مشاغل خانگی به آن دسته از کسب و کارهایی گفته می‌شود که توسط اعضای خانواده در فضای مسکونی و بدون ایجاد مزاحمت برای همسایگان انجام می‌گیرند. این فعالیت‌ها باید در قالب طرحی منسجم و هدفمند شکل گرفته و در نهایت به تولید کالا برای بازار یا ارائه خدمات به خارج از محیط منزل منتهی شوند. در ایران، صدور جواز کسب مشاغل خانگی تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام می‌شود و تمامی مراحل آن بر اساس دستورالعمل اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی صورت می‌گیرد. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک، تمامی مراحل، شرایط و مزایای مجوز مشاغل خانگی را به صورت کامل و گام‌به‌گام توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اهمیت دریافت مجوز مشاغل خانگی
دریافت جواز کسب مشاغل خانگی، کسب و کار شما را رسمی و قانونی می‌کند و زمینه استفاده از حمایت‌های دولتی مانند وام‌های بانکی و خدمات بیمه را فراهم می‌سازد. علاوه بر این، داشتن جواز کسب باعث جلب اعتماد بیشتر مشتریان و ایجاد فرصت همکاری با شرکت‌ها و سازمان‌های معتبر خواهد شد. مشکل اصلی شروع یک کسب و کار بدون در دسترس داشتن مجوز قانونی این است که ممکن است درگیر مجازات و یا دردسرهای قانونی آن شوید. به دلیل پیشگیری از خطرات احتمالی که وجود دارد، پیروی کردن از شرایط و قوانین ذکر شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همان ابتدای راه ارزشمند است.
در حقیقت تمامی متقاضیان مستقل و خواهان راه‌اندازی مشاغل خانگی نیاز به گرفتن مجوز کسب و کار خانگی رسمی دارند. اگر شما نیز به‌عنوان یک کارآفرین به دنبال درخواست جواز کسب‌وکار خانگی هستید، در وهلهٔ اول باید اطلاعات کافی درباره شرایط اخذ داشته باشید. مجوزهای مشاغل خانگی با پروانه کسب کارهای عادی متفاوت خواهد بود و همچنین مجوز کسب و کارهای خانگی به آن دسته از فعالیت‌هایی داده می‌شود که بازار مناسبی برای عرضه آنها وجود دارند.
لیست مشاغل خانگی مورد تایید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
فهرست مشاغل خانگی مورد تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به طور مداوم در حال به‌روزرسانی است. این لیست دامنه وسیعی از فعالیت‌ها را در حوزه‌های گوناگون شامل می‌شود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
1. صنایع دستی
صنایع‌دستی از محبوب‌ترین و ارزشمندترین شاخه‌های مشاغل خانگی به شمار می‌رود. این حوزه به دلیل تنوع بالا، ارزش فرهنگی و قابلیت عرضه در بازارهای داخلی و جهانی، جایگاه ویژه‌ای در میان کسب‌وکارهای خانگی دارد. فعالیت‌های این حوزه بر پایه مهارت‌های دستی و استفاده از ابزارهای ساده انجام می‌شود و نتیجه آن، تولید محصولاتی با هویت هنری و فرهنگی است که معمولاً مورد توجه گردشگران و علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ محلی قرار می‌گیرد.
2. تولید مواد غذایی
تولید مواد غذایی خانگی یکی از پربازده‌ترین و محبوب‌ترین حوزه‌های مشاغل خانگی است. تقاضای دائمی برای محصولات خوراکی سالم، تازه و ارگانیک، باعث شده این زمینه همیشه رونق داشته باشد. این نوع فعالیت‌ها معمولاً در محیط آشپزخانه منزل انجام می‌شوند و در صورت رعایت اصول بهداشتی و کیفیت تولید، می‌توانند به منبع درآمدی پایدار و قابل توجه تبدیل شوند.
3. فناوری اطلاعات و خدمات دیجیتال
با گسترش روزافزون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، حوزه فناوری اطلاعات به یکی از پویاترین و آینده‌دارترین حوزه‌های مشاغل خانگی تبدیل شده است. این حوزه برای افرادی که به دنیای فناوری علاقه‌مندند یا از مهارت‌های دیجیتال برخوردارند، فرصت‌های فراوانی برای کسب درآمد و رشد حرفه‌ای فراهم می‌کند.
4. خدمات آموزشی و مشاوره‌ای
این شغل گزینه‌ای ایده‌آل برای افرادی است که در زمینه‌های آموزشی یا مشاوره‌ای دارای دانش تخصصی و تجربه هستند. فعالیت‌های این حوزه معمولاً به صورت آنلاین انجام می‌شود و به فضای فیزیکی خاصی نیاز ندارد، از این رو امکان ارائه خدمات به طیف گسترده‌ای از مخاطبان را فراهم می‌کند.
