مازاد سرمایه چیست؟

شرکت‌ها معمولاً از دو منبع منابع مالی خود را تامین می‌کنند که شامل تأمین مالی بدهی و تامین مالی سهام می‌شود. تأمین مالی بدهی معمولاً از طرف اشخاص ثالثی است که به شرکت وام می‌دهند. از سوی دیگر، تامین مالی سهام از طریق سهامداران شرکت ایجاد می‌شود. این سهامداران ممکن است شامل سرمایه گذاران جدید یا سرمایه گذاران فعلی باشند. هر دوی این‌ها سرمایه یک شرکت برای عملیات تجاری را تأمین مالی می‌کنند. اما منظور از مازاد سرمایه دقیقا چیست؟

فهرست مطالب

مازاد سرمایه چیست؟

منبع اصلی تامین مالی سهام، انتشار سهام است. وقتی شرکت‌ها سهام منتشر می‌کنند، منابع مالی دریافت می‌کنند که از طریق آن می‌توانند سرمایه لازم برای عملیات خود را تامین کنند. معمولاً این سهام دارای ارزش اسمی هستند و ارزش آن‌ها را در ترازنامه نیز بازتاب می‌دهند. با این حال، ارزش اسمی فقط به عنوان یک الزام قانونی برای شرکت‌ها وجود دارد. گاهی اوقات ممکن است شرکت‌ها سهام را با قیمت بالاتری نیز منتشر کنند.

مازاد سرمایه یا حق العمل سهم، معمولاً به مازادی اطلاق می‌شود که پس از فروش سهام عادی به قیمت بیش از ارزش اسمی آن حاصل می‌شود.

مازاد سرمایه به مبلغ اضافی ناشی از انتشار سهام، بیش از ارزش اسمی شرکت‌ها اشاره دارد. معمولاً ارزش اسمی حداقل ارزش سهامی را که شرکت‌ها می‌توانند دریافت کنند تعیین می‌کند. در برخی از حوزه‌های قضایی، این مقدار ممکن است کمتر باشد و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد سهام خود را برای تخفیف صادر کنند. با این حال، برخی از قوانین ممکن است شرکت‌ها را از تخصیص سهام به ارزش کمتر از ارزش اسمی منع کنند.

هنگامی که شرکت‌ها سهام را با قیمت ممتاز منتشر می‌کنند، وجوه بیشتری دریافت می‌کنند. اساساً، این وجوه بخشی از منابع مالی هستند که شرکت‌ها از طریق انتشار سهام ایجاد می‌کنند. بنابراین تفاوتی در بیشتر یا کمتر بودن مبلغ از مبلغ اسمی وجود ندارد. با این حال، استانداردهای حسابداری شرکت‌ها را ملزم می‌کند که مبلغ اضافی را در حساب جداگانه دیگری ثبت کنند.

بنابراین، مازاد سرمایه به حق العمل بالاتر از ارزش اسمی سهمی که یک شرکت دریافت می‌کند اطلاق می‌شود. اکثر شرکت‌ها از حساب حق العمل سهم برای ثبت مبلغ اضافی استفاده می‌کنند. نام‌های دیگری نیز برای مازاد سرمایه وجود دارد، از جمله حق العمل سهم، مازاد پرداخت شده یا سرمایه پرداخت شده بیش از بهای رسمی سهم. با این حساب شرکت‌ها می‌توانند تصویر بهتری از روند و فرآیند انتشار سهام خود ارائه دهند.

مازاد سرمایه بیانگر چیست؟

مازاد سرمایه نشان دهنده سرمایه اضافی پرداخت شده بالاتر از ارزش اسمی است که سرمایه گذاران برای سهام یک شرکت می‌پردازند. برای سرمایه گذاران، حق العمل پرداختی روی سهام، هزینه سرمایه گذاری آن‌ها را تشکیل می‌دهد. با این حال، برای شرکت‌ها، ذخایر حقوق صاحبان سهام دریافتی ارزشی بالاتر از ارزش اسمی سهام ایجاد می‌کند. اکثر شرکت‌ها این حساب را به عنوان بخشی از الزامات حسابداری برای جداسازی مبالغ اضافی ثبت و نگهداری می‌کنند.

