انواع حسابرس و شرح وظایف حسابرسان مختلف، برای بسیاری از علاقه‌مندان حوزه‌های مالی، یک سؤال است. به‌طورکلی حسابرسان به 4 دسته‌ی خارجی، دولتی، داخلی و دادگاهی تقسیم می‌شوند. حسابرسان خارجی، افراد مستقلی هستند که عملیات ممیزی مالی را به‌طور سالانه برای شرکت‌ها انجام می‌دهند. حسابرسان دولتی با بررسی عملکرد مالی مؤسسات دولتی یا شرکت‌هایی که مقررات و قوانین دولتی، ناظر بر فعالیت آن‌هاست، سروکار دارند. حسابرسان داخلی، به تدوین و ممیزی گزارش‌های مالی شرکت و همین‌طور شناسایی زمینه‌های بهبود می‌پردازند و حسابرسان دادگاهی نیز، عملیات حسابرسی را با هدف کشف تخلفات احتمالی انجام می‌دهند.
فهرست مطالب
مقدمه
آیا انواع حسابرسان را می‌شناسید؟ اساساً وقتی به واژه حسابرس فکر می‌کنید، چه چیزی ابتدا به ذهنتان خطور می‌کند؟ اگر فردی کنجکاو، باهوش و نکته‌سنج در ذهنتان تداعی می‌شود که اهل تحقیق و تفحص است، ذهنیت درستی از عملکرد یک حسابرس دارید.
عملیات مالی یک شرکت، بدون تأیید حسابرس، ناقص است و انجام ممیزی، بی‌تردید یکی از دلهره‌آورترین وظایف سازمان‌هاست. حسابرس‌ها، مسئولیت بزرگی بر عهده‌دارند. آن‌ها سوابق حساب و صورت‌های مالی شرکت‌ها را بررسی می‌کنند و درصورتی‌که همه چیز درست پیش برود، بر صحت‌وسقم آن‌ها مُهر تأیید می‌زنند. انجام این کار فقط با تکیه بر دانش حسابداری امکان‌پذیر نیست. حسابرسان علاوه بر دانش حسابداری، از دانش گسترده‌ای در زمینه‌های دیگر مثل مالیات و قوانین و مقررات مالی برخوردار هستند. بازرسی دفاتر حساب، تنها یکی از جنبه‌های شغل حسابرسی است و برای آشنایی با جنبه‌های مختلف شغل حسابرسی، باید انواع حسابرس را بشناسیم.
تفاوت حسابداری و حسابرسی
قبل از شروع بهتر است همان‌طور که در مقاله تفاوت حسابداری و حسابرسی خواندید، در این ویدیو نیز با تفاوت این دو تعریف آشنا شوید:
انواع حسابرس
به‌طورکلی انواع حسابرس را می‌توانیم در 4 گروه متفاوت، دسته‌بندی کنیم:
1. حسابرس خارجی
شناخت انواع حسابرس را با حسابرس خارجی که متداول‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع حسابرس است آغاز می‌کنیم. حسابرس خارجی فردی است که به موسسه یا سازمان می‌آید و عملیات حسابرسی را مطابق با ضوابط نظارتی انجام می‌دهد. یک حسابرس خارجی باید ممیزی کاملاً بی‌طرفانه‌ای داشته باشد و گزارشی مستقل و مبتنی بر واقعیات عینی از عملکرد مالی شرکت ارائه دهد.
حسابرس خارجی سالی یک‌بار عملیات حسابرسی را انجام می‌دهد و هیچ‌گونه وابستگی یا تعهدی نسبت به شرکت ندارد. ازآنجایی‌که حسابرسان خارجی در مقابل سرمایه‌گذاران و نهادهای دولتی پاسخگو هستند، آنچه انجام می‌دهند، حائز اهمیت بسیار است.
حسابرس خارجی ممکن است گاهی به برقراری ارتباط با حسابرسان داخلی نیاز پیدا کند اما تحت تأثیر آن‌ها قرار نمی‌گیرد. چنانچه عملیات حسابرسی به تفکیک یک بخش مثلاً دپارتمان فناوری یا عملیات انجام شود، حسابرس خارجی کارش را با هماهنگی مسئول یا مسئولان آن بخش انجام می‌دهد.
