هزینه فرصت چیست و چه اهمیتی برای کسب و کارها دارد؟

کار با منابع محدود یکی از چالش‌هایی است که کارآفرینان با آن سروکار دارند. در استراتژی‌های قیمت‌گذاری و تئوری‌های اقتصادی هیچ کمبود یا محدودیتی برای ایجاد هماهنگی در یک بودجه محدود تجاری وجود ندارد. اما از آنجایی که برای خرج کردن، پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری همیشه فرصت‌های بیشتری نیز وجود دارد، بنابراین سرمایه گذاران به روشی ساده و روشن برای مقایسه انتخاب‌های خود نیاز دارند. در اینجا است که مفهوم هزینه فرصت اهمیت پیدا می‌‌کند.

فهرست مطالب

به زبان ساده، هزینه فرصت چیزی مثل سود بیشتر، هزینه کمتر، شانس بالاتر و… است که صاحب یک کسب و کار، یک کارآفرین یا یک سرمایه گذار هنگام انتخاب یک گزینه نسبت به گزینه دیگر از دست می‌دهد. هزینه فرصت راهی برای تعیین کمیت مزایا و خطرات هر گزینه‌ای است که منجر به تصمیم‌گیری سودآورتر می‌شود. در ادامه این مطلب نحوه محاسبه هزینه فرصت را با یک فرمول ساده به شما نشان می‌دهیم. همچنین نمونه‌هایی از هزینه فرصت را بررسی می‌کنیم و نکاتی را برای اعمال آن‌ در کسب‌ و کارها به شما یادآوری می‌کنیم.

هزینه فرصت (Opportunity Cost) چیست؟

در علم اقتصاد، هزینه فرصت یک مفهوم بنیادی است و به این اصل اشاره دارد که وقتی منبعی را برای چیزی خرج می‌کنید، نمی‌توانید آن را برای چیز دیگری هزینه کنید.

در حوزه کسب و کار و تجارت نیز همین منطق صادق است. هزینه فرصت نشان دهنده هزینه جایگزین برای چیزی است که از آن چشم پوشی می‌کنید. به عبارت دیگر، وقتی گزینه A را به جای گزینه B انتخاب می کنید، پول، زمان یا منابع دیگری را از دست می‌دهید. هدف هزینه فرصت این است که یک مقدار عددی، مانند ارزش پولی (مثل دلار) یا درصد، به آن هزینه اختصاص دهید، بنابراین می‌توانید انتخاب بهتری از بین گزینه‌های موردنظر داشته باشید.

هزینه فرصت را می‌توان به عنوان راهی برای اندازه گیری مبادله نیز در نظر گرفت. تک تک افراد، سرمایه گذاران و صاحبان کسب و کارها هر روز با معاملات پرریسکی روبرو می‌شوند. کارآفرینان و صاحبان کسب و کارها باید بدانند که چه اقداماتی را برای به دست آوردن بهترین بازده از پول و سرمایه خود انجام دهند تا نه تنها بقا یابند، بلکه بتوانند رشد کنند. بسته به هزینه فرصت، این اقدام ممکن است به معنای استخدام یک مدیر بازاریابی با هزینه 80000 دلار در سال یا سرمایه گذاری در نرم افزار اتوماسیون حسابداری با هزینه 3000 دلار در ماه باشد.

هزینه فرصت می‌تواند مثبت یا منفی باشد. وقتی منفی باشد، شما به طور بالقوه بیشتر از چیزی که به دست می‌آورید ضرر می‌کنید. وقتی مثبت باشد، از بازدهی منفی چشم پوشی می‌کنید تا یک بازدهی مثبت به دست آورید، بنابراین یک عمل سودآور انجام داده‌اید.

هیچ‌کس دوست ندارد پول و سرمایه خود را از بین ببرد، چه این سرمایه‌گذاری‌ برای یک طرح بازاریابی ناموفق هزینه شده باشد یا صرف یک نرم‌افزار بازاریابی شده باشد که کیفیت سرنخ‌ها را بهبود نبخشد. بنابراین هزینه فرصت می‌تواند شما را هنگام انتخاب بین گزینه‌های پیش رو راهنمایی کند. اجازه دهید به فرمول هزینه فرصت نگاهی کنیم تا ببینیم کارآفرینان و صاحبان کسب و کارها چگونه مبادلات و معاملات خود را تجزیه و تحلیل می‌کنند.

