بیمه بیکاری چیست؟ شرایط گرفتن بیمه بیکاری در سال 1402

امروزه، بیکاری یکی از چالش‌های جدی اقتصادی و اجتماعی است که بسیاری از افراد با آن روبرو می‌شوند. بیکاری ممکن است به دلیل مختلفی اتفاق بیفتد. در این مواقع، افراد به دنبال راه‌حل‌هایی هستند تا با موقعیت بیکاری خود کنار بیایند و دوباره به بازار کار بازگردند. بیمه بیکاری یکی از این راه حل‌ها است که به این افراد کمک می‌کند در مدت زمانی که بیکار هستند تحت حمایت تامین اجتماعی قرار بگیرند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی این موضوع می‌پردازیم که بیمه بیکاری چیست؟ و شرایط دریافت آن چکونه است؟ با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

به چه کسی بیکار می‌گویند؟

اصطلاح بیکار معمولاً به افرادی اطلاق می‌شود که در حال حاضر بدون شغل هستند و به دنبال یافتن شغل یا فرصت کاری جدید می‌گردند. از نظر قانون بیمه، بیکار به شخص بیمه‌شده‌ای گفته می‌شود که به طور ناخواسته و بدون اراده خود بی کار شده است و اکنون آماده است که در محیط کار جدید فعالیت خود را آغاز کند.

بیکاری می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عدم همکاری کارفرما، اختلافات سازمانی، مشکلات اقتصادی، تغییر موقعیت جغرافیایی و یا حوادثی مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی اتفاق بیفتد. از این رو در اکثر کشورها معمولاً برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی برای کمک به افراد بیکار به منظور یافتن شغل مناسب و رفع مشکلات بیکاری اجرا می‌شود. در ایران نیز به منظور کمک به افراد بیکار برنامه‌ها و قوانین مختلفی وضع شده است یکی از مهم‌ترین این برنامه‌ها، قانون بیمه بیکاری است.

بیمه بیکاری چیست و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

بیمه بیکاری یک نوع حمایت اجتماعی است که به افراد بیکاری که شغل خود را از دست داده‌اند، تعلق می‌گیرد. طبق قانون کار و تامین اجتماعی، بیمه بیکاری جزو بیمه‌های مستمری با مدت معین است. در چند سال اخیر با بروز مشکلات اقتصادی مختلف، امکان از دست دادن اجباری شغل بیشتر شده است. در چنین شرایطی، تامین نیازهای زندگی برای فردی که شغل خود را از دست داده است دشوار می‌شود. به همین دلیل استفاده از بیمه بیکاری یکی از بهترین راهکارها برای مواجهه با این مشکل است.

قانون و آیین‌نامه اجرایی بیمه بیکاری در سال ۱۳۶۹ در مجلس به تصویب رسید و هم اکنون نیز در حال اجراست اما هر سال تغییراتی در میزان و مبلغ مقرری بیمه صورت می‌گیرد. همچنین مرجع تشخیص بیکاری در این قانون، به همراه تاریخ وقوع آن، اداره کار و امور اجتماعی است.

شرایط گرفتن بیمه بیکاری در سال 1402 چگونه است؟

شرایط گرفتن بیمه بیکاری در سال 1402 به شرح زیر است:

• بیمه شده باید تابعیت ایرانی داشته باشد.
• بیمه شده باید تحت پوشش تامین اجتماعی قرار داشته باشد.
• بیمه شده باید بدون میل و اراده شخصی بیکار شده باشد.
• بیمه شده قبل از بیکاری باید حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد
• بیمه شده باید مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشد.
• بیمه شده باید سوابق پرداخت حق بیمه داشته باشد.
• به دلیل حوادثی مانند سیل، زلزله و آتش‌سوزی فرد بیمه شده بیکار شده باشد؛ در این صورت فرد نیاز به داشتن حداقل سابقه بیمه ندارند و مشمول بیمه بیکاری خواهد شد.
• کارگران فصلی که در میانه فصل به طور غیرارادی اخراج می‌شوند؛ درصورت تایید مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهند بود.
• بیکاری باید حداکثر ۳۰ روز پس از اخراج یا اعلام عدم نیاز توسط کارفرما به اداره کار گزارش شود.
• در صورتی که بیمه‌شده حداکثر ظرف مدت ۲ ماه پس از اتمام دوران سربازی به محل کار بازگردد، اما کارفرما از بازگشت او به کار خود خودداری کند، با احراز سایر شرایط می‌تواند مشمول بیمه بیکاری شود.
• بیمه‌شده باید در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که توسط اداره کار و نهضت سوادآموزی برگزار می‌شود شرکت نماید و هر دو ماه یک بار، گواهی حضور در این کلاس‌ها را به شعب تامین اجتماعی ارائه دهد.

در صورتی که شرایط لازم برای دریافت بیمه بیکاری فراهم باشد، فرد بیکار می‌تواند از حمایت بیمه بیکاری برخوردار شود.

مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

یکی از سوالاتی که توسط مشمولین بیمه بیکاری مطرح می‌شود این است که مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که سازمان تامین اجتماعی حداقل مبلغی که بابت بیمه بیکاری پرداخت می‌کند برابر با ۵۵% میانگین حقوق سه ماه اخیر فرد بیمه شده است و حداکثر مبلغ آن نیز برابر با ۸۰% میانگین حقوق بیمه شده است. در ادامه به ذکر نکاتی مهم در خصوص مبلغ بیمه بیکاری می‌پردازیم.

