تعریف بدهکار و بستانکار در حسابداری به زبان ساده

بدهکار و بستانکار یعنی چه ؟ تعریف بدهکار و بستانکار چیست؟ اصلاح بدهکاری و بستانکاری از آن دسته اصطلاحات پرکاربرد در علم حسابداری است که هر چه بیشتر از آن بدانید ، بهتر حساب های خود را مدیریت خواهید کرد. در ادامه این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی تمام نکات مربوط به بدهکاری و بستانکاری خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

مفهوم بدهکار و بستانکار چیست؟

مفهوم بدهکار و بستانکار یعنی چه؟ یکی از سوالات پرتکرار در حسابداری است که که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد. دو اصطلاح بدهکار و بستانکار در حسابداری از آن دسته اصطلاحات پر کاربرد در حسابداری است که هنگام انجام امور حسابداری نظیر ثبت معامله‌های انجام شده از آن استفاده می شود. بدهکار کسی است که باید پولی را به حسابی واریز کند و در مقابل این تعریف بستانکار کسی است که باید مبلغی به حسابش واریز شود.

اگرچه ممکن است این دو عبارت ساده به نظر برسند، اما درک نقش بدهکار و بستانکارنقش به سزایی در رشد کسب و کار شما خواهد داشت. اینکه بسته به ویژگی های کسب و کارتان متوجه شوید که بدهکار هستید یا بستانکار به قواعد و اصول خاصی بستگی دارد.

بستانکار یعنی چه؟

بستانکاری یعنی چه؟ پول یا کالایی که به فردی قرض داده می شود، باید در موعد مقرر به فرد قرض دهنده بازگردانده شود. بدهکار و بستانکار در حسابداری مفاهیم ساده‌ای دارند و نیازی به تعریف دقیق و اصولی برای پی بردن به ماهیت آنها نخواهیم داشت.

زمانی که مبلغی میان دو نفر مبادله می‌شود، فرد گیرنده پول ، فرد بدهکار است و باید پول گرفته شده را به صاحب آن پس دهد و شخص قرض دهنده دهنده، بستانکار یا طلبکار این معامله است و باید مبلغ اعطا شده را دریافت کند.

به عبارت دیگر بستانکاران می توانند افراد یا نهادهایی (مثل سازمان، نهاد دولتی و غیره) باشند که به دلیل ارائه کالا یا خدمات یا پول به نهاد دیگر، از آنها طلبکار می‌شوند.

از انواع بستانکار چه می ‌دانید؟

در دنیای امروز می‌توان انتظار برخورد با دو نوع بستانکار (طلبکار) را داشت:

• بستانکاران غیرتجاری: بستانکاران غیرتجاری بانک‌ها، جوامع ساختمانی و سایر مؤسسات مالی هستند که با آنها معاملات تجاری نداریم و فقط بابت مبلغی که به صورت وام یا قرض از آنها دریافت کرده ایم، موقتاً بدهکارشان هستیم.
• بستانکاران تجاری: بستانکاران تجاری شامل تأمین کننده‌گان کالا یا ارائه دهندگان خدمات هستند که در ازای ارائه خدماتشان پولی از شما دریافت نمی کنند. اشخاص حقیقی یا حقوقی که به صورت اعتباری فعالیت می‌کنند.

با بستانکاران خود چگونه رفتار کنیم؟

به عنوان یک بدهکار، ایجاد ارتباط مؤثر و حفظ روابط خوب با بستانکاران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. عملکرد ضعیف در بازپرداخت بدهی‌ها می‌تواند به برند شما آسیب جدی وارد کند و در ادامه باعث اجتناب فروشندگان و تأمین کنندگان ازهمکاری با شما شود . نکته قابل توجه دیگر آن است که درصورت پرداخت دیرهنگام، مبلغ اضافه‌ای تحت عنوان خسارت تأخیر به هزینه‌های شما اضافه می شود و به مرور باعث آسیب جدی به کسب و کار شما می شود.

از موجودی حساب های خود اطمینان حاصل کنید ودر صورت عدم موجودی با بستانکاران وارد مذاکره شوید و از آنها وقت بخرید و روابط کاری خود با تامین کنندگان را حفظ کنید .

بدهکار یعنی چه؟

بدهکار یعنی چه؟ بدهی در حقیقت پول و یا هر آن چیزی است که توسط یک فرد از فرد یا سازمان دیگری قرض گرفته شده باشد. بسیاری از افراد و شرکت‌ها از مفهوم بدهی برای دریافت خدمات بزرگتر تحت عنوان وام استفاده می‌کنند که در شرایط عادی قادر به دریافت آن نیستند. در حقیقت بدهی به فرد قرض گیرنده این اجازه را می‌دهد که پولی را تحت شرایط خاصی دریافت و بازپرداخت آن را به موقع و گاهاً همراه با سود پرداخت کند.