به طور کلی، مازاد سرمایه بخشی از حقوق صاحبان سهام یک شرکت است. مازاد سرمایه نشان دهنده حق العمل بالاتر از ارزش کل سهام یک شرکت و مبلغ دریافتی برای آن سهام است. مفهوم ارزش اسمی سهام برای مازاد سرمایه شناسایی شده توسط شرکت‌ها بسیار مهم است. با این حال، مازاد سرمایه نشان دهنده سرمایه قابل تقسیم بین سهامداران نیست. در اصل، همان سرمایه سهام یک شرکت است.

شرکت ها چگونه مازاد سرمایه ایجاد می‌کنند؟

چندین منبع به ایجاد مازاد سرمایه یک شرکت کمک می‌کنند. اولین مورد، همانطور که ذکر شد، تفاوت بین ارزش اسمی سهام یک شرکت و مبلغ پرداخت شده است. وقتی شرکت‌ها سهام خود را با قیمتی بیش از ارزش واقعی سهم یا معادل ارزش اعلام شده منتشر می‌کنند، مازاد سرمایه ایجاد می‌کنند. این مورد برجسته‌ترین و اصلی‌ترین منبع ایجاد مازاد سرمایه است. با این حال، چندین منبع دیگر نیز وجود دارد.

شرکت‌ها همچنین می‌توانند از سهام خزانه مازاد سرمایه ایجاد کنند. وقتی شرکت‌ها سهام خود را بازپس می‌خرند و بعداً آن را می‌فروشند، می‌توانند بیش از ارزش بازخرید خود سرمایه کسب کنند. در اصل این روش تامین سرمایه مشابه منبع فوق است. با این حال، شامل انتشار سهام برای عموم مردم پس از اخذ مجدد آن‌ها از سهامداران موجود می‌شود. اگرچه شرکت‌ها به طور خاص برای ایجاد مازاد سرمایه در این فرآیند افراط نمی‌کنند، اما به هر حال، این راه نیز یک روش جانبی برای ایجاد مازاد سرمایه است.

از طرف دیگر، شرکت‌ها می‌توانند مازاد سرمایه را از کاهش ارزش اسمی یا اظهار شده ایجاد کنند. همانطور که گفته شد، این مازاد نشان دهنده تفاوت بین ارزش اسمی سهام یک شرکت و درآمد حاصل از فروش آن است. هر چه ارزش اسمی بالاتر باشد، مازاد سرمایه کمتر خواهد بود. با این حال، اگر شرکت‌ها ارزش اسمی سهام خود را کاهش دهند می‌توانند مازاد سرمایه ایجاد کنند. این فرآیند شامل کاهش ارزش اسمی به جای درآمدهای بیشتر از فروش است.

در برخی موارد نیز شرکت‌ها می‌توانند از طریق ادغام و تملک شرکت‌های دیگر مازاد سرمایه ایجاد کنند. هنگامی که یک شرکت خریداری یا با شرکت دیگری ادغام می‌شود، آن‌ها منابع خود را ترکیب می‌کنند. به این ترتیب، این ادغام باعث انباشت مازاد سرمایه هر دو شرکت خواهد شد. در نهایت، شرکت‌ها می‌توانند از طریق سهام اهدایی مازاد سرمایه ایجاد کنند. در عمل، اهدای سهام کمتر از سایر روش‌ها و منابع ایجاد مازاد سرمایه رایج است، زیرا به ندرت صورت می‌گیرد.

به طور خلاصه، پنج راه برای ایجاد مازاد سرمایه وجود دارد که عبارتند از:

1. از انتشار سهام بالاتر از ارزش اسمی یا معادل ارزش اسمی یا اعلام شده (متداول ترین روش)
2. از درآمد حاصل از بازخرید سهام و فروش مجدد آن‌ها
3. از کاهش ارزش اسمی یا ارزش اظهار شده سهام یا طبقه بندی مجدد سهام سرمایه
4. از سهام اهدایی
5. از تملک شرکت‌هایی که مازاد سرمایه دارند

اگرچه راه اول رایج‌ترین روش برای ایجاد مازاد سرمایه است، اما موارد 2 تا 5 را نیز نباید نادیده گرفت.