5. کشاورزی و دامپروری خانگی
این شغل برای افرادی که در مناطق روستایی یا حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و به کشاورزی یا دامپروری علاقه دارند، گزینه‌ای بسیار مناسب است. فعالیت‌های این حوزه معمولاً در فضاهای محدود مانند حیاط منزل، بالکن یا گلخانه‌های کوچک قابل اجرا هستند و می‌توانند منبع درآمدی پایدار و کم هزینه ایجاد کنند.
6. خدمات خیاطی و پوشاک
خیاطی و پوشاک به خاطر نیاز همیشگی مردم به لباس و اکسسوری، بازاری پایدار و پرتقاضا دارد. این حوزه برای افرادی که مهارت خیاطی دارند یا تمایل به یادگیری آن دارند، فرصت مناسبی برای فعالیت و کسب درآمد فراهم می‌کند.
7. فعالیت‌های فرهنگی و هنری
این شغل برای افرادی که به خلاقیت و فعالیت‌های فرهنگی علاقه‌مند هستند، گزینه‌ای ایده‌آل است. فعالیت در این حوزه فرصت ابراز خلاقیت را فراهم می‌کند و امکان تعامل و ارتباط با طیف گسترده‌ای از مخاطبان را به همراه دارد.
8. بسته‌بندی محصولات
بسته‌بندی محصولات یکی از ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین شاخه‌های مشاغل خانگی به شمار می‌رود و برای افرادی که به کارهای دستی علاقه دارند، مناسب است. این فعالیت‌ها به مهارت‌های پیچیده نیاز ندارند و با گذراندن دوره‌های کوتاه مدت آموزشی می‌توان به راحتی آنها را انجام داد.
9. تولید محصولات آرایشی و بهداشتی خانگی
این شغل شامل تولید محصولات طبیعی و خانگی در زمینه آرایش و بهداشت است. با توجه به تمایل روز افزون مردم به استفاده از محصولات ارگانیک و سالم، این حوزه در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.
10. فعالیت‌های مرتبط با بازیافت و محیط زیست
این شغل با تمرکز بر حفظ محیط زیست، گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به مسائل زیست‌محیطی علاقه‌مند هستند و می‌خواهند فعالیت‌هایشان تأثیر مثبتی بر طبیعت داشته باشد.
شرایط اخذ مجوز کسب و کار خانگی
شرایط لازم برای دریافت مجوز کسب و کار خانگی به دو دسته کلی عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.
شرایط عمومی
- داشتن تابعیت جمهوری اسلامی ایران
- حداقل ۲۰ سال سن
- عدم سوءسابقه کیفری با تأیید مراجع ذی‌ربط
- دارا بودن کارت پایان خدمت یا معافیت از سربازی (برای آقایان)
- حضور و اقامت در محل اجرای طرح مشاغل خانگی (محل انجام فعالیت باید محل سکونت قانونی متقاضی باشد)
- رعایت آرامش و آسایش همسایگان
- عرضه و فروش محصول در خارج از واحد مسکونی
- عدم تردد غیرمتناسب
- انجام کار توسط اعضای خانواده
شرایط اختصاصی
- حداقل ۵ سال سابقه کاری مرتبط (برای اشخاص پشتیبان)
- توانایی مدیریت کسب و کار و ارائه ایده جهت آغاز فعالیت
- ارائه گواهی آموزش و مهارت در رشته موردنظر
- ارائه گواهی سلامت برای رشته‌های مرتبط با مواد غذایی و بهداشتی
- توان اجرایی و تولید محصول یا خدمات
- توان تأمین حداقل ۲۰ درصد از سرمایه اولیه ( افراد پشتیبان)
- ارائه اجاره‌نامه یا سند مالکیت برای اثبات محل سکونت
- فراهم کردن محل مناسب برای فعالیت
- امضای تعهدنامه برای رعایت کامل قوانین و مقررات مربوط به کسب و کار خانگی
لازم به ذکر است که پشتیبان مشاغل خانگی، فرد یا سازمانی است که حمایت و راهنمایی افراد شاغل در خانه را بر عهده دارد. این پشتیبانی شامل تمام مراحل کار از آموزش و تهیه مواد اولیه تا بازاریابی و فروش محصولات است. به عبارت دیگر، پشتیبان مانند یک حامی و مشاور عمل می‌کند و به افراد کمک می‌کند کسب و کار خود را به طور مؤثر اداره کرده و موفق شوند. خدمات پشتیبان می‌تواند شامل ارائه مشاوره تخصصی، تأمین مواد اولیه با کیفیت، آموزش روش‌های تولید بهتر، کمک به طراحی و بسته‌بندی محصولات و حتی یافتن بازار برای فروش باشد.
