هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از روش‌های نوین هزینه یابی است که در جهت تخصیص دقیق منابع مستقیم و غیر مستقیم یک سازمان کاربرد دارد. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی این روش هزینه یابی و ویژگی‌های آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
هزینه یابی بر مبنای فعالیت چیست؟
هزینه یابی بر مبنای فعالیت (Activity-Based Costing System) یا به اختصار ABC یک روش هزینه یابی است که هزینه‌های سربار و غیر مستقیم را به محصولات و خدمات مرتبط اختصاص می‌دهد. این روش هزینه یابی، یکی از سیستم‌های نوین هزینه یابی است که می‌تواند به صورت مجزا و یا همراه با سیستم‌های هزینه یابی دیگر،برای جمع آوری اطلاعات مناسب برای تصمیم گیری‌های سازمان‌ها و شرکت‌ها استفاده شود.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت بیشتر در صنعت تولید استفاده می‌شود زیرا قابلیت اطمینان به اطلاعات جمع‌آوری‌شده در رابطه با هزینه‌ها را افزایش می‌دهد و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا استراتژی قیمت گذاری مناسب‌تری را اتخاذ کنند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این سیستم که آن را از سایر روش‌ها متمایز می‌کند، توانایی شناسایی دقیق هزینه‌ها و ارائه اطلاعات غیر مالی جهت بهبود عملکرد و افزایش کارایی فعالیت‌ها در سازمان‌ها و شرکت‌ها است.
تاریخچه هزینه یابی بر مبنای فعالیت
سیستم‌های هزینه یابی در دهه 1920 توسط گروهی از مهندسان و حسابداران طراحی شدند. هدف تولید کنندگان در طول این دهه و پس جنگ جهانی، تولید انبوه محصولات بود. آنها برای رسیدن به این هدف نیاز به کنترل‌های مؤثری داشتند. ایجاد سیستم‌های هزینه یابی نیز به همین منظور بود. سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای اولین بار و به صورت ساختاریافته توسط کپلن، کوپر و جانسون در سال 1987 مطرح شد. در این سیستم تخصیص دقیق منابع مستقیم و غیر مستقیم یک سازمان بر مبنای فعالیت‌های صورت گرفته آنها انجام می‌شود.
تفاوت سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با سیستم سنتی
در سیستم هزینه یابی سنتی از طریق ایجاد مراکز هزینه، تمامی هزینه‌های مربوط به واحدهای مختلف به تعداد محصولات تولید شده تقسیم می‌شود تا قیمت تمام شده محصول تعیین شود. در واقع در این سیستم هیچ گونه ارتباط مستقیمی بین فعالیت‌های تولیدی با هزینه‌ها و منابع مالی شرکت وجود ندارد. اما در سیستم ABC این مشکل به وسیله مرتبط نمودن هزینه‌های سازمانی با هزینه فعالیت‌های عملیاتی، حل می‌شود.
استفاده از سیستم ABC برای چه شرکت‌های مناسب است؟
استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها نامناسب و در برخی دیگر بی تأثیر است. اما از طرفی در برخی دیگر بسیار مناسب و کاربردی است. این شرکت‌ها شامل موارد زیر هستند:
1) شرکت‌هایی که محصولات و خدمات مختلف و متنوعی را ارائه می‌دهند.
2) شرکت‌هایی که هزینه سربار بالایی دارند و این هزینه به محصولات و خدمات مختلف (با توجه به میزان تولید هر یک) به نسبت یکسان قابل تخصیص نباشد.
3) شرکت‌هایی که از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات پیشرفته‌ای در تولید محصولات خود استفاده می‌کنند.
4) شرکت‌هایی که فرایندهای تولید پیچیده داشته باشند.
طبقه‌بندی هزینه‌ها در سیستم ABC
در سیستم هزینه یابی مبتنی بر فعالیت، تمامی فعالیت‌های انجام شده در یک شرکت به منظور حمایت از تولید و توزیع محصولات است. به همین دلیل هزینه تمامی فعالیت‌ها می‌بایست به عنوان هزینه‌های محصول در نظر گرفته شود. این هزینه‌ها به 4 دسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
- فعالیت‌های سطح واحد محصول که با هر بار تولید یک واحد محصول انجام می‌شود. هزینه این نوع فعالیت‌ها به هریک از این واحدها تخصیص داده می‌شود.