حسابداری مازاد سرمایه به چه صورت است؟

حسابداری سهام منتشرشده کار ساده‌ای نیست. در اصل، شرکت‌ها باید این منبع را به عنوان حقوق صاحبان سهام در نظر بگیرند. با این حال، استانداردهای حسابداری آن‌ها را ملزم می‌کند که منابع مالی را به چندین حساب تفکیک کنند. معمولا شرکت‌ها ارزش اسمی سهام را در یک حساب ثبت می‌کنند. هر گونه مازاد معامله به حساب مازاد سرمایه منتهی می‌شود.

مثالی از مازاد سرمایه

شرکتی به نام ABC تعداد 1000 سهام مشترک را برای عموم مردم منتشر می‌کند تا برای یک پروژه جدید تامین مالی کند. ارزش اسمی این سهام به تصویب شرکت 100 دلار به ازای هر سهم است. این در حالی است که ارزش بازار این سهام 260 دلار است. شرکت ABC  این سهام را به قیمت 250 دلار منتشر می‌کند. این بدان معناست که شرکت به دلیل تفاوت ارزش اعلام شده با ارزش اسمی آن، 150 دلار حق العمل برای هر سهم دریافت کرده است.

به طور کلی، شرکت ABC مبلغ 250000 دلار (1000 سهم ضربدر 250 دلار به ازای هر سهم) برای سهامی که منتشر کرده دریافت می‌کند. با این حال، ارزش اسمی این سهام 100000 دلار است (1000 سهم ضربدر 100 دلار برای هر سهم). در این حالت، ارزش بازار این سهام بی‌اهمیت است، زیرا تعیین کننده وجوه دریافتی شرکت ABC نیست. از 250,000 دلار، این شرکت 100,000 دلار را به عنوان سرمایه سهام ثبت خواهد کرد.

مبلغ باقیمانده 150,000 دلار (250,000 دلار وجوه دریافتی – 100,000 دلار ارزش اسمی) مازاد سرمایه شرکت ABC خواهد بود. این رقم در حساب حق العمل سهام شرکت ثبت خواهد شد. همانطور که گفتیم ، حساب ممتاز سهم شامل هر گونه مازاد دریافتی برای سهام منتشر شده بالاتر از ارزش اسمی خواهد بود. 100000 دلار برای ارزش اسمی بخشی از حساب سرمایه سهام این شرکت خواهد شد.

ذخایر موجود در ترازنامه چیست؟

“ذخایر موجود در ترازنامه” اصطلاحی است که برای اشاره به بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه استفاده می‌شود (و منحصر به بخش سرمایه اصلی است). ممکن است برخی شرکت‌ها وسوسه شوند که از گنجاندن قسمت ذخایر در ترازنامه چشم پوشی کنند. اما بسته به حوزه یا صنعتی که این شرکت‌ها در آن فعالیت می‌کنند، این کار می‌تواند یک اشتباه باشد.

در واقع، هنگام تجزیه و تحلیل مالی یک شرکت باید روی ذخایر موجود تمرکز ویژه‌ای داشت. در ادامه چند نمونه از ذخایری را که ممکن است هنگام تحلیل ترازنامه یک شرکت با آن‌ها روبرو شوید به طور خلاصه توضیح می‌دهیم و هدف آن‌ها را در ترازنامه به شما نشان می‌دهیم.

ذخایر سرمایه

ذخایر سرمایه همان مازاد سرمایه است که معمولاً در نتیجه فروش سهام یک شرکت با ارزشی بیش از ارزش اسمی ‌آن‌ها ایجاد می‌شود.

سود انباشته

سود انباشته از انباشته شدن سودهای گذشته به وجود می‌آید. به عبارت ساده، سود انباشته، سود خالصی است که به عنوان سود سهام به سهامداران پرداخت نشده است.

ذخایر ارزش منصفانه

ذخایر ارزش منصفانه می‌تواند شامل تعدیل‌هایی برای اوراق بهادار و دارایی‌های موجود برای فروش باشد. ذخایر ارزش منصفانه برای کسب و کارهایی، مانند شرکت‌های بیمه، که سرمایه گذاری‌های بزرگ با درآمدهای ثابت را در اختیار دارند بسیار مهم است.

