در سال‌های اخیر، بحث مالیات بر مهریه با توجه به نوسانات اقتصادی و افزایش قابل‌توجه میزان مهریه‌ها، به موضوعی چالش‌برانگیز در حوزه مالی و حقوقی تبدیل شده است. با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۴، ضرورت بازنگری در قوانین مالیاتی و تعیین تکلیف مهریه‌های کلان بیش از پیش احساس می‌شود. این مسئله نه‌تنها از منظر حقوقی و اقتصادی حائز اهمیت است، بلکه پیامدهای اجتماعی و خانوادگی گسترده‌ای نیز دارد. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی این موضوع می‌پردازیم که مالیات بر مهریه در سال 1404 چقدر است؟ و نکات مهم مربوط به آن را بررسی می‌کنیم.
فهرست مطالب
آشنایی با مفهوم مهریه
مهریه یا کابین به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود. درواقع، مهریه یکی از حقوق قانونی زن پس از عقد نکاح با مرد است. طبق ماده 1082 قانون مدنی: “به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.”
انواع مهریه
حق مهر یا مهریه که با انعقاد عقد ازدواج، زن به عنوان مالک آن تصدی می‌کند، یکی از حقوق مالی زن است. هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد، می‌تواند به عنوان مهر یا مهریه زن در نظر گرفته شود. این حق، حتی پس از فوت شوهر، قابل مطالبه است و عواملی نظیر نشوز و موارد مشابه، تأثیری در اینکه زن مهریه دریافت کند یا خیر ندارند.
مهریه انواع و اقسامی دارد و بر اساس شرایط استطاعت به دو دسته عند الاستطاعه و عند المطالبه تقسیم می‌شود. همچنین، بر اساس تعیین مهر در نکاح، به مهرالمثل، مهرالمسمی و مهرالمتعه تقسیم می‌شود که هر کدام از این انواع و اقسام شرایط خاص خودشان را دارند.
نکاتی درباره انواع مهریه
ترکیبات مختلفی از مهریه‌ها می‌توانند جزو انواع مهریه باشند؛ به عنوان مثال، مهریه می‌تواند ترکیبی از مقادیر مختلفی باشد؛ یک بخش از مهریه ممکن است عند المطالبه و بخشی دیگر از آن عند الاستطاعه باشد.
با توجه به ماده 22 قانون حمایت از خانواده، هرچند میزان مهریه قابل توافق است، اما حق مطالبه زن تا حداکثر 110 سکه محدود است؛ به این معنا که در صورت عدم پرداخت این مبلغ، زن مجاز است اقدام به جلب شوهر کند ولی برای دریافت مبالغ بیشتر از این مقدار، امکان جلب مرد وجود ندارد، مگر اینکه ملائت و توانایی مالی مرد به اثبات برسد.
مهریه می‌تواند از هر نوعی باشد و در شرایط خاص خود قابل مطالبه است؛ بدون توجه به نوع مهریه، مرد موظف است در هر صورت، مهریه همسر خود را تسویه کند.
آیا به مهریه مالیات تعلق می‌گیرد؟
پس از ازدواج یکی از اصلی‌ترین حقوق مالی که برای زن برقرار می‌شود، حق مالکیت مهریه است؛ طبق قوانین مدنی با انعقاد عقد ازدواج، زن به عنوان مالک آن، مهریه را تصدی می‌کند و مجاز به انجام هرگونه تصرفی در دارایی مالی خود می‌شود.
در هر صورت، به دلیل اینکه مهریه‌ها معمولا به صورت سکه تعیین می‌شوند و مالیات سکه یکی از اقسام مالیات در نظام مالیاتی کشور ماست، ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا مهریه، مشمول مالیات در سال 1404 می‌شود یا خیر؟ این سوال خصوصاً زمانی که مهریه به صورت وجه نقد نباشد و شامل اموالی مانند خانه، ملک یا خودرو باشد، قابل بررسی است.
قانون مالیات بر مهریه 1404
همانطور که گفتیم طبق قوانین مالیاتی حال حاضر، مالیات بر مهریه هنوز به تصویب نرسیده است؛ اما زمزمه‌هایی برای تصویب این قانون به صورت رسمی به گوش می‌رسد. مهریه، به عنوان یکی از موانع اصلی ازدواج در کشور محسوب می‌شود. امروزه، قانون‌گذار که همواره به دنبال تسهیل ازدواج است، ممکن است اقدام به تصویب مالیات مهریه به عنوان یک ابزار قانونی جهت کاهش مبالغ مهریه نماید. در نتیجه، هر چه مقادیر مهریه پس از تصویب افزایش یابند، نرخ مالیات مهریه نیز بیشتر می‌شود.
