حق ماموریت از آن دسته هزینه‌های پرسنلی مهم در محاسبات حقوق و دستمزد است. کارگران و کارکنان هر مجموعه وظیفه دارند در ساعات مشخص و تعیین شده برای کارفرما کار کنند و مطابق با مدت زمان و میزان کار انجام شده، حقوق دریافت کنند. هنگامی که کارمندان به درخواست کارفرما وظایف خود را خارج از محدوده محل کارشان به انجام می‌رسانند مشمول حق ماموریت می‌شوند. این حق دارای شرایط و قوانین ویژه‌ای است.
فهرست مطالب
در این مقاله از گروه نرم افزاری محک، قصد داریم به نحوه محاسبه حق ماموریت کارمندان در قانون کار و همچنین نحوه محاسبه حقوق مأموریت، بپردازیم.
حق ماموریت چیست؟
طبق ماده 46 قانون کار، کارگران یا کارمندانی که با کارفرما توافق مأموریت کاری خارج از محل خدمت را داشته باشند، به آنها فوق‌العاده مأموریت یا حق ماموریت تعلق می‌گیرد. این حق ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای کارمند باشد. نکته قابل توجه آن است که فوق‌العاده حق ماموریت به کارگر یا کارمندانی تعلق می‌گیرد که حداقل 50 کیلومتر با محل کارگاه فاصله داشته باشد و یا مجبور باشد یک شب را آنجا بماند. قانون کار، پیش بینی درباره زمان کار در مأموریت و یا پرداخت اضافه کاری در هنگام انجام کار در محل مأموریت نکرده است. پرداخت حق ماموریت به توافق بین کارفرما و کارمند قابل انعطاف و تغییر است.
طبق قانون حق ماموریت شامل شرایط زیر می‌باشد:
- پرداخت هزینه رفت و آمد شخص به محل مأموریت بر عهده کارفرما است.
- باید هنگام ثبت قرارداد این موضوع به اطلاع کارگر یا کارمند برسد یا پس از آن به توافق طرفین برسد، در غیر این صورت کارگر ملزم به انجام آن نخواهد بود.
- وقتی فرد مشغول انجام مأموریت است تمام مزایای هنگام انجام کار مثل فوق‌العاده حقوق و مستمری حادثه هنگام انجام کار، شامل حال او میشود.
- زمان انجام مأموریت باید با توافق کارگر و کارفرما مشخص شود.
- حق ماموریت باید به اندازه حقوق ثابت یا حقوق مبنای فرد باشد و از آن کمتر نشود. نکته قابل توجه آن است که برخلاف محاسبه اضافه کاری، محاسبه فوق‌العاده مأموریت هزینه ثابتی ندارد.
حق ماموریت به چه مواردی تعلق می‌گیرد؟
طبق تبصره 1 ماده 46 قانون کار، سفرهای کاری کارمند برای انجام کار حداقل 50 کیلومتر از مکان اصلی، کارگاه، کارخانه یا شرکت دور شده باشند یا حداقل یک شب در مکان مأموریت اقامت داشته باشند و یا اگر کارگر به فاصله 40 کیلومتری مکان خدمت اعزام شود ولی به هر علتی مجبور به اقامت شبانه در محل بشود ، حق ماموریت در قانون کار به آن تعلق می‌گیرد.
منظور از «محل کار اصلی» مذکور در تبصره 46 قانون کار چیست؟
بر اساس ماده 46 قانون کار ملاک تشخیص حالت مأموریت دور شدن کارمند از «محل کار اصلی» بوده و این محل به نظر محدوده جغرافیایی است که کارمند انجام وظایف و مسئولیت‌های شغلی خود را طبق قرارداد کار و یا اقتضاء شغل به طور معمول در آن انجام می‌دهد. این محدوده برای کارمندی که مثلاً به عنوان حسابدار در ساختمان مرکزی یک شرکت مشغول به کار است، همان ساختمان و برای مأمور خریدی که کار خود را در محدوده یک شهر خاص انجام می‌دهد همان شهر خواهد بود.
فرمول محاسبه ماموریت چیست؟
برای محاسبه حق ماموریت از فرمول زیر استفاده می کنیم:
حق ماموریت = دستمزد روزانه × روزهای مأموریت
نکته قابل توجه آن است که این فرمول نحوه محاسبه ماموریت برای محاسبه حق ماموریت کارکنان دولت هم کاربرد دارد. فرمول محاسبه حق ماموریت قانون خدمات کشوری نیز به همین ترتیب محاسبه می شود.
