سهم اقلیت آن بخش از سهام شرکت فرعی است که توسط شرکت اصلی خریداری نشده است. واحدهای تجاری فرعی، شرکت‌های کوچکی هستند که در زیر مجموعه یک شرکت بزرگ قرار می‌گیرند و به فعالیت‌های اقتصادی پر سود می‌پردازند. بسیاری از امور مالی شرکت‌های زیر مجموعه از قبیل تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیز زیر نظر شرکت اصلی انجام می‌شود. سهم اقلیت نیز، در صورت وجود، باید محاسبه و به طور جداگانه در این ترازنامه تلفیقی منعکس شود. در ادامه این مقاله از گروه نرم افزاری محک به بررسی فرمول سهم اقلیت، نحوه محاسبه سهم اقلیت از خالص دارایی‌ها و نحوه انعکاس سهم اقلیت در ترازنامه و… می‌پردازیم.
فهرست مطالب
صورت های مالی تلفیقی چیست؟
هر سازمان و شرکتی اعم از شرکت مادر و شرکت‌های تابع آن، صورتهای مالی مخصوص خودشان را دارند. حسابدار هر کدام از این سازمان‌ها و شرکت‌ها به صورت جداگانه اقدام به تهیه صورتهای مالی شرکت‌ها می‌کند. صورتهای مالی تلفیقی نیز ترکیب اطلاعات مالی شرکت‌های زیر مجموعه با شرکت مادر است.
در صورتهای مالی تلفیقی، دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت‌ها، همچنین درآمدها و هزینه‌های آنها با یکدیگر تلفیق می‌شوند. مثلاً وجه نقدی که در ترازنامه تلفیقی شرکت‌ها گزارش می‌شود حاصل جمع وجه نقد همه شرکت‌های تابعه و شرکت اصلی است و حتی بدهی‌های شرکت‌های تابعه و شرکت مادر با یکدیگر جمع می‌شوند.
توجه به این نکته ضروری است که شرکت‌های تابعه و شرکت مادر با یکدیگر یک شخصیت اقتصادی واحد را تشکیل می‌دهند و شرکت مادر موظف است علاوه بر صورتهای مالی خود، صورتهای مالی تلفیقی را نیز تهیه کند.
مزایای حسابداری تلفیقی چیست؟
بر اساس استانداردهای حسابداری همه سازمان‌ها و شرکت‌های تجاری که دارای دو یا چند زیر مجموعه هستند می‌بایست صورتهای مالی تلفیقی خود را ارائه دهند. ارائه صورتهای مالی تلفیقی به وسیله حسابداری تلفیقی مزایای زیادی دارد که برخی از مهم‌ترین آن عبارت است از:
- هزینه‌های ثابت و فعالیت‌های اضافی که در شرکت‌ها وجود دارد حذف می‌شود.
- هماهنگی بین بخش‌های تولید و سایر بخش‌ها ایجاد می‌شود.
- هزینه‌های مالی کاهش می‌یابد در نتیجه بهره وری بالایی در شرکت ایجاد می‌شود.
- امتیازهای قانونی و مالیاتی زیادی نصیب شرکت می‌شود.
- سرعت دستیابی به منابع مالی افزایش می‌یابد و مدیریت بهتری در شرکت ایجاد می‌شود.
دلیل ارائه صورت های مالی تلفیقی چیست؟
به طور کلی هدف از حسابداری تلفیقی، جمع‌آوری اطلاعات درباره وضعیت کلی و عملکرد مالی شرکت مادر و شرکت‌های تابعه آن برای اعضای سازمان و سرمایه گذران است. شرکت مادر به تنهایی نمی‌تواند تصویر کاملی از فعالیت‌های اقتصادی و مالی کل شرکت را نشان دهد و باید به صورت یک شخصیت اقتصادی منفرد نسبت به ارائه صورت های مالی اقدام کند.
معمولاً سرمایه گذاران شرکت مادر که برای تصمیم‌گیری‌های مهم اقتصادی به اطلاعاتی نظیر وضعیت مالی شرکت، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی گروه نیاز دارند، از این صورت های مالی تلفیقی استفاده می‌کنند.
