حسابداری شرکت ها به مدیران واحدهای تجاری کمک می‌کند گزارش کامل و مدونی از تمام معاملات و حساب و کتاب‌های شرکت را در اختیار داشته باشند. امروزه مبحث حسابداری شرکت ها به یکی از مهم‌ترین مباحثی تبدیل شده است که علاوه بر مدیران شرکت، سایر ذی نفعان، سهامداران، سازمان امور مالیاتی و غیره نیز به آن توجه ویژه‌ای دارند. این که چه لزومی دارد حسابداری شرکت ها انجام شود و همچنین حسابداری شرکت های مختلف به چه نحوی انجام می‌شود، موضوع مورد بحث ما در این مقاله است. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
حسابداری شرکت ها چیست؟
همان طور که می‌دانید شرکت‌های مختلفی در ایران مشغول به کار هستند که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های خاصی دارند. هدف تمامی این شرکتها کسب سود بوده و از این رو بایستی از لحاظ مالی شفافیت داشته باشند. شرکت‌های بزرگ و کوچک از بخش‌های زیادی تشکیل شده اند. هر یک از این بخش‌ها وظیفه خاصی را برعهده داشته و مجموع آن‌ها فعالیت اصلی شرکت را موجب می‌شوند. در گذشته به دلیل‌عدم وجود شرکت‌های تجاری، کار رسیدگی به حساب‌های کسب و کارها چندان سخت نبوده و معمولا خود افراد به تمام حساب‌ها رسیدگی می‌کردند اما امروزه هم شرکتها بسیار پیچیده‌تر و بزرگ‌تر شدند و هم حساب‌های متنوع‌تری در این شرکتها ایجاد شده است که کار جمع آوری و ثبت آن‌ها را برای مدیر مجموعه بسیار سخت کرده است.
از این رو در زمانی که مدیر شرکتها احساس کردند وظیفه جمع آوری، ثبت و تهیه گزارش حساب‌ها را نمی‌توانند به تنهایی انجام دهند، افرادی را استخدام کردند تا این کار را به صورت تخصصی‌تر انجام دهند. به همین علت رفته رفته رشته حسابداری ایجاد شد و افرادی که آن را فراگرفتند توانستند با ایجاد چارچوب‌ها و قوانین خاص، حساب‌های موجود در شرکت‌های مختلف را جمع آوری کرده و آن‌ها را در قالب گزارش‌های مدون و مرتب به مدیر مجموعه ارائه کنند.
امروزه رشته و شغل حسابداری به یکی از حساس‌ترین مشاغل موجود در بازار تبدیل شده و حسابداران اعضای جدانشدنی از مجموعه‌های مختلف به شمار می‌روند. در واقع وجود حسابدار باعث سر و سامان پیدا کردن حساب‌های یک شرکت شده است. فعالیت حسابداران در شرکتها و انجام عمل حسابداری شرکت ها نیز موجب افزایش بهره وری و سوددهی واحدهای تجاری شده است.
امروزه شرکت های مختلف حسابداری‌شان را به شکل‌های گوناگونی انجام می‌دهند اما به طور کلی تهیه صورت گردش وجوه نقد، استخراج، تحلیل و تفسیر داده‌های مالی شرکت، تهیه ترازنامه و صورت سود و زیان و همچنین انجام سایر فعالیت‌ها مثل آماده‌سازی صورت‌های تلفیقی از جمله مواردی است که در حسابداری شرکت ها انجام می‌شود.
حسابداری شرکت ها چگونه انجام می‌شود؟
سوالی که برای خیلی از کاربرها پیش می‌آید این است که حسابداری شرکت های چگونه انجام می‌شود؟ در واقع برای این که فرآیند حسابداری و رسیدگی به اسناد مالی یک شرکت را به عنوان یک حسابدار آغاز کنید، در ابتدا نیاز دارید تا با نوع شرکت آشنا شوید. در حال حاضر رایج‌ترین شرکت‌هایی که در ایران فعالیت می‌کنند شامل شرکت‌های خدماتی، پیمانکاری، تولیدی، سهامی و بازرگانی می‌باشند.در واقع اصول حسابداری شرکت ها و مفروضات آن از جمله مفاهیم مهمی است که آشنایی با آن برای تمام افراد فعال در زمینه حسابداری شرکتها ضروری است.