• این مبلغ از همان روزی که فرد شغل خود را از دست می‌دهد محاسبه و پرداخت می‌شود.
• چنانچه ۵۵% از متوسط حقوق بیمه شده کمتر از حقوق پایه مشخص شده از سوی وزارت کار باشد؛ مبلغی دریافتی برابر با حداقل حقوق در آن سال خواهد بود.
• فرد بیمه شده می‌تواند حداکثر 4 نفر را تحت تکفل خود داشته باشد. به ازای هر نفر تحت تکفل 10% به دریافتی افزوده خواهد شد.
• طبق قانون جدید بیمه بیکاری، به مبلغ بیمه بیکاری برای افراد متاهل، به ازای هر فرد ۱۰% حداقل دستمزد افزوده خواهد شد.

با توجه به موارد گفته شده و حقوق پایه تعیین شده از سوی وزارت کار، حداقل حقوق بیکاری در سال ۱۴۰۲ برابر با ۴.۰۱۹.۵۵۶ تومان خواهد بود.

برای اعلام بیکاری تا چه مدت فرصت داریم؟

فرد بیمه شده می‌بایست حداکثر پس از گذشت ۳۰ روز از بیکاری خود، به اداره کار مراجعه کرده و آمادگی خود را مبنی بر اشتغال به کار جدید یا کار مشابه اعلام کند. تشخیص و تایید اینکه بیکاری بیمه شده ارادی و یا غیرارادی بوده، بر عهده نمایندگان اداره کار و تامین اجتماعی است. شعب تامین اجتماعی پس از استعلام و تایید بیکاری فرد، نسبت به برقراری و پرداخت مستمری بیکاری برای فرد بیمه شده اقدام می‌کنند. امکان گزارش بیکاری بیشتر از ۳۰ روز و تا ۳ ماه با تشخیص هیئت اختلاف اداره کار و رفاه اجتماعی محل امکان‌پذیر خواهد بود. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که مبلغ بیمه بیکاری از روز اول شروع بیکاری فرد محاسبه و پرداخت می‌شود.

نحوه تشکیل پرونده بیمه بیکاری + مدارک لازم

برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری فرد مشمول می‌بایست حداکثر 30 روز پس از بیکاری با در دست داشتن مدارک لازم به ادراه کار و امور اجتماعی مراجعه کند و آمادگی خود را برای اشتغال به کار اعلام کند. برخی از مدارک لازم برای تشکل پرونده بیمه بیکاری در سال 1402 عبارتند از:

• اصل و کپی یکسال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده
• 4 قطعه عکس ۴*۳ جدید
• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
• اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی گواهی کار از شرکت
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه
• معرفی‌نامه کارفرما

در معرفی نامه کارفرما موظف است دلیل بیکار شدن فرد را به‌صورت کتبی و با ذکر زمان، به اداره کار مرکزی استان محل کار اعلام کند. تاریخ درج شده در این نامه می‌بایست یک روز پس از پایان قرارداد و آخرین روز ذکرشده در لیست بیمه باشد.

ثبت نام غیرحضوری بیمه بیکاری چگونه انجام می‌شود؟

تا چند سال قبل مشمولین بیمه بیکاری برای ثبت نام و تشکیل پرونده می باست به صورت حصوری به اداره کار مراجعه می‌کردند؛ اما اکنون با راه اندازی سامانه bimehbikari.mcls.gov.ir مشمولین می‌توانند با مراجعه به این سایت فرایند ثبت نام خود را انجام دهند.

البته پیش ورود به این سامانه فرد بیمه شده می‌بایست به منظور احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کند. سپس وارد سامانه مذکر شده و مراحل ثبت نام را در این سامانه طی کند. البته به این نکته توجه کنید که مراحل پایانی پیگیری بیمه بیکاری نیاز به مراجعه حضوری دارد.

مدت زمان دریافت بیمه بیکاری چقدر است؟

مدت زمان دریافت بیمه بیکاری به شرح جدول زیر است:

موارد لغو بیمه بیکاری چیست؟

مواردی که موجب لغو بیمه بیکاری می‌شوند عبارتند از:

• در صورتی که بیمه‌شده مجدد مشغول به کار شود.
• بیمه‌شده از پذیرش شغل‌های مشابه خودداری کند.
• بیمه‌شده مستمری بازنشستگی دریافت کند و یا به دلایلی دچار از کار افتادگی شود.
• مدت زمانی که بیمه بیکاری به او تعلق می‌گیرد پایان یابد.
• در صورتی که بیمه‌شده فوت کند.
• درصورتی که بیمه‌شده بدون دلیل موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی اداره خودداری کند.

بیمه بیکاری مشمول چه کسانی نمی‌شود؟

افرادی مشمول بیمه بیکاری نیستند عبارتند از:

• اتباع خارجی
• بازنشستگان
• مشاغل آزاد و بیمه شده‌گان اختیاری
• از کار افتادگان کلی
• کارگران شاغل در کارگاه‌های خانوادگی
• مستمری بگیران

سخن پایانی

بیمه بیکاری به عنوان یک راهکار مهم و حیاتی در حمایت از افراد بیکار و تقویت بازار کار، اهمیت ویژه‌ای دارد. افرادی که مشمول بیمه بیکاری می‌شوند این امکان را دارند که به مدت معینی درآمد ثابتی داشته باشد و سابقه خدمتی خود را نیز حفظ کنند. در واقع فرد در مدت زمانی که بیکار است می‌تواند به دنبال شغل مناسبی باشد و بهترین تصمیمات را برای آینده خود بگیرد.