درواقع بدون حسابداری تلفیقی، امکان ارزیابی و بررسی دقیق یک شرکت به منظور سرمایه گذاری یا تأمین مالی وجود ندارد و بسیاری از استدلال‌هایی که بین مدیران شرکت و بخش‌های حسابداری و حسابرسی رخ می‌دهد، شامل چگونگی و نحوه تلفیق گزارش‌های مالی برای ارائه تصویر دقیقی از سلامت مالی شرکت است.
به همین منظور استفاده از حسابداری تلفیقی به منظور ترکیب و تلفیق اطلاعات و صورتهای مالی شرکت مادر و شرکت‌های تابعه بسیار ضروری و با اهمیت است.
سهم اقلیت چیست؟
طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ایران، به آن بخش از سود یا زیان و خالص دارایی‌های یک واحد تجاری فرعی که با درنظرگرفتن تعدیلات تلفیقی به واحد تجاری اصلی تعلق نمی‌گیرد، سهم اقلیت می‌گویند.
شناسایی و انعکاس سهم اقلیت در صورتهای مالی
برای شناسایی، محاسبه و انعکاس سهم اقلیت در صورتهای مالی تلفیقی، دیدگاه‌ها و تئوری‌های تلفیق مختلفی به شرح زیر وجود دارد:
- تئوری مالکیت
- تئوری شرکت اصلی (مادر)
- تئوری شخصیت تلفیقی (جداگانه)
- تئوری شخصیت استاندارد
در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت:
1. سهم اقلیت در تئوری مالکیت
در تئوری مالکیت، شرکت حسابداری اصلی از لحاظ ساختاری یک شرکت غیر سهامی یا مالکیتی است که تفکیک سهم اقلیت از اکثریت را در دستور کار خود قرار نداده است. در حسابداری به هر کدام از مواردی که در ترازنامه بررسی می‌شوند یک قلم می‌گویند.
در صورت عدم محاسبه سهم اقلیت، برای به دست آوردن قلم جدید تلفیقی، ارزش دفتری قلم شرکت اصلی را با سهم شرکت اصلی از ارزش دفتری قلم شرکت فرعی جمع می‌کنند. بدین تربیت فرمول سهم اقلیت بر اساس تئوری مالکیت به شرح زیر خواهد بود:
قلم شرکت فرعی + قلم شرکت اصلی = قلم جدید
نکته مهم اینکه در تئوری مالکیت برای تهیهٔ ترازنامه تلفیقی، تنها لازم است ارزش دفتری اقلام هر دو شرکت با هم جمع شوند و فرایند تجدید ارزیابی به کار نخواهد آمد. اما در صورتی که تجدید ارزیابی صورت گرفته باشد فقط کافی است تأثیر آن در صورتهای مالی مستقل هر شرکت به تفکیک دیده شود.
تئوری مالکیت، کلیه مفاهیم نظری گزارشگری مالی و اصول حسابداری را نقض کرده است و به صورت عملی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. با تشخیص سهم واحد اصلی از دارائی‌ها، بدهی‌ها و درآمد و هزینه‌های شرکت فرعی و انعکاس آنها در صورت های مالی تلفیقی در واقع سهم اقلیتی به وجود نمی‌آید.
2. سهم اقلیت در تئوری شرکت اصلی (مادر)
در تئوری شرکت اصلی، محور اصلی تهیهٔ صورتهای مالی تلفیقی اقلام شرکت اصلی خواهد بود. فرمول ثبت سهم اقلیت در تئوری شرکت اصلی به شرح زیر خواهد بود:
سهم شرکت اصلی + قلم شرکت فرعی + قلم شرکت اصلی= قلم جدید
از تجدید ارزیابی خالص دارایی‌های شرکت فرعی + ارزش دفتری + ارزش دفتری = تئوری شرکت اصلی
بر اساس این فرمول، برای محاسبهٔ قلم جدید تلفیقی باید ارزش دفتری قلم شرکت اصلی را با ارزش دفتری قلم شرکت جمع کرد. اما در صورتی که تجدید ارزیابی صورت گرفته باشد، باید سهم شرکت اصلی از مازاد تجدید ارزیابی محاسبه و به قلم جدید اضافه شود. در این تئوری شرکت اصلی، سهم اقلیت در قسمت بدهی‌های صورت وضعیت مالی منعکس می‌گردد و سود تقسیمی به اقلیت هزینه تلقی می‌گردد. مبنای محاسبه سهم اقلیت مبلغ دفتری است و افزایش و کاهش ارزش منصفانه سهم اقلیت شناسائی نمی‌شود.