ذخایر پوشش ریسک

این ذخایر می‌تواند در نتیجه پوشش‌هایی که یک شرکت برای محافظت از خود در برابر نوسانات در هزینه‌های ورودی خاص اتخاذ کرده است ایجاد شود.

ذخایر تجدید ارزیابی دارایی

ذخایر تجدید ارزیابی دارایی زمانی به وجود می‌آیند که یک شرکت مجبور باشد ارزش دارایی‌هایی را که در بخش دارایی ترازنامه خود ثبت می‌کند، تعدیل نماید.

ذخایر تبدیل ارز خارجی

ذخایر تبدیل ارز خارجی ناشی از تغییرات در ارزش نسبی پولی است که ترازنامه با آن گزارش می‌شود و ارزی که دارایی‌های موجود در ترازنامه با آن نگهداری می‌شود.

اندوخته های قانونی

اندوخته های قانونی ذخایری هستند که یک شرکت باید طبق قانون ایجاد کند و نمی‌توان آن‌ها را به عنوان سود سهام پرداخت کرد.

تفاوت بین مازاد سرمایه و سود انباشته چیست؟

هم مازاد سرمایه و هم سود انباشته بخشی از حقوق صاحبان سهام یک شرکت را تشکیل می‌دهند. بنابراین، هر دوی آن‌ها به کل ارزش سهام یک شرکت کمک می‌کنند. این یک ویژگی مشترک است که هر دو این حساب‌ها به اشتراک می‌گذارند. با این حال، در اصل، مازاد سرمایه و سود انباشته متفاوت هستند. این تفاوت‌ها ناشی از ماهیت این دو حساب است.

در وهله اول، مازاد سرمایه به وجوه اضافی دریافتی برای سهام منتشر شده آن هم بالاتر از ارزش اسمی اشاره دارد. مازاد سرمایه یک منبع تامین مالی خارجی است که شرکت‌ها دریافت می‌کنند. در عین حال، این وجوه به عملکرد مالی شرکت متکی نیستند، هرچند ممکن است بر آن‌ها تأثیر بگذارد. در مقابل، سود انباشته نشان دهنده سودی است که در طول سال‌ها، پس از کسر سود سهام انباشته شده است. سود انباشته یک منبع مالی داخلی است که به عملکرد مالی شرکت‌ها بستگی دارد.

محاسبه مازاد سرمایه و سود انباشته بر اساس تعاریف فوق متفاوت است. مازاد سرمایه شامل کسر ارزش اسمی سهام از مبلغ واقعی دریافتی برای انتشار سهام است. در مقابل، سود انباشته شامل جمع کردن سود شرکت در طول سال‌ها می‌شود. با این حال، شامل کسر سود سهام پرداختی به سهامداران می‌شود و هر گونه زیان و ضرری را نیز شامل می‌گردد.

به طور کلی، مازاد سرمایه نشان دهنده درآمد یک شرکت نیست یا به عملکرد مالی آن مربوط نمی‌شود. در عین حال، مازاد سرمایه شکلی از سرمایه قابل تقسیم نیست که شرکت‌ها بتوانند به عنوان سود سهام پرداخت کنند و در ترازنامه، تحت عنوان حقوق صاحبان سهام و در دسته سرمایه پرداخت شده اضافی قرار می‌گیرد. با این حال، شرکت‌ها می‌توانند سود انباشته را بین سهامداران توزیع کنند. سود انباشته تحت سرمایه سهام یا هیچ یک از اجزای آن قرار نمی‌گیرد.

جمع بندی

مازاد سرمایه نشان دهنده حق العمل دریافتی برای انتشار سهام بالاتر از ارزش اسمی است. این مازاد بخشی از حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها را تشکیل می‌دهد. چندین منبع می‌تواند منجر به ایجاد مازاد سرمایه برای شرکت‌ها شود. مازاد سرمایه با سود انباشته متفاوت است، اگرچه هر دو بخشی از حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند.

منابع: https://www.wikiaccounting.com/ – https://www.thebalance.com/