مالیات یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی هر کشور است و برای کسب و کارها و افراد، شناخت انواع آن ضروری است. یکی از قوانین مالیاتی پرکاربرد در ایران، مالیات مقطوع است. این مالیات برخلاف مالیات‌های رایج که از سود خالص محاسبه می‌شوند، مستقیما از درآمد یا فروش دریافت می‌گردد. به طور کلی، دولت‌ها در تمام دنیا برای تامین منابع درآمدی خود نسبت به اخذ مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام می‌کنند. بر اساس قوانین فعلی در کشور ایران نیز چندین نوع مالیات وجود دارد که افراد بسته به شرایط باید نسبت به پرداخت آن‌ها اقدام کنند. مالیات بر درآمد و دارایی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات مقطوع از جمله مواردی هستند که افراد مشمول موظف به پرداخت آن‌ها هستند. در این بین شاید مالیات مقطوع نسبت به سایرین برای عموم ناآشناتر باشد. به همین دلیل در این مقاله از سایت نرم افزار حسابداری محک قصد داریم بیشتر در مورد این نوع صحبت کنیم و نحوه محاسبه و پرداخت آن را شرح دهیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مالیات مقطوع چیست؟
بر اساس تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات مقطوع یکی از انواع قوانین مالیاتی است که در آن سازمان امور مالیاتی بدون در نظر گرفتن سود یا زیان فعالیت‌های افراد و شرکت‌ها، مبلغ مالیات را بر اساس میزان فروش یا درآمد آن‌ها محاسبه و دریافت می‌کند. به بیان ساده‌تر این نوع مالیات مستقیما از محل درآمد یا فروش گرفته می‌شود، و نه از سود خالصی که بعد از کسر هزینه‌ها به دست می‌آید.
به عنوان مثال وقتی شخصی ملک خود را می‌فروشد. آن شخص در زمان انتقال سند، مالیات نقل و انتقال ملک را پرداخت می‌کند. در این شرایط حتی اگر بعدا قیمت آن ملک افزایش پیدا کند و سودی کسب کند، دیگر نیازی به پرداخت مجدد مالیات بابت این افزایش قیمت ندارد.
نحوه محاسبه نرخ مقطوع مالیات
آشنایی با روش محاسبه مالیات مقطوع اهمیت زیادی دارد؛ چرا که مودیان با دانستن این شیوه می‌توانند مبلغ مالیات خود را به درستی محاسبه کنند و از طرح‌های تشویقی یا معافیت‌های قانونی بهره‌مند شوند.
بر اساس ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی با در نظر گرفتن میزان فروش کالا و خدمات هر مودی در طول سال و بررسی سوابق مالیاتی او، مبلغ مالیات مقطوع را تعیین می‌کند. پس از محاسبه فرم مربوطه از طریق سامانه امور مالیاتی به آدرس tax.gov.ir بارگذاری و به اطلاع مودیان می‌رسد. در ادامه، برای درک بهتر فرایند، روش محاسبه نرخ مقطوع مالیات را در چند نمونه واقعی از مشمولان این نوع مالیات بررسی خواهیم کرد.
نحوه محاسبه نرخ مقطوع مالیات فروش سهام
بر اساس ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم که به نقل و انتقال سهام اختصاص دارد، فروش سهام نیز از موارد مشمول مالیات مقطوع به شمار می‌رود. طبق این قانون نرخ مالیات مقطوع برای شرکت‌های بورسی ۰٫۵ درصد و برای شرکت‌های غیربورسی ۴ درصد تعیین شده است. در این محاسبه سود یا زیان شرکت‌ها در نظر گرفته نمی‌شود و مالیات به طور مستقیم بر اساس مبلغ فروش سهام دریافت می‌شود.
به عنوان مثال حتی اگر فردی سهام یک شرکت را با چند میلیون تومان زیان بفروشد باز هم نرخ مالیات مقطوع بر اساس مبلغ فروش محاسبه و از او دریافت خواهد شد.