نحوه محاسبه حق ماموریت با مثال
اگر شخصی را با حقوق ماهایانه 3.290.000 تومان استخدام کنیم و این شخص سه روز ماموریت کاری برود برای محاسبه به شکل زیر عمل می کنیم :
حقوق ثابت شخص مزبور عبارت است از مزد ثابت پرداختی منهای مزایای رفاهی مانند حق اولاد و بن و مسکن که در نتیجه از پرداختی به ایشان مبلغ 290.000 تومان بن و مسکن را کسر و حقوق ثابت ایشان معادل 3.000.000 تومان و به ازای هر روز برابر با 100.000 تومان می باشد.
از آنجا که فرد مزبور سه روز به ماموریت رفته به ازای هر روز معادل حقوق روزانه و در مجموع 300.000 تومان اضافه کار دریافت می نماید .
فرمول محاسبه حق ماموریت ساعتی
اگر شخص در زمان مأموریت مجبور شود بیش از ساعات اداری کار کند، اضافه کاری به او تعلق می‌گیرد. اگر فرد شب مشغول کار باشد، قانون شب کاری شامل حال او میشود. اگر یک فرد در طول روز ساعت‌های پراکنده‌ای را مشغول کار شود، باید ساعت‌های کار خود را یاد داشت کرده و در نهایت بر مبنای فرمول حق ماموریت میزان دریافت او بر اساس ساعت‌هایی که کار کرده است، محاسبه میشود.
جدول محاسبه حق ماموریت به شرح زیر است:
آیا کارمند می‌تواند درخواست کارفرما مبنی بر ماموریت را رد کند؟
پاسخ این سوال مثبت است. یکی از قوانین پذیرش دستور کارفرما مبنی بر رفتن به مأموریت و انجام وظایف شغلی خارج از محل کار، قید کردن آن در قرارداد کاری معتبر است. در صورتی که این موضوع در قرار داد ذکر نشده باشد، کارمند می‌تواند از قبول مأموریت خودداری کند. یعنی مطابق با ماده 46 قانون کار، مأموریت باید به موجب قرارداد یا موافقت کارمند باشد و حق ماموریت کارمندان دولت فقط در این صورت به آنها تعلق می گیرد.
آیا به مأموریت روز جمعه حقوق تعلق می‌گیرد؟
طبق ماده 62 و 63 قانون کار، جمعه روز تعطیل برای کارگران و کارمندان محسوب میشود و بر اساس تبصره 1 همین ماده‌های قانون کار، اگر چنانچه کارمندان در روزهای جمعه مشغول به کار باشند و از تعطیلی هفتگی روز جمعه استفاده نکنند، 40% اضافه بر دستمزد برای روز جمعه کاری دریافت می‌کنند. چنانچه کارمند در روز جمعه به مأموریت برود، علاوه بر فوق‌العاده جمعه کاری، حق ماموریت نیز به او تعلق می‌گیرد.
آیا به حق ماموریت مالیات تعلق می‌گیرد؟
پاسخ این سؤال منفی است. در قانون مالیات برخی از حقوق‌های پرداختی معاف از مالیات می‌باشند که عبارت‌اند از:
- بازخرید ایام مرخصی
- هزینه عائله‌مندی
- هزینه‌های سفر و حق ماموریت
- عیدی و پاداش آخر سال
- مابه‌التفاوت کمک هزینه مسکن خوار و بار در ایام بیماری
- حق شیر
- پاداش نهضت سوادآموزی
- حق تضمین کسر صندوق
- خسارت اخراج و مزایا پایان کار (سنوات)
- پاداش افزایش تولید
- سنوات، خسارت اخراج، حقوق ایام مرخصی استفاده نشده، حقوق بازنشستگی یا مستمری پرداختی به وراث که به هنگام بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت میشود.
- هزینه‌های درمان
- معافیت پرداخت حق بیمه بیکاری بازنشستگان و ازکارافتادگان، اتباع خارجی، بیمه‌های اختیاری و مشاغل آزاد
آیا حق ماموریت از موارد مشمول حق بیمه است؟
تمام پرداختی‌ها به پرسنل مشمول بیمه می‌شوند به جز فوق‌العاده مأموریت یا حق ماموریت. همان‌طور که گفتیم، حق ماموریت از آن دسته پرداختی‌های قابل انعطاف است که مبلغ پرداختی با توافق بین کارمند و کارفرما تعیین میشود. همین امر باعث شده است که بسیاری از مدیران اعم از مدیران مالی، کارفرماها و مدیران منابع انسانی در جهت پوشش دادن هزینه‌ها هنگام حسابرسی بیمه به شکل افراطی از حق ماموریت استفاده کنند. مثلاً برای کارمندانی نظیر نیروی خدماتی که ماهیت کارشان داخل مجموعه است، حق ماموریت رد می‌کنند.