مفهوم اصلی بدهی یا قرض با هم یکی است و هر دو یک معنی واحد را می‌رسانند. درحقیقت به شخصی که پولی را از فرد دیگری یا بانک دریافت می‌کند و در قبال بازگشت آن هزینه تعهد می دهد، بدهکار میگویند. پس تعهد فرد بدهکار نسبت به پرداخت به موقع پول یا کالایی که دریافت کرده است بدهی نام دارد. بدهکاران نقطه مقابل بستانکاران هستند. میزان و مهلت بازپرداخت مبلغ بدهی طبق قراردادی مشخص تعیین می شود.

نحوه برخورد با بدهکاران کسب و کار چگونه است ؟

مدیریت بدهکاران برای جلوگیری از ایجاد مشکلات نقدینگی در اثر عدم پرداخت بدهی‌ها بسیار ضروری است. اگر بازپرداخت بدهکاران عقب بیفتد، امکان ایجاد بدهی بیشتر وغیرقابل‌جبران وحتی آسیب به کسب و کار شما به عنوان بستانکار نیز وجود دارد. اگر شرکتی که از اعتبار خود به آن اعطا کرده‌اید نتواند پرداخت خود را تکمیل کند باید به ناچار آن را حذف کنید.

روش‌های مختلفی برای مدیریت بدهکاران وجود دارد:

• می‌توانید روند دریافت مطالبات خود را در جهت بازیابی پرداخت‌های معوق خود بهبود ببخشید.
• ایجاد طرح‌های تشویقی مثبت می‌تواند در ایجاد انگیزه برای پرداخت زود هنگام و ساده سازی گردش کار مؤثر باشد.
• ایجاد سیاست مستمر در ارائه اعتبار به شرکت‌هایی که بازپرداخت به موقع دارند. 

مشاغل اطمینان حاصل می‌کنند که بدهکاران خود را زیر نظر دارند زیرا مدیریت صحیح بدهکاران باعث می‌شود که آنها سریع‌تربدهی خود را پرداخت کنند و در نتیجه بدهی‌ها بسیار کمتر شود. علاوه بر این، جمع آوری حساب بدهکاران این اطمینان را به آنها می‌دهد که جریان نقدی سالمی وجود دارد. معمولاً وظایف فردی که بدهکاران را مدیریت می‌کند به شرح زیر است:

• بررسی وصول بدهی به‌موقع
• تنظیم محدودیت‌های اعتباری و همچنین شرایط پرداخت
• انجام چک‌های اعتباری و درخواست‌های اعتباری
• اجرای سیاست اعتباری واضح
• در نظر گرفتن امور مالی بدهکار

ماهیت حساب‌ها در حسابداری

تمامی حساب‌ها بسته به ماهیت بدهکار و بستانکار در حسابداری که به تفضیل در بالا به آن پرداختیم، دارای 4 حالت است:

1. ماهیت بدهکار
2. ماهیت بستانکار

نکته: ماهیت برخی حساب ها با توجه به تأثیر آنها در افزایش یا کاهش سرمایه شرکت یا دارایی‌ها تعیین می‌شود و حساب درآمد، هزینه، ذخیره استهلاک در این دسته از حساب‌ها قرار می‌گیرند. حساب‌های گروه درآمد چون سرمایه را افزایش می‌دهند دارای ماهیت بستانکار و حساب‌های گروه هزینه چون از سرمایه کم می‌کنند دارای ماهیت بدهکار هستند. حساب ذخیره استهلاک نیز چون کاهنده دارایی‌هاست دارای ماهیت بستانکار است.

• ماهیت دوگانه

این دسته از حساب‌ها را می‌توان هم در سمت راست معادله حسابداری که در ادامه به آن میپردازیم و هم در سمت چپ معادله قرار داد.

• فاقد ماهیت

این گروه از حساب‌ها جنبه تعهدی دارند و تغییر در آنها جز رویداد مالی محسوب نمی‌شود.

نحوه تشخیص بدهکار و بستانکار در حسابداری

در علم حسابداری برای تشخیص ماهیت حسابها در حسابداری از یک فرمول مهم به شرح زیر استفاده می‌شود:

دارایی‌ها=بدهی‌ها + سرمایه

حال مطابق جدول زیر، به حساب‌هایی که سمت راست معادله قرار می‌گیرند، حساب‌هایی با ماهیت بدهکار میگویند و شامل مواردی مثل: موجودی نقدی، موجودی بانک، موجودی کالای دارایی ثابت و بهای تمام شده می‌شود. در مقابل حساب‌هایی که در سمت چپ معادله هستند دارای ماهیت بستانکار می‌باشند و شامل مواردی مثل تسهیلات، حساب‌های پرداختنی و سرمایه و درآمد و فروش هستند.

درک تفاوت بین بدهکار و بستانکار

اکنون که به تعاریف بستانکار و بدهکار نگاهی انداخته‌ایم، متوجه خواهیم شد که تفاوت بین این واحدها نسبتاً زیاد است. بستانکاران افراد/مشاغلی هستند که به شرکت دیگری وام داده‌اند و بنابراین از آنها طلبکار هستند. در مقابل، بدهکاران افراد/شرکت‌هایی هستند که از یک تجارت وام‌گرفته‌اند و بنابراین پولی بدهکار هستند.