نحوه محاسبه نرخ مقطوع مالیات نقل و انتقال املاک
بر اساس ماده ۵۹ قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیات مقطوع برای نقل و انتقال املاک بدون سرقفلی معادل ۵ درصد و برای سرقفلی برابر ۲ درصد ارزش معاملاتی ملک است. این مالیات بدون توجه به سود یا زیان معامله محاسبه می‌شود. به عنوان مثال اگر فردی ملکی بدون سرقفلی را به قیمت ۳ میلیارد تومان بخرد و حتی با زیان بفروشد، همچنان باید مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان مالیات مقطوع پرداخت کند.
در این محاسبه، قیمت روز و ارزش معاملاتی ملک نقش مهمی دارند. قیمت روز ملک توسط بنگاه‌های املاک و بر اساس تعرفه‌های قانونی تعیین می‌شود؛ اما ارزش معاملاتی مفهومی متفاوت دارد و برابر با ۲ درصد ارزش فعلی ملک است که هر سال نیز به همین میزان افزایش پیدا می‌کند. در نظر داشته باشید که پرداخت مالیات مقطوع نقل و انتقال املاک بر عهده فروشنده است و در این مورد نیازی به ارائه اظهارنامه مالیاتی وجود ندارد.
مالیات مقطوع پیمانکاری
بر اساس قوانین مالیات‌های مستقیم اگر مبلغ قرارداد پیمانکاری بیش از ۱۰ میلیون ریال باشد، مالیات مقطوع پیمانکاری برابر با ۵.۵ درصد از مبلغ کل قرارداد خواهد بود. در این حالت کارفرما موظف است این درصد مالیات را از مبلغ پرداختی به پیمانکار کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید.
چه مشاغلی شامل مالیات مقطوع می شوند؟
در نظام مالیاتی کشور، برخی درآمدها مشمول مالیات مقطوع می‌شوند؛ به این معنا که نرخ مالیات آن‌ها از پیش تعیین شده و بر اساس درصدی مشخص محاسبه می‌گردد. به طور کلی چهار گروه اصلی در این دسته قرار می‌گیرند که شناخت آن‌ها برای هر فرد یا کسب و کاری ضروری است:
- نقل و انتقال املاک و فروش سهام: هرگونه درآمدی که از خرید و فروش املاک و فروش سهام به دست می‌آید، مشمول مالیات مقطوع است.
- درآمد شرکت‌های معاف از مالیات: سود حاصل از فروش و همچنین عوایدی که از دارایی‌های شرکت‌هایی که تمامی درآمدشان معاف از مالیات است (به جز شرکت‌های تولیدی صنعتی و معدنی) به دست می‌آید، مشمول مالیات مقطوع خواهد بود. همچنین هرگونه سود یا درآمدی که جزو هزینه‌های غیرقابل قبول به حساب می‌آید، در این دسته قرار می‌گیرد.
- درآمد حاصل از اجاره املاک: ۲۵ درصد از درآمد حاصل از اجاره املاک مشمول مالیات مقطوع می‌شود. در این محاسبه، هزینه‌های استهلاک ملک در نظر گرفته نمی‌شود.
- سود حاصل از معافیت‌های مالیاتی: سودهایی که از معافیت‌های قانونی مانند ماده ۱۳۲، ۱۴۲ و ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین برنامه‌های دوم و سوم توسعه به وجود می‌آیند نیز مشمول مالیات مقطوع هستند.
چه مشاغلی شامل مالیات مقطوع نمی شوند؟
برخی مشاغل و گروه‌ها از پرداخت مالیات مقطوع بر اساس نرخ‌های تعیین شده معاف هستند. مهم‌ترین این مشاغل عبارت‌اند از:
- مشاغل در سال اول فعالیت: صاحبان مشاغلی که اولین سال کاری خود را تجربه می‌کنند، موظف به پرداخت مالیات مقطوع مشاغل نیستند و از برخی تعهدات قانونی مانند تسلیم اظهارنامه مالیاتی معاف هستند.