این کار قانونی نیست و اصل مهمی که در حسابرسی بیمه وجود دارد احراز هویت است. یعنی پرداختی کارمند باید به بازرس تأمین اجتماعی اثبات شود. در مورد حق ماموریت نیز باید مدارکی که انجام حق ماموریت را اثبات می‌کند به بازرس نشان داده شود. برگه مأموریت، بلیط رفت و برگشت به مأموریت، مدارک اقامت در هتل از این دسته مدارک هستند. از آنجایی که درصد خطا در جمع آوری این سبک از مدارک زیاد است، پرداختی حق ماموریت مشمول بیمه نمی‌شود.
مسئولیت کارفرما در حوادث حین مأموریت چیست؟
هنگامی که شما به عنوان کارفرما کارمندتان را به مأموریت‌های خارج از محل کار می‌فرستید، صرف نظر از دوری یا نزدیکی محل مأموریت، ممکن است با انواع مختلفی از حوادث حین مأموریت برای کارمندانتان روبرو شوید:
- حادثه رانندگی با وسیله نقلیه عمومی:در این نوع حوادث که به حوادث ترافیکی معروف هستند، مسئولیت بروز حادثه به خود شخص راننده وارد است و مسئولیتی متوجه کارفرما نیست.
- حادثه رانندگی با وسیله نقلیه متعلق به کارفرما:مسئولیت این حوادث مانند گزینه قبل است. با این تفاوت که درصدی از تقصیر متوجه کارفرما است.
- حادثه حین انجام وظیفه:این نوع حوادث دقیقاً مانند حوادث ناشی از کار در محل کار اصلی بررسی می‌شوند و در صورت عدم رعایت مقررات ایمنی، کارفرما مسئول شناخته خواهد شد.
- حوادث غیر مرتبط با کار موضوع مأموریت:در این نوع حوادث مانند انفجار گاز در منزلی که کارمند در آن زندگی می‌کرده است، مسئولیتی متوجه کارفرما نخواهد بود .
حداکثر مدت زمان مجاز مأموریت برای کارمندان چقدر است؟
حداقل مأموریت یک روز است. در قانون کار محدودیتی به لحاظ طول مدت مأموریت پیش‌بینی‌نشده است و تعیین میزان آن با صلاح دید کارفرما اتفاق می‌افتد. نکته قابل توجه آن است که حتی اگر مأموریت یک ساعت طول بکشد، باید یک روز محاسبه و پرداخت شود.
آیا هزینه غذا و اقامت نیز در حق ماموریت محاسبه میشود؟
محل اقامت کارمند با توافق دو طرف مشخص میشود و هزینه خوراک به عهده کارفرما نیست، اما ممکن است از قبل طبق عرف توافق کرده باشند که این هزینه هم توسط کارفرما پرداخت شود. ماده ۴۶ قانون کار، در مورد هزینه غذا چیزی نگفته است و به همین دلیل طبق قانون وظیفه‌ای در این خصوص بر دوش کارفرما نیست؛ اما بیشتر کارفرمایان شخصاً تصمیم می‌گیرند این هزینه را متقبل شوند. این مبلغ شامل هزینه رفت و آمد نمی‌شود، چراکه طبق قانون کارفرما موظف است هزینه سفر و رفت و آمد فرد را پرداخت کند.
نرم افزار محاسبه حق ماموریت
گاهی اوقات حسابداری حقوق ودستمزد پرسنل کاری بسیار پیچیده و زمان‌گیر است و همچنین خطاهای محاسباتی نیز رخ می‌دهد. این افزونه شما را در محاسبه حق ماموریت انلاین یاری می‌نماید. در بیشتر سازمان‌ها برای داشتن رضایتمندی پرسنل می‌بایست در پایان هر ماه محاسبات پیچیده حقوق و دستمزد اعم از حقوق پایه، محاسبات بیمه، اضافه کار، حق ماموریت یا کسر کار، تأخیر و… انجام گیرد که این رویه می‌تواند بسیار زمان گیر و با اشتباهات محاسباتی همراه باشد. افزونه حقوق و دستمزد پس از نصب شدن بر روی نرم افزار حسابداری محک به شما کمک می‌کند که به راحتی روند صدور فیش حقوقی را در کم‌ترین زمان تعریف کرده و امکان محاسبه آنلاین حق ماموریت را داشته باشید.
یک پاسخ
مقاله خوبی بود ولی کارفرماها همیشه طبق قوانین محاسبه نمیکنن حق ماموریت رو .