با این حال به یاد داشته باشید : تقریباً همه مشاغل بستانکار و بدهکار هستند، زیرا شرکت‌ها اغلب اعتبار را تأمین می‌کنند و به تأمین کنندگان از طریق تأخیر در پرداخت، پرداخت می‌کنند. در حقیقت، تنها شرکت‌هایی که بعید است بستانکار و طلبکار محسوب شوند، مشاغلی هستند که تمام معاملات خود را به صورت نقدی انجام می‌دهند. برای شرکت‌های متوسط و بزرگ، پرداخت کلیه معاملات به صورت نقدی بی سابقه است.

بدهکار و بستانکار در بانک‌ها و موسسات مالی

مفهوم بدهکار و بستانکار در بانک‌ها به این صورت است که بانک مربوطه همواره به شما بدهکار است. اگر بانک را یک شخص در نظر بگیریم در این صورت هر چه به بانک پول بدهید به همان میزان بانک به شما بدهکار می‌شود و شما بستانکار می‌شوید. بر این اساس اگر در حساب بانکی خود یک میلیون تومان داشته باشیدد یعنی بانک به شما یک میلیون تومان بدهکار است. بدهکار و بستانکار در موسسه های مالی و صندوق‌های اعتباری نیز به همین صورت یعنی هر چه شما به این موسسات پول بدهید به همان میزان نیز موسسه به شما بدهکار خواهد بود.

اعلامیه بدهکار و بستانکار چیست؟

شرکت‌ها معمولاً برای اینکه از مانده حساب طرف معاملات خود (شرکت‌هایی که با آنها خریدوفروش می‌کنند) مطمئن شوند، از آنها درخواست گردش مانده حساب می‌کنند و با گردش حساب دفاتر شرکت خود مطابقت می‌دهند تا به این طریق تفاوت‌ها را یافته و برای برطرف کردن این تفاوت‌ها اقدام کنند.

مثلاً شرکت” الف” ۲۰ تا فاکتور فروش به شرکت” ب” داده است و بعد از اینکه گردش حساب خود را از شرکت” ب” دریافت می‌کند متوجه می‌شود شرکت” ب “یکی از فاکتورها را ثبت نکرده است و ۱۹ فاکتور در دفاتر خود ثبت کرده است. با این کار شرکت “الف” متوجه این تفاوت در ثبت شده و مراتب به شرکت “ب” جهت رفع تفاوت اطلاع رسانی می‌کند. این کار باعث می‌شود که اختلاف حساب بین دو شرکت از بین رفته و هرچه سریع‌تر جهت تسویه حساب اقدام کنند.

تهیه اعلامیه بدهکار و بستانکار در حسابداری در آخر هر فصل ماهیت خود را نشان می‌دهد و باعث می‌شود فاکتورهایی که ما در دفاتر خود ثبت کرده‌ایم و می‌خواهیم جهت صورت معاملات فصلی و اظهارنامه ارزش افزوده ارائه دهیم، با دفاتر ثبتی دیگر شرکت‌ها همسان باشد و هنگام رسیدگی اداره دارایی تفاوتی در اظهارنامه‌های ذکر شده با دیگر شرکت‌ها به وجود نیامده باشد. نمونه دیگر از کاربرد اعلامیه بدهکار و بستانکار آن است که معمولاً همه روزه مردم عادی پرینت بانکی ا حساب های خود تهیه می‌کنند و آن را مبنای صورت مغایرت بانکی قرار می دهند.

ثبت ماهیت حساب‌ها در نرم افزار حسابداری محک

عمده فعالیت‌های گروه نرم افزاری محک، مربوط به حوزه‌های تولید و پشتیبانی نرم‌افزارهای مالی و مدیریتی می‌باشد. نرم افزار حسابداری محک به شما کمک می‌کند تا جمع آوری پرداخت‌ها را به‌صورت خودکار انجام دهید و ثبت فاکتورفروش خود را آسان‌تر کنید. تشخیص ماهیت حساب‌ها در حسابداری اولین و اصلی‌ترین فاکتور حسابداری است. در حوزه حسابداری و امور مالی، حساب یک جای مشخص برای ثبت هر تراکنشی از نوع مشابه است. دقیقاً در همین نقطه است که تشخیص ماهیت و نوع حساب اهمیت پیدا می‌کند.

در تصویر بالا نمایی از نرم افزار حسابداری محک را مشاهده می‌کنید. منظور از اطلاعات اشخاص در نرم افزار، تمامی افرادی هستند که دارای ارتباط مالی با سازمان شما می‌باشند (مانند مشتریان، پرسنل، فروشندگان و…). شما می‌توانید با خرید نرم افزار حسابداری محک ، لیست اشخاص دارای حساب را ویرایش، بازبینی، حذف کنید. همچنین امکان ثبت گردش حساب شخص، دسته بندی و برچسب گذاری و بررسی ماهیت حساب (بدهکار یا بستانکار) مشتریان نیز به‌راحتی توسط این نرم افزار برای شما فراهم است.

منبع: gocardless