- شرکت‌هایی با تغییر محل فعالیت: در صورتی که محل فعالیت یک شغل یا شرکت در سال جاری نسبت به سال قبل تغییر کرده باشد، محل جدید مشمول مالیات مقطوع نمی‌شود و لازم است مجددا در سازمان امور مالیاتی ثبت نام انجام شود.
- مودیانی که اظهارنامه مالیاتی ارائه نمی‌کنند: اگر مودیان در مهلت قانونی اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه ندهند یا به تعهدات خود عمل نکنند، مشمول نرخ مقطوع مالیات نخواهند شد. در چنین شرایطی، سازمان مالیات مطابق قوانین مربوطه با آن‌ها برخورد خواهد کرد.
- خریداران سکه از بانک مرکزی: تمام افرادی که از سال ۱۳۹۸ تاکنون از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سکه خریداری کرده‌اند، مشمول مالیات مقطوع نیستند و باید بر اساس قوانین مربوطه اقدام کنند.
- مشاغل فاقد پایانه فروشگاهی: برخی مشاغل از جمله پزشکان، پیراپزشکان، داروسازان و دامپزشکان که از دستگاه کارتخوان متصل به شبکه پرداخت بانکی استفاده نمی‌کنند مشمول مالیات مقطوع نمی‌شوند و باید اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر ارائه کنند.
موارد قابل کسر از درآمد مشمول مالیات
گاهی مالیات مقطوع بر اساس کل درآمد افراد محاسبه نمی‌شود و تنها بخشی از هزینه‌های مورد قبول سازمان امور مالیاتی از درآمد کل کسر می‌شود. هر چقدر هزینه‌های بیشتری از سوی اداره مالیات پذیرفته شود، مالیات کمتری به مودی تعلق می‌گیرد.
طبق ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌هایی که قابل کسر از درآمد مشمول مالیات هستند شامل موارد زیر می‌شوند:
- حقوق یا مزد اصلی
- مزایای مستمر، چه نقدی و چه غیرنقدی
- مزایای غیرمستمر نقدی و غیرنقدی مثل خوار و بار، عیدی، پاداش، اضافه کار، هزینه سفر و هزینه‌های بهداشتی و درمانی
- وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر
- خسارت‌های ناشی از حوادث کار کارکنان
- حقوق بازنشستگی
- هزینه‌های خرید مواد اولیه و مصرفی تولیدی
دستور العمل تبصره ماده 100 برای مالیات مقطوع
ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم یکی از مهم‌ترین تبصره‌های مرتبط با مالیات مقطوع است که بر اساس دستورالعمل‌های صادر شده اجرا می‌شود. آشنایی با این تبصره برای حسابداران بسیار ضروری است.
بر اساس تبصره ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم اگر یک مودی نتواند مالیات مقطوع خود را به صورت یکجا پرداخت کند، سازمان امور مالیاتی این امکان را فراهم کرده تا مالیات به صورت قسطی پرداخت شود. صاحبان کسب و کار می‌توانند مالیات مقطوع خود را در چهار قسط مساوی و بدون هیچ هزینه اضافی به سازمان مالیاتی بپردازند. این امکان به مودیان کمک می‌کند تا فشار مالی کمتری را تحمل کنند.
مالیات مقطوع صفر چیست؟
مالیات مقطوع صفر، یک سیاست حمایتی است که توسط سازمان امور مالیاتی و بر اساس ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم اجرا می‌شود. طبق این سیاست یک فرد یا شرکت برای یک دوره زمانی مشخص (مثلاً ۵ سال)، از پرداخت هرگونه مالیات معاف می‌شود.
این اقدام با هدف حمایت از کسب و کارها و تشویق فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی صورت می‌گیرد و به عنوان ابزاری برای بهبود فضای کسب و کار و جذب سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه پرداخت مالیات مقطوع
اگر مشمول پرداخت مالیات مقطوع هستید می‌توانید به سادگی و به صورت آنلاین از طریق وبسایت سازمان امور مالیاتی کشور اقدام به پرداخت کنید. در ادامه مراحل انجام این کار را در 3 مرحله توضیح می‌دهیم:
- ابتدا به آدرس gov.ir مراجعه کرده و از منوی سایت، روی گزینه “ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیکی” کلیک کنید تا به آدرس my.tax.gov.ir منتقل شوید.