مدارک لازم برای دریافت جواز کسب مشاغل خانگی
برای دریافت مجوز مشاغل خانگی، متقاضیان ملزم به ارائه مدارک و مستندات مشخصی هستند که به طور کلی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- شناسنامه و کارت ملی
- کارت پایان خدمت یا معافیت (برای آقایان)
- گواهی عدم سوءپیشینه (برای افراد پشتیبان)
- آخرین مدرک تحصیلی مرتبط با فعالیت موردنظر
- اصل و کپی گواهی مهارت، سابقه کار مرتبط یا گذراندن دوره‌های آموزشی مرتبط با رشته تقاضا
- اجاره‌نامه، سند مالکیت یا هر مدرکی که مالکیت یا حق استفاده از محل را اثبات کند.
- شامل شرح فعالیت، بازار هدف، برنامه مالی و سایر جزئیات مربوط به کسب و کار
- بسته به نوع کسب و کار، ممکن است مدارکی مانند مجوزهای بهداشتی، محیط زیستی یا صنفی لازم باشد
- مدارک مالکیت زمین، فرم بازدید کارشناسی، گواهی بهداشتی از سازمان نظام دامپزشکی برای پرورش خانگی زنبورعسل
- امضا و ارائه تعهدنامه برای رعایت کامل قوانین و مقررات مربوط به کسب و کار خانگی
- اخذ کد اقتصادی به صورت حقیقی
تمامی مدارک باید به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درگاه ملی مجوزهای کشور به آدرس g4b.ir بارگذاری و ارسال شوند.
مراحل دریافت مجوز مشاغل خانگی
صدور پروانه کسب مشاغل خانگی، تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام می‌شود و مراحل آن بر عهده معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال این وزارتخانه است. علاوه بر این، ایده‌ها و طرح‌های پیشنهادی کارآفرینان توسط کارگروه اشتغال هر استان بررسی و تأیید می‌شوند.
لازم به ذکر است که امکان فعالیت همزمان در چند کسب‌وکار خانگی وجود دارد، اما مجموع ساعت فعالیت هر یک از اعضای مجموعه نباید بیش از ۴۴ ساعت در هفته باشد.
مراحل صدور مجوز به شرح زیر است:
- ثبت نام در سامانه مشاغل خانگی کشور
- ارائه درخواست جواز مشاغل خانگی به سازمان‌های مربوطه
- تکمیل مدارک و فرم‌ها و بارگذاری آنها در سامانه و ارائه به سازمان مربوطه
- کسب مهارت و توانایی لازم توسط متقاضی برای شغل خانگی پیشنهادی
- اگر کسب و کار شما در لیست مشاغل خانگی موجود نیست، می‌توانید آن را به کارگروه مربوطه ارائه دهید تا بررسی و در صورت تأیید، به فهرست مشاغل خانگی اضافه شود
- ارائه مستندات تأمین سرمایه و سهم آورده متقاضی به سازمان مربوطه
- بررسی درخواست و ایده متقاضی توسط دستگاه اجرایی مخصوص و ابلاغ نتیجه به شخص ظرف یک هفته
- در مرحله نهایی پس از موافقت و تأیید طرح، مجوز قانونی راه‌اندازی مشاغل خانگی توسط اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان صادر می‌شود و این مرحله پایان فرآیند است.
در ادامه، نمونه مجوز مشاغل خانگی برای آشنایی متقاضیان با ساختار و اطلاعات درج شده در این مجوز ارائه شده است.
سامانه صدور مجوز مشاغل خانگی آنلاین
تمامی متقاضیان دریافت جواز کسب‌وکارهای خانگی باید در سامانه صدور مجوز مشاغل خانگی آنلاین ثبت‌نام کنند. تکمیل فرم ثبت‌نام در این سامانه باید توسط سرپرست خانواده انجام شود و در صورتی که فرد متقاضی سرپرست نباشد، ارائه رضایت‌نامه کتبی سرپرست خانواده الزامی است. پس از بررسی مدارک توسط کارشناسان مربوطه، به متقاضی کد رهگیری اختصاص داده می‌شود. سپس بر اساس رشته کاری انتخاب شده، اطلاعات متقاضی به دستگاه اجرایی مرتبط با آن حوزه ارسال می‌گردد. در ادامه، طرح پیشنهادی و توانایی‌های فنی متقاضی برای اجرای طرح در کمیسیون‌های تخصصی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.
در صورت تأیید، مجوز فعالیت مشاغل خانگی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صادر می‌شود. نسخه‌ای از این مجوز به صورت مستقیم به بانک‌ها نیز ارسال خواهد شد تا امکان استفاده از تسهیلات و حمایت‌های مالی فراهم شود. همچنین پس از صدور مجوز، مجری طرح موظف است هرگونه تغییر در وضعیت افراد تحت پوشش یا شرایط اجرای طرح را در سامانه ثبت نماید تا اطلاعات همواره به‌روز و دقیق باقی بماند.