2. حسابرس دولتی
از بین انواع حسابرسان، حسابرس دولتی نیز شهرت زیادی دارد. حسابرسان دولتی افرادی هستند که به بررسی وضعیت مالی مؤسسات دولتی و برخی مشاغل خصوصی که فعالیت‌هایشان به حوزه‌هایی مثل مقررات دولتی، مالیات، بازار ارز، مبادلات خارجی و … ارتباط پیدا می‌کند، می‌پردازند.
بیشتر حسابرسان دولتی به آن دسته از مؤسسات حسابرسی وابسته هستند که فقط به بخش عمومی یا دولتی خدمات ارائه می‌دهند. نقش اصلی حسابرسان دولتی، حصول اطمینان از انطباق شیوه‌های خرج و تحصیل منابع مالی موسسه یا شرکت با قوانین و مقررات است. برخی از مهم‌ترین وظایفی که یک حسابرس دولتی، عهده‌دار انجام آن‌هاست عبارت‌اند از:
- رسیدگی به گزارش‌ها
- حسابرسی صورت‌های مالی
- حسابرسی رعایت
- سنجش کنترل‌های داخلی
- حسابرسی سیستم‌های اطلاعاتی
3. حسابرس داخلی
نوبت به معرفی سومین مورد از فهرست انواع حسابرس می‌رسد. حسابرس داخلی فردی است که معمولاً یکی از کارکنان مجموعه محسوب می‌شود و کارایی ساختار کنترل داخلی یک شرکت را بررسی می‌کند و نتیجه را به مدیران شرکت یا اعضای هیئت‌مدیره گزارش می‌دهد. عملکرد حسابرسان داخلی صرفاً به تدوین گزارش مالی شرکت و بررسی صورت‌های مالی محدود نیست؛ آن‌ها علاوه بر انجام این کار، فرایند مدیریت ریسک در کل شرکت را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند تا ببینند کدام حوزه‌ها نیاز به بهبود یا طراحی مجدد دارند؟
جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل و وارسی دقیق کلیه سوابق مالی شرکت و حصول اطمینان از انطباق آن‌ها با قوانین و اصول مدیریت ریسک، ازجمله مهم‌ترین نقش‌ها و مسئولیت‌های حسابرسان داخلی هستند. آن‌ها همچنین همه سیستم‌ها، فرایندها و سازوکارهای داخلی شرکت را نیز بررسی می‌کنند و به‌واسطه مشارکت در مواردی مثل کاهش هزینه‌های مدیریتی، بهینه‌سازی منابع و کاهش ریسک، نقش مؤثری در فرایند خلق ارزش برای شرکت ایفا می‌کنند.
حسابرسان داخلی بعد از اتمام عملیات حسابرسی، گزارش عملکرد و یافته‌هایشان را به هیئت‌مدیره ارائه می‌دهند و بعضاً مواردی را به‌عنوان اقدامات پیشنهادی در این گزارش‌ها می‌گنجانند. مدیران شرکت با بررسی این گزارش‌ها، اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد کلی شرکت کسب می‌کنند و در صورت صلاحدید، انجام اقدامات خاصی را در راستای بهبود عملکرد در دستور کار قرار دهند.
4. حسابرس دادگاهی
از بین انواع حسابرسان، حسابرسان دادگاهی از تخصصی‌ترین‌ها محسوب می‌شوند. حسابرسان دادگاهی از نظر شرح وظایف تا حد زیادی به حسابرسان خارجی شباهت دارند اما آنچه آن‌ها را متمایز می‌سازد، هدف آن‌ها از انجام حسابرسی است.
اساساً حسابرسی دادگاهی، بخشی از فرایندهای خاص قانونی محسوب می‌شود. گزارشی که یک حسابرس دادگاهی ارائه می‌دهد، به‌عنوان یک مدرک قانونی، قابل استناد است. در اینجا عملیات حسابرسی، معمولاً با هدف استیضاح افراد یا سازمان‌های دیگر به دلیل ارتکاب جرائمی مثل اختلاس، تقلب و اساساً هرگونه فعالیتی که ماهیت مجرمانه داشته باشد، انجام می‌شود.
