برقراری حقوق و مستمری از کارافتادگی
برای اینکه مستمری از کار افتادگی برای فرد مورد نظر برقرار شود، باید مدارک زیر را تحویل مراجع ذیربط دهد:
- نظریه کمیسیون پزشکی بدوی یا تجدید نظر
- تصویر شناسنامه بیمه شده و افراد تحت تکفل
- تصویر کارت ملی بیمه شده و افراد تحت تکفل
- تصویر سند ازدواج (عقد دائم)
مستمری و حقوق از کارافتادگی غیرحضوری
با توجه به شرایط خاصی که در پی شیوع ویروس کرونا ایجاد شده است، ضرورت توسعه خدمات غیرحضوری باعث کاهش مراجعات بیمه شدگان و مستمری بگیران به واحدهای اجرایی، شفاف‌سازی امور اجرایی خواهد شد. برقراری غیرحضوری مستمری از کارافتادگی به دلیل شرایط ویژه آن دسته از بیمه‌شدگانی که به علت وقوع حادثه ناشی ازکار یا بروز بیماری بخشی از توانایی جسمی خود را از دست داده اند به عنوان برنامه اولویت دار حوزه تعهدات بلندمدت در دستور کار قرار گرفته و خوشبختانه از اول آذر ماه سال 1400 عملیاتی شد.
پس از تأیید ازکارافتادگی بیمه شده توسط کمیسیون‌های پزشکی، صدور حکم برقراری حقوق از کارافتادگی به صورت کاملا غیرحضوری از طریق سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین اجتماعی به نشانی es.tamin.ir میسر شده است. در سرویس غیرحضوری برقراری مستمری از کارافتادگی، انواع تعهدات قانونی پیش بینی شده در ماده 70 قانون ارائه می‌گردد.
به صورتی که تمامی احکام برقراری مربوط به غرامت نقص مقطوع، از کارافتادگی جزیی، از کارافتادگی کلی ناشی از کار و از کارافتادگی کلی غیرناشی از کار، از طریق این سرویس انجام و تمامی مراحل اجرای فرآیند به مخاطب اعلام می‌گردد.
حالا دیگر همه چیز را درباره مستمری و حقوق از کارافتادگی می دانید
در این مقاله سعی ما بر این بود که به سوالات مهمی در خصوص تفاوت از کار افتادگی با بازنشستگی، لیست بیماری‌های از کار افتادگی، حقوق از کار افتادگی در سال 1401 و موارد از این قبیل پاسخ کامل و جامعی ارائه دهیم. طبیعی است که به علت پیچیدگی و گستردگی مسائل این حوزه، باز هم این احتمال وجود دارد که ابهاماتی در ذهن شما باشد. شما میتوانید سوالات و ابهامات خودتان را از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در حد توان سوالات شما را رفع کنیم.