- فعالیت‌های سطح دسته محصول که با هر بار تولید یک دسته از محصول انجام می‌شود. هزینه‌های سطح دسته محصول اغلب ثابت است.
- فعالیت‌های سطح محصول که با توجه به نیاز پشتیبانی انواع محصولات مختلف انجام می‌شود. هزینه این فعالیت‌ها ثابت است و می‌توان آن را به محصولات تخصیص داد.
- فعالیت‌های سطح کارخانه که فرایند عمومی تولید در کارخانه را شامل می‌شود. سه طبقه اول شامل هزینه‌هایی هستند که می‌توان آنها را مستقیماً به محصولات تخصیص داد. اما طبقه چهارم شامل هزینه‌هایی است که برای انواع محصولات تولیدی مشترک است و می‌توان آنها را به صورت اختیاری بین محصولات تسهیم کرد.
مزایای هزینه یابی بر مبنای فعالیت چیست؟
هزینه یابی بر مبنای فعالیت سیستمی نوین است که توجه واحدهای اقتصادی بسیاری را به خود جلب کرده است برخی از مزایای این سیستم عبارتند از:
- بهبود سیستم هزینه یابی و تخصیص هزینه‌های شرکت به طور مطلوب‌تر
- مشخص کردن هزینه‌های واقعی به صورت دقیق‌تر
- ارائه ارزیابی صحیح تری از عمکرد مالی مدیران
- فراهم کردن ابزاری جهت ارزیابی تکنولوژی تولید
- بهبود فرایندهای طراحی محصول
- بودجه بندی دقیق‌تر
معایب سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت چیست؟
این سیستم در کنار مزایایی که برای واحدهای اقتصادی دارد با معایبی نیز همراه است. برخی از این معایب شامل موارد زیر هستند:
- سیستم ABC نسبت به سایر روش‌های هزینه یابی از پیچیده گی بیشتری برخوردار است.
- هیچ یک از روش‌های هزینه یابی، تجزیه و تحلیل کاملاً دقیقی از هزینه‌ها ارائه نمی‌دهند. اما نسبت به هم برتری نسبی دارند.
- این روش ممکن است برای تمامی تولیدات قابل اجرا نباشد.
- رابطه علت و معلولی بین فعالیت‌ها و تولیدات یک واحد اقتصادی به طور واضح قابل تعیین نیست.
- تجزیه و تحلیل جزئیات حساب‌ها فرایند بسیار زمانبری است.
مراحل تخصیص هزینه در سیستم ABC
مراحل تخصیص هزینه‌های عمومی و مشترک در سیستم ABC در دو مرحله انجام می‌شود:
مرحله یک: در این مرحله، هزینه فعالیت‌هایی که منجر به تولید محصولات شده‌اند تعیین می‌شوند. این مرحله شامل موارد زیر است:
- بررسی هزینه‌های تولیدی و غیرتولیدی
- تعیین تعداد مراکز فعالیت جهت جمع‌آوری و تعیین هزینه‌ها
- تعیین فعالیت‌های مربوط به تولید یا توزیع محصولات یا خدمات
مرحله دو: در این مرحله، جذب هزینه مراکز فعالیت به محصولات و خدمات انجام می‌شود. این مرحله شامل موارد زیر است:
- تعیین مبناهای متعدد جهت تخصیص هزینه‌ها
- تقسیم هزینه مراکز فعالیت به مبناهای مختلف و تعیین نرخ سربار
- جذب نرخ سربار محصولات یا خدمات
سخن آخر
در این مقاله با سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت و ویژگی‌های آن آشنا شدیم. امروزه به منظور مدیریت هزینه‌های یک سازمان، نرم افزارهای حسابداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده‌اند. نرم افزار حسابداری با مدیریت دقیق امور مالی و تسریع در انجام فرایندهای حسابداری بخش بزرگی از نیازهای سازمان، شرکت‌ها و کسب و کارها را برطرف می‌کند.
منبع: investopedia
یک پاسخ
باسلام توضیحات عالی میباشد .متشکرم