به‌طورکلی، حسابرسی دادگاهی می‌تواند اهداف متفاوتی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- پی بردن به ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم
- شناسایی دوره زمانی تقلب
- تحقیق درباره چگونگی ارتکاب تقلب
- برآورد میزان ضرر و زیان‌های مالی احتمالی
- گردآوری مدارک دقیق برای ارائه در دادگاه
- پیشنهاد اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از اعمال مجرمانه مثل تقلب
حسابرسان دادگاهی باید در زمینه‌های مختلفی از دانش تخصصی برخوردار باشند:
- حسابداری
- جرم‌شناسی
- قانون
- حسابرسی تحقیقی (جست‌وجوگرانه)
- علوم کامپیوتر
- تجزیه‌وتحلیل داده
- یادگیری ماشین
تفاوت حسابرس داخلی و خارجی چیست؟
در بحث انواع حسابرس، همواره سؤالات زیادی درباره تفاوت بین حسابرسان داخلی و خارجی مطرح می‌شود و به همین دلیل، تصمیم گرفتیم تا بعد از معرفی انواع حسابرس و تشریح نقش‌ها و مسئولیت‌های هر کدام، به شکلی مختصر و مفید، مروری اختصاصی بر تفاوت بین حسابرس داخلی و خارجی داشته باشیم. این تفاوت را از چهار جنبه کلی می‌توان مورد توجه قرار داد:
- حسابرس داخلی یکی از کارکنان استخدامی سازمان محسوب می‌شود درحالی‌که حسابرس خارجی، یک حسابرس مستقل است که به‌صورت موردی با سازمان همکاری می‌کند.
- حوزه تمرکز حسابرس داخلی، بسیار وسیع است و زمینه‌هایی مثل مدیریت ریسک، شیوه اداره شرکت، اهداف سازمانی، کارایی و اثربخشی سازمانی، همخوانی فعالیت‌های سازمان با قوانین و مقررات، صحت صورت‌های مالی و … را شامل می‌شود. درحالی‌که حسابرس خارجی معمولاً فقط بر صحت و دقت صورت‌های مالی سازمان تمرکز دارد.
- حسابرس داخلی باید ضمن برخورداری از قابلیت‌های متنوع، در حوزه‌های مختلفی سررشته داشته باشد که حسابداری، ارتباطات، فناوری اطلاعات، استخراج و تجزیه‌وتحلیل داده، دانش خاص مرتبط با صنعت/ تجارت و … از آن جمله‌اند. اما حسابرس خارجی که در قسمت اول از انواع حسابرس معرفی شد، صرفاً به پیشینه و مهارت‌های حسابداری نیاز دارد.
- حسابدار داخلی رویکردی گذشته‌نگر و آینده‌نگر دارد. به‌عبارت‌دیگر، هم آنچه را قبلاً اتفاق افتاده بررسی می‌کند و هم به آنچه در آینده رخ می‌دهد، توجه دارد. اما حسابرس خارجی، صرفاً به گذشته و سوابق عملکرد مالی یک شرکت نگاه می‌کند.
سخن آخر
به‌طورکلی حسابرسان، رویکردی تحقیقی و پرسشگرانه دارند و نقشی محوری را در برقراری سلامت مالی ایفا می‌کنند. حالا که بهتر با انواع حسابرس و تفاوت بین آن‌ها آشنا شدید، بد نیست بدانید که ما قبلاً در مقاله‌ای تحت عنوان درباره حسابرس‌ها بیشتر بدانید؛ حسابرس‌ها چه می‌کنند، توضیحات بیشتری درباره ماهیت شغل حسابرسی ارائه داده‌ایم که مطالعه آن را نیز به شما عزیزان پیشنهاد می‌کنیم.
یک پاسخ
ویدیویی که گذاشتین خیلی خوب درمورد حسابرس و انواع حسابرس توضیح داد تقریبا چیزی که دنبالش بودم رو توضیح داد
ممنون