میزان مالیات بر مهریه 1404 چقدر است؟
در صورتی قانون مالیات بر مهریه 1404 به تصویب برسد، مالیاتی که به مهریه تعلق می‌گیرد به شرح زیر است:
- تا 14 سکه بهار آزادی معاف از مالیات
- از 15 تا 100 سکه بهار آزادی شامل 1.1% مالیات
- از 101 تا 200 سکه بهار آزادی شامل 2% مالیات
- از 201 به بالا شامل 15% مالیات
برای نحوه محاسبه مالیات بر مهریه می‌توانید طبق فرمول زیر عمل کنید:
مالیات مهریه= 100 ÷ ارزش کل سکه × نرخ مالیات
مالیات مهریه بر عهده کیست؟
مالیات مهریه بر عهده کیست؟ این سوالی است که بسیاری از زوجین در هنگام تعیین مهریه با آن مواجه می‌شوند. بر اساس قوانین جدید، مهریه‌های بالاتر از ۱۴ سکه مشمول مالیات می‌شوند. به طور کلی، مالیات مهریه بر عهده هر دو زوج قرار دارد و هر یک باید ۵۰ درصد از مبلغ مالیات را پرداخت کنند. این قانون به منظور جلوگیری از تعیین مهریه‌های سنگین و کاهش تعداد پرونده‌های قضایی مرتبط با مهریه تصویب شده است. از این رو باید گفت که این مالیات به صورت مشترک بین زن و مرد تقسیم می‌شود. به این ترتیب، هر دو طرف مسئولیت پرداخت مالیات مهریه را بر عهده دارند و این موضوع می‌تواند به کاهش اختلافات مالی در آینده کمک کند.
چرا قانون مالیات بر مهریه اهمیت دارد؟
هدف اصلی از تصویب قانون مالیات بر مهریه و اعمال مالیات بر مهریه‌های سنگین، همانگونه که توسط حامیان این طرح بیان شده، جلوگیری از توافق و اجتناب از مالیات‌های سنگین توسط زوجین است. علت این امر، خودداری از تعیین مهریه سنگین است؛ درواقع، در صورتی که زوجین ملزم به پرداخت مالیات مهریه هنگام ثبت آن باشند، با توجه به اینکه مبلغ مالیات مهریه یک مقدار قابل توجه است، زن و شوهر به دلیل توانایی یا تمایل ناکافی برای پرداخت مالیات، از تعیین مهریه سنگین خودداری خواهند کرد.
در مقابل، گروه‌های مخالف قانون مالیات بر مهریه 1404 اعتقاد دارند که تصویب این قانون، به عنوان مهم‌ترین وسیله حق طلاق زنان، به عنوان مهریه، از آنان گرفته می‌شود. این افراد معتقدند که با محرومیت از این ابزار، زنان که اغلب از حق طلاق بهره‌مند نیستند، با مشکلات زیادی در روند جدایی مواجه خواهند شد.
زمان پرداخت مالیات مهریه
بر اساس قوانین فعلی، زمان پرداخت مالیات مهریه، هنگام ثبت رسمی عقد در دفترخانه ازدواج است. در این مرحله، چنانچه میزان مهریه بیش از حد معافیت قانونی (معمولاً معادل ۱۴ سکه بهار آزادی) باشد، زوجین موظفند مالیات متعلقه را پرداخت کنند تا سند ازدواج صادر شود. این مالیات بر اساس ارزش مهریه تعیین شده در عقدنامه محاسبه می‌شود و مسئولیت پرداخت آن بر عهده هر دو طرف است. البته لازم به ذکر است که مهریه‌های پایین‌تر از سقف معافیت، مشمول این مالیات نخواهند شد.
مزایا تصویب قانون مالیات بر مهریه
دعاوی مرتبط با مهریه در سال‌های اخیر، به مشکلات زیادی منجر شده است که نمایندگان مجلس تصمیم گرفته‌اند با تصویب قانون مالیات مهریه، به حل مشکلات اعم از زندانی شدن بسیاری از مردان، وارد کردن هزینه‌های سنگین برای این گروه از زندانیان به قوه قضائیه و مشکلات سر راه زنان برای وصول مهریه پایان دهند. در صورت تصویب، این قانون دارای ویژگی‌های زیر خواهد بود:
- روند دادرسی مهریه به شدت کاهش می‌یابد و زنان قادر به مطالبه و دریافت مهریه خود از طریق اجرای احکام دادگستری می‌شوند. به این ترتیب، نیاز به طرح دعوا در مرحله بدوی و پیگیری آن در مراحل تجدیدنظر و گاهی فرجام نخواهد گرفت و در نتیجه، روند دادرسی مهریه به شدت کوتاه می‌شود.
- افراد تا حدودی از پرداخت مالیات معاف می‌شوند؛ اما اگر مهریه به سقف معینی بیشتر شود، به ویژه در موارد مهریه‌های سنگین، درصد مشخصی از مهریه توافق شده به عنوان مالیات ثبت مهریه از زوجین دریافت می‌شود.
- هدف اصلی از تصویب قانون مالیات مهریه، جلوگیری از توافق و تعیین مالیات‌های سنگین توسط زوجین است. با توجه به اینکه مالیات ثبت مهریه مبلغ قابل توجهی دارد، زن و شوهر به دلیل عدم توانایی یا تمایل به پرداخت مالیات، از تعیین مهریه سنگین خودداری خواهند کرد.
سخن آخر
اگرچه قانون مالیات بر مهریه هنوز در مجلس شورای اسلامی تصویب نشده است، اما تاکنون شرایط دریافت مهریه به طور کاملا مشابه با گذشته باقی مانده است. به عبارت دیگر، جوانان می‌توانند هر مقدار مهریه‌ای را که تمایل دارند و با یکدیگر به توافق رسیده‌اند، تعیین کنند و آن را در دفاتر ازدواج ثبت نمایند. ثبت مهریه در این دفاتر همچنان از مالیات معاف است و هیچ هزینه‌ای برای ثبت آن وجود ندارد. تا زمانی که اعلام لازم درباره تصویب مذکور در مجلس و اجرای آن انجام نگرفته باشد، شرایط به وضعیت فعلی خود باقی خواهد ماند.