محاسبه هزینه فرصت با یک فرمول ساده

فرمول هزینه فرصت به شما امکان می‌دهد تا تفاوت بین بازده مورد انتظار (یا بازده واقعی) را برای دو گزینه مختلف پیدا کنید. این فرمول به دو صورت مختلف برای شما مفید است: می‌توانید از آن برای تخمین تأثیر یک تصمیم آتی استفاده کنید، یا می‌توانید ضرر یا سود تصمیمات گذشته را محاسبه نمایید.

از این فرمول ساده برای محاسبه هزینه فرصت برای یک سرمایه گذاری تجاری بالقوه استفاده کنید:

هزینه فرصت = بازدهی گزینه A – بازدهی گزینه B

هرچه بیشتر بتوانید داده های واقعی – مانند حقوق و دستمزد با نرخ بازار، میانگین نرخ بازده، ارزش طول عمر مشتری و وضعیت مالی رقیب – را به پیش بینی خود تزریق کنید، بهتر است. در بیشتر موارد، ارزیابی هزینه فرصت به صورت واپس نگرانه دقیق‌تر از پیش بینی آن است.

اگر به دنبال تجزیه و تحلیل هزینه برای سرمایه گذاری قبلی هستید، فرمول هزینه فرصت کمی تغییر می‌کند:

هزینه فرصت = بازدهی گزینه انتخاب نشده – بازدهی گزینه انتخاب شده

به خاطر داشته باشید که هنگام محاسبه هزینه فرصت، چه توسط یک صاحب کسب و کار، چه یک حسابدار یا یک سرمایه گذار باتجربه انجام شود، محدودیت‌هایی وجود دارد. با این که فرمول محاسبه هزینه فرصت ساده است، اما متغیرها همیشه اینطور نیستند. تعریف عوامل غیر پولی مانند ریسک، زمان، مهارت یا میزان تلاش آسان نیست.

به عنوان مثال، سه هفته‌ای که صرف استخدام و مصاحبه با یک مدیر بازاریابی می‌کنید، زمانی است که نمی‌توانید صرف تعریف ویژگی‌های محصول جدید خود کنید. در نتیجه، همیشه این سوال مطرح نیست که “این پول چگونه به بهترین شکل خرج می‌شود؟” گاهی اوقات، سوال مرتبط تر این است که “کدام گزینه مزیت نسبی را به من می‌دهد؟”

بیایید فرمول هزینه فرصت را در عمل بسنجیم.

دو مثال از هزینه فرصت

همان طور که گفتیم، هزینه فرصت تفاوت بین ارزش یک جایگزین و ارزش بهترین جایگزین بعدی را توصیف می‌کند. در ادامه، ما از فرمول هزینه فرصت برای بررسی موقعیت‌هایی که صاحبان کسب‌ و کارها احتمالاً با آن‌ها مواجه می‌شوند استفاده می‌کنیم.

سناریوی شماره 1: پس انداز بزرگ

فرض کنید می‌خواهید تصمیم بگیرید که با 11000 دلار سود انباشته چه کنید. شما به ذخیره وجوه خود در یک حساب پس انداز تجاری فکر می‌کنید و دو گزینه برجسته وجود دارد.

یک گواهی سپرده (CD) نزد یک بانک بزرگ، نرخ سود سالانه 3.5 درصد مرکب ماهانه را ارائه می‌دهد. با محاسبه بهره، تعیین می‌کنید که پس انداز شما در مدت پنج سال به 13,100.37 دلار افزایش می‌یابد که بیش از 2000 دلار افزایش را شامل می‌شود. با این حال، قرار بر این است که شما نمی‌توانید این وجوه را برای کل دوره پنج ساله برداشت کنید.

از سوی دیگر، یک حساب مدیریت نقدی (CMA) نرخ بهره سالانه 3٪ را ارائه می‌دهد که ماهانه ترکیب می‌شود. در طی پنج سال، 11000 دلار شما به 12,777.78 دلار افزایش می‌یابد که نزدیک به 1800 دلار افزایش است. اما شما می‌توانید آزادانه وجوه را انتقال دهید.

حالا، این متغیرها را در فرمول قرار می‌دهیم:

هزینه فرصت = گواهی سپرده – حساب مدیریت نقدی

= 13,100.37 دلار – 12,777.78 دلار

= 322.59 دلار

هزینه فرصت مالی صرفاً برای انتخاب گواهی سپرده به جای حساب مدیریت نقدی 322.59 دلار درآمد است. اما باید نقدینگی پس انداز خود را نیز در نظر بگیرید. اگرچه با یک گواهی سپرده درآمد بیشتری کسب می‌کنید، اما در صورت بروز رکود مالی یا شرایط اضطراری، از 11000 دلار و هرگونه درآمد خود محروم می‌شوید. در نتیجه گزینه حساب مدیریت نقدی را انتخاب می‌کنید.