نکته: سرقفلی تلفیقی در ترکیب تجاری از نوع تحصیل برابر است و فقط به‌اندازهٔ سهم شرکت اصلی شناسائی می‌گردد.
3. سهم اقلیت در تئوری شخصیت تلفیقی
در تئوری شخصیت تلفیقی، محور و اساس تهیهٔ صورت های مالی تلفیقی، اقلام شرکت‌های اصلی و فرعی در کنار هم می‌باشد.
قلم شرکت فرعی + قلم شرکت اصلی = قلم جدید تلفیقی
ارزش منصفانه + ارزش دفتری = تئوری شخصیتی
4. سهم اقلیت در تئوری استاندارد
تئوری استاندارد روشی است که بر اساس تئوری‌های شرکت اصلی و تلفیقی اجرا می‌گردد اما در عمل این تئوری به تئوری شخصیت تلفیقی نزدیک است یعنی برای محاسبهٔ قلم جدید دقیقاً مشابه تئوری شخصیت تلفیقی عمل می‌شود.
ضوابط تلفیق در حسابداری چیست؟
همان‌طور که گفتیم به صورت مالی ترکیبی شرکت مادر و شرکت‌های تابع آن، صورت مالی تلفیقی می‌گویند. برای تهیه این صورت های مالی مطابق با روش‌های حسابداری تلفیقی، از کاربرگ حسابداری استفاده می‌شود. در کاربرگ‌های حسابداری، اطلاعات مختلف طبق صورتهای مالی جداگانه شرکت مادر و شرکت‌های تابعه درج می‌شود.
در کاربرگ‌های تلفیقی دو ستون برای تعدیلات تلفیقی در نظر گرفته می‌شود. این ستون‌ها اطلاعات صورتهای مالی شرکت مادر و شرکت‌های تابعه را تعدیل می‌کنند و نتیجه آنها به ستون آخر کاربرگ منتقل می‌شود. علاوه بر این‌ها با استفاده از نرم‌افزار حسابداری به راحتی می‌توان صورتهای مالی تلفیقی شرکت مادر و زیر مجموعه‌های آن را به دست آورد.
نحوه محاسبه سهم اقلیت از خالص دارایی‌ها
بر اساس استاندارد حسابداری شماره 18، سهم قابل انتساب به اقلیت از خالص دارایی‌های واحد تجاری فرعی باید متناسب با سهم آنان از مبلغ دفتری خالص دارایی‌های واحد تجاری فرعی پیش از تحصیل به‌علاوه سهم آنان از تغییرات در حقوق صاحبان سرمایه از تاریخ تحصیل واحد تجاری به بعد محاسبه شود.
در استانداردهای بین‌المللی حسابداری برای محاسبه سهم اقلیت از خالص دارایی‌ها، علاوه بر روش پذیرفته شده در استاندارد حسابداری شماره 18، روش ارزش منصفانه نیز پذیرفته شده است. یعنی می‌توان سهم اقلیت را بر اساس ارزش منصفانه دارایی‌های قابل شناسایی پس از کسر ارزش منصفانه بدهی‌های قابل شناسایی محاسبه کرد.
نحوه انعکاس سهم اقلیت در ترازنامه
در استاندارد حسابداری شماره 18، خالص دارایی‌های قابل انتساب به اقلیت در تاریخ ترازنامه باید به‌عنوان سهم اقلیت در ترازنامه تلفیقی، در بخش حقوق صاحبان سرمایه ثبت شود. این شیوه ارائه متکی به تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه است که بر اساس آن، شرکت اصلی و شرکت‌های تابع آن به‌عنوان یک واحد اقتصادی یگانه تلقی می‌شود. در ایالات متحد و کشورهایی که از آن پیروی می‌کنند سهم اقلیت در ترازنامه بین دو بخش بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام قرار می‌گیرد.