- اگر برای اولین بار وارد این سامانه می‌شوید و رمز عبور ندارید، باید از بخش “دریافت اطلاعات کاربری” با وارد کردن کد ملی، تاریخ تولد، شماره همراه و کد امنیتی، رمز عبور خود را دریافت کنید. توجه داشته باشید که شماره همراه باید به نام خودتان و با کد ملی شما مطابقت داشته باشد. پس از دریافت رمز عبور، به بخش “ورود به درگاه ملی” بازگردید و اطلاعات خود را وارد کنید.
- پس از ورود به سامانه از منوی سمت راست، گزینه “پرداخت قبض‌های مالیات” را انتخاب کنید. در این بخش لیستی از مالیات‌های مقطوع شما نمایش داده می‌شود. با کلیک بر روی “پرداخت آنلاین” می‌توانید به راحتی مالیات خود را پرداخت کنید.
برای استفاده از طرح‌های تشویقی، معافیت‌ها و بخشودگی جرائم، لازم است فرم مربوط به تبصره ۱۰۰ را در مهلت تعیین شده، تکمیل و ارسال نمایید.
مراحل تکمیل فرم پرداخت مالیات مقطوع
همانطور که در قسمت‌های قبل عنوان کردیم، صاحبان مشاغل برای محاسبه نرخ مقطوع باید فرم پرداخت را پر کنند. این کار مستلزم ورود به درگاه ملی خدمات مالیات است که در قسمت قبل نحوه ورود به آن را توضیح دادیم.
- بعد از وارد کردن کد ملی و رمز عبور، کد پیامکی ارسال شده را در قسمت مورد نظر وارد کنید.
- بر روی گزینه “اظهارنامه‌ها” در سمت راست کلیک کنید.
- با انتخاب “اظهارنامه درآمد” گزینه “انتخاب پرونده و ورود به اظهارنامه” را مشاهده می‌کنید.
- فرم تبصره 100 را انتخاب کنید.
- در این مرحله فرم پرداخت مالیات مقطوع نمایش داده می‌شود که باید آن را با اطلاعات صحیح پر کنید.
شرایط قسطی پرداخت مالیات مقطوع
در تبصر ماده 100 پرداخت مالیات آمده است افرادی که توانایی پرداخت نرخ مقطوع به صورت یکجا را ندارند، می‌توانند مبلغ خود را طی 4 قسط پرداخت کنند. در مورد برخی مشاغل مشمول، تعداد اقساط مربوطه به 6 قسط افزایش می‌یابد. چنانچه در پرداخت اقساط تاخیر ایجاد شود، افراد مشمول جریمه خواهند شد.
جمع بندی
با آگاهی کامل از نکات مربوط به مالیات مقطوع و شیوه پرداخت آن، می‌توانید نسبت به پرداخت اقدام نموده و از دیرکرد و جریمه جلوگیری کنید. لازمه این کار اطلاع از مشمولیت‌ها، کسری‌ها و شیوه پرداخت اقساطی است که در این مقاله به صورت کامل آن‌ها را بررسی کردیم.
شناخت دقیق قوانین مالیاتی مانند مالیات مقطوع، برای هر کسب و کاری ضروری است. در این مقاله تلاش کردیم به تمام جنبه‌های مالیات مقطوع بپردازیم. امیدواریم این اطلاعات به شما کمک کند تا با آگاهی کامل تعهدات مالیاتی خود را مدیریت کنید و از مزایا و معافیت‌های قانونی بهره‌مند شوید. به یاد داشته باشید که رعایت دقیق قوانین مالیاتی نه تنها از جریمه‌های احتمالی جلوگیری می‌کند بلکه به شفافیت و سلامت اقتصادی جامعه نیز کمک خواهد کرد.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