سناریوی شماره 2: معضل سرمایه گذار

یک سرمایه گذار علاقه مند به خرید سهام شرکت A یا شرکت B است.

بازده مورد انتظار سرمایه گذاری برای سهام شرکت A در سال آینده 6 درصد است و این شرکت در یک محیط صنعتی با ثبات و بدون تهدید کوتاه مدت یا بلندمدت قرار دارد.

انتظار می‌رود سهام شرکت B در سال آینده 10 درصد بازدهی داشته باشد. مقررات پیشنهادی صنعت، دوام بلندمدت شرکت را تهدید می‌کند، اما این قانون محبوبیتی ندارد و ممکن است تصویب نشود.

حالا، این متغیرها را به فرمول اضافه می‌کنیم:

هزینه فرصت = شرکت A – شرکت B

= 6% – 10% 

= – 4% 

در اینجا هزینه فرصت اختلاف چهار درصدی است. به عبارت دیگر، اگر سرمایه گذار شرکت A را انتخاب کند، شانس کسب بازده بهتر در آن شرایط بازار سهام را از دست می‌دهد. اگرچه هدف برخی از سرمایه گذاران امن ترین بازدهی ممکن است، برخی دیگر بالاترین سود را در نظر می‌گیرند. این سرمایه گذار گزینه پرریسک تر را انتخاب می‌کند.

همانطور که می‌بینید، مفهوم هزینه فرصت معقول و درست است، اما برای یک کارآفرین یا سرمایه گذار فهیم این همه چیز نیست. با این حال، فرمول هزینه فرصت همچنان یک نقطه شروع مفید در سناریوهای مختلف محسوب می‌شود.

رابطه ساختار سرمایه و هزینه فرصت

صاحبان مشاغل باید ارزش «بله» یا «نه» را برای هر فرصتی بدانند. این امر به ویژه در مورد استراتژی تامین مالی کسب و کارها بسیار مهم است. تحلیل هزینه فرصت نقش مهمی در تعیین ساختار سرمایه یک کسب و کار دارد. یک شرکت برای جبران ریسک سرمایه گذاری برای وام دهندگان و سهامداران هزینه‌ای را برای انتشار بدهی و سرمایه خود متحمل می‌شود، اما هر کدام از این موارد هزینه فرصتی نیز دارند.

ساختار سرمایه ترکیبی از بدهی و حقوق صاحبان سهام است که یک شرکت برای تأمین مالی عملیات و رشد خود استفاده می‌کند. دانستن نحوه محاسبه هزینه فرصت می‌تواند به شما کمک کند تا به ساختار سرمایه خود نزدیک شوید. شما می‌توانید تعیین کنید که آیا پرداخت وام، راه اندازی یک محصول جدید، یا پذیرش بودجه بیشتر از نظر مالی منطقی‌تر است یا خیر.

به عنوان مثال، وجوهی که برای پرداخت وام‌ها استفاده می‌شوند، نمی‌توانند در سهام یا اوراق قرضه‌ای سرمایه گذاری شوند که پتانسیل درآمد سرمایه گذاری را ارائه می‌دهند. شرکت باید تصمیم بگیرد که آیا توسعه ناشی از قدرت اهرمی بدهی، سود بیشتری نسبت به سرمایه گذاری ایجاد می‌کند یا خیر.

یک شرکت سعی می‌کند هزینه‌ها و مزایای انتشار بدهی و سهام، از جمله ملاحظات پولی و غیرپولی را بسنجد تا به تعادل بهینه‌ای برسد و هزینه‌های فرصت را به حداقل برساند. از آنجایی که هزینه فرصت یک ملاحظۀ آینده‌نگرانه است، نرخ بازده واقعی (RoR) برای هر دو گزینه امروز ناشناخته است و این امر ارزیابی را در عمل دشوار می‌کند.

تفاوت هزینه فرصت با هزینه غرق شده

هزینه غرق شده یا Sunk Cost به پولی اطلاق می‌شود که قبلاً خرج شده و قابل بازیابی نیست. از سوی دیگر، هزینه فرصت به پولی اشاره دارد که با انتخاب یک گزینه خاص می‌توان به دست آورد (یا از دست داد).

به عنوان مثال، شما 1000 دلار تجهیزات جدید برای تولید کوله پشتی، محصول شماره یک خود، خریداری کرده‌اید. این یک هزینه غرق شده است. بعداً، فکر می‌کنید که می‌توانستید آن 1000 دلار را وارد یک کمپین تبلیغاتی کنید و 30 مشتری جدید به دست آورید. اگر تفاوت درآمد حاصل از هر یک از این دو سناریو را تعیین کنید، می‌توانید هزینه فرصت را پیدا کنید.