تمدید مجوز مشاغل خانگی
به طور کلی مدت اعتبار جواز کسب خانگی ۵ سال (۶۰ ماه) است. با این حال برای رشته‌هایی که در حوزه صنایع، مواد غذایی و فعالیت‌های فرهنگی و هنری فعالیت می‌کنند، این اعتبار دو ساله در نظر گرفته شده است. پس از پایان این مدت، در صورتی که متقاضی واجد شرایط باشد، امکان تمدید مجوز وجود دارد. برای تمدید، متقاضی باید تمام مراحل دریافت مجوز را مجدداً طی کرده و تمامی مدارک لازم را دوباره در سامانه بارگذاری کند.
نکته مهم این است که پس از گذشت مدت اعتبار مجوز، اقدام برای تمدید الزامی است و بدون تمدید، مجوز اعتبار قانونی نخواهد داشت.
هزینه دریافت مجوز مشاغل خانگی
هزینه دریافت جواز کسب مشاغل خانگی بسته به نوع کسب و کار متفاوت است. برای بسیاری از مشاغلی که در سامانه درگاه ملی مجوزها ثبت شده‌اند، مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ ریال تعیین شده است. متقاضیان باید این هزینه را پرداخت کنند تا مجوز به آنها تعلق گیرد؛ در غیر این صورت، درخواستشان تأیید نخواهد شد.
همچنین امکان استفاده از وام جواز کسب برای تأمین هزینه‌ها نیز وجود دارد. پس از تکمیل صحیح مراحل ثبت‌نام و پرداخت مبلغ موردنظر، مجوز در مدت زمان مقرر صادر خواهد شد.
فرم ثبت نام مشاغل خانگی
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، برای دریافت مجوز مشاغل خانگی، متقاضیان باید ابتدا به سایت درگاه ملی مجوزهای کشور مراجعه کرده و پس از انتخاب کسب و کار موردنظر، فرم ثبت‌نام مربوطه را تکمیل کنند.
برای پر کردن این فرم، ابتدا باید در سامانه پنجره ملی خدمات دولت هوشمند ثبت‌نام کرده و شماره همراه خود را وارد نمایند. توجه داشته باشید که شماره همراه باید به نام شخص متقاضی باشد.
پس از ثبت‌نام در پنجره ملی خدمات، متقاضی می‌تواند به فرم ثبت‌نام مشاغل خانگی دسترسی پیدا کرده و آن را تکمیل کند. با پر کردن فرم، بارگذاری مدارک موردنیاز و پرداخت هزینه مربوطه، درخواست متقاضی پس از بررسی کارشناسان، به نام او صادر خواهد شد.
حمایت دولت از مشاغل خانگی
حمایت دولت از مشاغل خانگی در صورتی انجام می‌گیرد که شما طبق الگوی توسعه مشاغل خانگی مجوز قانونی کسب و کار خود را دریافت کنید. در حقیقت، شما با دریافت مجوز فعالیت مشاغل خانگی خود را معرفی خواهید کرد. این معرفی شما را در قبال کارهایی که انجام می‌دهید مسئول می‌کند و این اطمینان را به سازمان مربوطه می‌دهید که هیچ کاری برای آسیب رساندن به مردم انجام نمی‌دهید.
امکان استفاده از بازارهای محلی از مهم‌ترین امکاناتی است که شهرداری به صاحبان مشاغل خانگی برای عرضه محصولاتشان می‌دهد. ازآنجایی‌که اصل فعالیت شما در منزل مسکونی‌تان انجام می‌شود. شما از پرداخت عوارض تجاری و مالیات در امان خواهید بود. همچنین دولت این امکان را به شما می‌دهد که خود و اعضای تیمتان را به صورت خویش‌فرما بیمه کنید. صندوق بیمه تأمین اجتماعی، بیمه روستاییان و عشایر کارآفرین را نیز برعهده می‌گیرد.
جمع بندی
در دنیای امروز که کارآفرینی و خوداشتغالی به یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی تبدیل شده، مشاغل خانگی فرصتی ارزشمند برای کسب درآمد به شمار می‌آیند. دریافت جواز کسب مشاغل خانگی نه تنها فعالیت شما را رسمیت می‌بخشد، بلکه مسیر بهره‌مندی از حمایت‌های دولتی، تسهیلات مالی و اعتماد بیشتر مشتریان را هموار می‌سازد. اگر ایده‌ای دارید که قابلیت اجرا در فضای منزل را دارد، همین امروز اولین گام را بردارید. با برنامه‌ریزی، پشتکار و کسب جواز، می‌توانید آینده‌ای پایدار و موفق برای خود و خانواده‌تان بسازید.
منبع : thebalancesmb
بسیار عالی بود انشاالله همیشه موفق و پیروز باشید
با سلام
لطف دارین.
خوشحالیم که براتون مفید بود.