هر یک از این شرکتها ساختار خاصی داشته و برای حسابداری آن‌ها قاعده و قانون‌های ویژه‌ای وجود دارد. پس از شناخت ماهیت شرکت، حال نوبت به ثبت حساب و کتاب‌ها در نرم‌افزار حسابداری و گزارش آن‌ها در قالب ترازنامه، صورت سود و زیان و سایر گزارش‌های مالی است. اگر شما هم جزو کسانی هستید که مایلید در مبحث حسابداری شرکت ها اطلاعات بیشتری کسب کنید، در ادامه مطلب همراه ما باشید.
حسابداری شرکت‌های خدماتی
شرکت‌های خدماتی جزو پرتعدادترین نوع شرکت‌هایی هستند که در ایران مشغول به کار بوده و انواع مختلفی دارند. شرکت‌های خدماتی، سرویس‌های مختلفی را به کاربران و مشتریان ارائه کرده و در ازای این خدمات از آن‌ها پول دریافت می‌کنند. این پول در واقع درآمد آن‌ها بوده و تمام فعالیت‌هایشان در همین پروسه خلاصه می‌شود. به همین علت معمولا حسابداری شرکت های خدماتی به عنوان ساده‌ترین نوع حسابداری شرکت ها یاد می‌شود. علت این سادگی فرآیند ساده خدمات آن‌ها می‌باشد.
از جمله مراکز خدماتی که در اطراف‌مان وجود دارد می‌توان به شهرداری ها، بیمارستان ها، آژانس‌های مسافربری، شرکت‌های نظافتی، شرکت‌های مخابراتی و… اشاره کرد. حسابدارانی که در این شرکتها فعالیت می‌کنند بیش از هر چیز دیگری با دو عنوان هزینه و درآمد روبرو هستند. به همین علت اغلب ثبت‌های حسابداری که در شرکت‌های خدماتی زده می‌شود با دو حساب هزینه و درآمد بسته می‌شوند.
حسابداری شرکت های پیمانکاری
شرکت‌های پیمانکاری سومین نوع از شرکت‌هایی هستند که امروزه حسابداری آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. فعالیت این شرکتها به‌گونه‌ای است که در آن پیمانکاران با افراد حقیقی و حقوقی مختلف قرارداد بسته و در ازای انجام کار در زمان مشخص، مبلغی را از آن‌ها دریافت می‌کنند. این مبلغ که به عنوان دستمزد در قرارداد شرکت پیمانکاری ثبت می‌شود، در واقع همان درآمد شرکت می‌باشد. این شرکتها از پیچیدگی خاصی برخوردار هستند که این پیچیدگی باعث می‌شود حسابداری آن‌ها نیز کمی خاص و پیچیده باشد. چرا که ممکن است یک شرکت پیمانکاری پروژه را در مدت زمان مشخص شده تکمیل نکرده و درصد خاصی از آن را انجام داده باشد.
از این رو حسابداران بایستی با توجه به قرارداد و بندهایی که در آن قرار گرفته است، مبالغ خاصی را از طرف قرارداد دریافت کنند. همچنین از آن جایی که هزینه پروژه‌هایی که شرکت‌های پیمانکاری برعهده می‌گیرند بسیار متنوع و بالا می‌باشد، از این رو حسابداران باید دقت بسیار بالایی را صرف ثبت‌های مربوط به هزینه این نوع شرکتها کنند. شایان ذکر است کوچک‌ترین اشتباه حسابداران در این شرکتها منجر به ابطال قرارداد و ضرر و زیان سنگین شرکت پیمانکاری می‌شود.
حسابداری شرکت های تولیدی
شرکت‌های تولیدی مهم‌ترین شرکت‌هایی هستند که در جامعه مشغول به کار بوده و حیات جامعه به تداوم فعالیت آن‌ها وابسته است. این شرکتها اقدام به تولید کالاها و اجناس مختلف کرده و از این طریق به درآمد دست پیدا می‌کنند. در کشور عزیزمان ایران هزاران شرکت تولیدی وجود دارد که هر یک از آن‌ها محصولات خاصی را تولید و روانه بازار کرده اند. اگر نگاهی به اطراف خود بیاندازید، کالاهای زیادی را مشاهده خواهید کرد که بسیاری از آن‌ها در همین شرکت‌های تولیدی ساخته شده اند.