از منظر حسابداری، هزینه غرق شده همچنین می‌تواند به هزینه اولیه برای خرید یک قطعه گران قیمت از تجهیزات سنگین اشاره داشته باشد که ممکن است در طول زمان مستهلک شود، اما این هزینه به این دلیل غرق شده محسوب می‌شود که شما قصد پس دادن و مرجوع کردن آن قطعه را ندارید. در اینجا، هزینه فرصت این است که می‌توانید بازدهی از دست رفته را که احتمالاً در جاهای دیگر به دست می‌آورید در نظر بگیرید، یعنی وقتی یک قطعه تجهیزات سنگین را با بازگشت سرمایه مورد انتظار 5 درصد در مقابل تجهیزاتی با بازگشت سرمایه 4 درصدی خریداری می‌کنید.

مجدداً، هزینه فرصت بازدهی را توصیف می‌کند که اگر پول خود را به جای آن قطعه روی ابزار دیگری سرمایه گذاری می‌کردید ممکن بود به دست آورید.

به‌عنوان سرمایه‌گذاری که قبلاً پول خود را در جایی سرمایه‌گذاری کرده، ممکن است سرمایه‌گذاری دیگری را بیابید که بازدهی بیشتری را به شما وعده می‌دهد. هزینه فرصت نگهداری از دارایی‌هایی که عملکرد ضعیفی دارند ممکن است تا جایی افزایش یابد که شما را مجبور کند تا به عنوان یک گزینه سرمایه گذاری منطقی، فروش و سرمایه گذاری در پروژه‌های خوش‌آتیه‌تر را ترجیح بدهید.

مقایسه هزینه فرصت با ریسک

اگرچه ممکن است “هزینه” و “ریسک” یک عمل مشابه به نظر برسند، اما تفاوت‌های مهمی بین این دو مقوله وجود دارد. از نظر تجاری، ریسک عملکرد واقعی یک تصمیم را با عملکرد پیش بینی شده همان تصمیم مقایسه می‌کند. به عنوان مثال، سهام A در نهایت به جای 8 دلار برای هر سهم، به قیمت 12 دلار فروخته شد.

هزینه فرصت عملکرد واقعی یا پیش بینی شده یک تصمیم را با عملکرد واقعی یا پیش بینی شده یک تصمیم متفاوت مقایسه می‌کند. در ادامه مثال بالا، سهام A به قیمت 12 دلار فروخته شد اما سهام B به قیمت 15 دلار به فروش رفت.

با این حال، می‌توان هنگام تصمیم‌گیری بین دو ریسک، هزینه‌های فرصت را در نظر گرفت. برای مثال، اگر سرمایه‌گذاری A ریسک‌ زیادی داشته باشد، اما بازده سرمایه‌گذاری 25 درصدی داشته باشد، در حالی که سرمایه‌گذاری B به مراتب ریسک کمتری دارد، اما تنها بازده سرمایه‌گذاری آن 5 درصد باشد، باید در نظر بگیرید که سرمایه‌گذاری A ممکن است موفق‌آمیز باشد و سود خوبی حاصل کند، شاید هم اینطور نباشد. و اگر سرمایه گذاری A شکست بخورد، آنگاه هزینه فرصت استفاده از گزینه B خیلی بیشتر به چشم خواهد آمد.

اهمیت هزینه فرصت

یادگیری نحوه محاسبه هزینه فرصت یک مهارت ضروری برای همه صاحبان مشاغل، کارآفرینان و سرمایه گذاران است. نتیجه هزینه فرصت همیشه یک عدد یا درصد مشخص نخواهد بود، اما می‌تواند بینش‌های موثری را در مورد مبادلاتی که هر روز با آن روبرو می‌شوید به شما ارائه دهد.

از آنجایی که هزینه فرصت بنا به تعریف دیده نمی‌شود، به راحتی ممکن است مورد اغماض واقع شده و از آن چشم پوشی کنید. درک فرصت‌های از دست رفته بالقوه، زمانی که یک کسب‌ و کار یا یک فرد، یک سرمایه‌گذاری را به جای سرمایه‌گذاری دیگر انتخاب می‌کند، امکان تصمیم‌گیری بهتر را فراهم می‌سازد.

وقتی زمان، پول و منابع محدودی دارید، هر تصمیم تجاری با هزینه فرصت همراه است. مطمئن باشید – با خواندن این مقاله سرمایه گذاری خوبی انجام داده‌اید.

منابع: https://www.investopedia.com/ – https://www.brex.com/