نحوه انعکاس سهم اقلیت در صورت سود و زیان
طبق استاندارد حسابداری شماره 18 که بر اساس تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه است، سهم اقلیت از سود یا زیان خالص فعالیت‌های عادی طی دوره که قابل انتساب به اقلیت است، باید تحت عنوان سهم اقلیت به طور جداگانه زیر صورت سود و زیان تلفیقی ثبت شود و هرگونه سود یا زیان غیرمترقبه قابل انتساب به اقلیت نیز باید به طور جداگانه زیر صورت مزبور منعکس شود. بر اساس تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه، صورت سود و زیان تلفیقی باید نشان دهنده سود کل شرکت اصلی و شرکت‌های تابع آن باشد.
مانده بدهکار سهم اقلیت
طبق بند 19 استاندارد حسابداری شماره 18، سودها و زیان‌های واحدهای تجاری فرعی باید به نسبت میزان مالکیت اکثریت و اقلیت در طی دوره، بین آنها تسهیم شود. هرگاه زیان‌های قابل انتساب به اقلیت، منجر به ایجاد مانده بدهکار سهم اقلیت شود، سهم اکثریت باید به میزان تعهدات قانونی یا تجاری برای جبران زیان‌های انباشته بازیافت نشدنی قابل انتساب به سهم اقلیت تعدیل شود.
در این مورد، استانداردهای حسابداری بین‌المللی با استاندارد حسابداری ایران متفاوت است. طبق بند 27 استاندارد حسابداری بین‌المللی شماره 27، اگر زیان‌های قابل انتساب به سهم اقلیت در یک واحد فرعی تلفیق شده بیش از سهم او از حقوق صاحبان سهام واحد تجاری فرعی باشد، این مبلغ مازاد و هرگونه زیان اضافه قابل انتساب به سهم اقلیت از سهم اکثریت در حقوق صاحبان سهام کسر می‌شود مگر اینکه صاحبان سهام اقلیت، در این مورد تعهدات خاصی را به عهده داشته باشند.
لازم به ذکر است که استانداردهای حسابداری ایالات متحد با استانداردهای بین‌المللی حسابداری سازگار است، اما استانداردهای حسابداری انگلستان با استاندارد حسابداری شماره 18 ایران مطابقت دارد.
ارائه صورت های مالی تلفیقی با نرم افزار حسابداری محک
در دنیای امروز، صاحبان کسب و کار بسیاری با هدف حذف برخی از هزینه‌های ثابت، هماهنگی مراحل ساخت در فرایند تولید، اعمال مدیریت بهتر و افزایش بهره‌وری، کاهش مخاطره، دستیابی سریع‌تر به منابع مالی، کسب مزیت‌های رقابتی و ورود به بازارهای جدید و نیز بهره‌مندی از مزایای قانونی و مالیاتی اقدام به ترکیب واحدهای تجاری می‌کنند.
در صورت ترکیب واحدهای تجاری، صورت های مالیاتی تلفیقی نیز معنا پیدا می‌کند و باید برای محاسبه دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت‌ها، همچنین درآمدها و هزینه‌های آنها به اداره امور مالیاتی ارائه شوند. شما می‌توانید با استفاده از نرم‌افزار حسابداری محک به راحتی صورتهای مالی تلفیقی شرکت مادر و زیر مجموعه‌های آن را تهیه کرده و بدون خطا به سازمان مربوطه ارائه کنید.
یک پاسخ
برخی تغییر یافته نیاز به اصلاح دارد موفق باشید ، یاد دارم که دومین کتابی که می نوشتم ، خودم مطالعه میکردم ، می نوشتم یکساله کتابی حدود ۵۰۰ صفحه نوشتم ، حالاهم با نگرشی جدید می نویسم