شاید در نگاه اول فعالیت این شرکتها چندان پیچیده به نظر نرسد؛ چرا که خیلی از افراد تصور می‌کنند کالاهای مختلفی که در شرکت‌های تولیدی تهیه می‌شوند به سادگی در شرکت تولید شده و به دست مصرف کننده می‌رسد. در صورتی که این طور نبوده و پروسه تولید تا مصرف کالاهای تولید شده در شرکت‌های تولیدی بسیار پیچیده‌تر از این‌ها می‌باشد.
اگر بخواهیم به صورت دقیق‌تر به این مسئله نگاه کنیم، می‌توان گفت که در ابتدا مواد اولیه وارد کارخانه و شرکت شده، این مواد اولیه به کالاهای قابل مصرف تبدیل شده و کالاهای قابل مصرف توسط ماموران بخش توزیع و پخش به فروشگاه‌ها و سایر مراکز منتقل می‌شود. در نهایت این مراکز و فروشگاه‌ها کالای تولید شده را به دست مشتری می‌رساند. در واقع این فرآیند، یک فرآیند طولانی است که در آن هزینه‌های مختلفی صرف می‌شود.
از هزینه تبدیل مواد خام به کالای قابل مصرف گرفته تا هزینه اداری کارکنان و پرسنل و همچنین هزینه‌های بازاریابی و توزیع همگی جزو مواردی هستند که در بهای فروش رفته کالاهای تولید شده در شرکت‌های تولیدی لحاظ می‌شوند. تمام این هزینه‌ها از مبلغ فروش نهایی کالا کسر شده تا سود و زیان شرکت مشخص شود. حال تصور کنید یک شرکت تولیدی اقدام به تولید ده‌ها محصول با ویژگی‌های منحصر به فرد نماید. طبیعی است حسابداری این شرکت بسیار سخت و پیچیده شده و افراد زیادی بایستی حساب‌های شرکت را جمع آوری و ثبت نمایند. از این رو می‌توان گفت که حسابداری شرکت های تولیدی نسبت به سایر شرکت‌هایی که در این مقاله گفته شده سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌باشد.
حسابداری شرکت های سهامی عام و خاص
شرکت‌های سهامی یکی از شرکت‌هایی هستند که در ماده ۲۰ قانون تجارت به آن اشاره شده و در حال حاضر جزو شرکت‌های پرتعداد در ایران می‌باشند. در واقع شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به برگه سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌ها است. شرکت‌های سهامی به دو نوع تقسیم‌بندی می‌شوند؛ شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های سهامی خاص. در شرکت‌های سهامی عام، بیش از نیمی از شرکت در اختیار عموم جامعه قرار گرفته و مالکیت آن توسط مردم صورت می‌پذیرد.
بسیاری از شرکت‌های سهامی عام در بورس اوراق بهادار عضویت دارند. در مقابل، شرکت‌های سهامی خاص قرار دارند که اکثر سهام آن‌ها در اختیار یک عده خاص قرار گرفته است. طبیعی است این دو نوع شرکت تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشند. این تفاوت‌ها در حسابداری آن‌ها نیز منعکس شده و حسابداری شرکت های سهامی عام با حسابداری شرکت های سهامی خاص متفاوت است. چرا که در نوع اول شما با شرکتی سر و کار دارید که ذی نفعان آن عموم مردم می‌باشند. پس باید از یک سری اصول و چارچوب‌های سخت گیرانه‌تر پیروی نمایید. شرکت‌های سهامی خاص نیز دارای تعداد کمی از ذی نفع بوده و برای حسابداری آن باید برای هر سهامدار یک حساب جداگانه تعریف کنید.
از آن جایی که اغلب شرکت‌های سهامی عام در سطح کشور فعالیت می‌کنند، برای حسابداری آن‌ها نیاز به یک تیم یا شرکت حسابداری است. شرکت‌های سهامی خاص نیز بزرگ و کوچک داشته و در نمونه‌های کوچک حتی یک نفر نیز می‌تواند تمام کارهای شرکت را ترتیب دهد. از این رو در حسابداری شرکت های سهامی باید در ابتدا توجه کنید که آن شرکت سهامی عام است یا سهامی خاص و سپس فرآیند ثبت حساب و تهیه گزارشات را آغاز کنید.
حسابداری شرکت های بازرگانی
شرکت‌های بازرگانی شرکت‌هایی هستند که عمده فعالیت آن‌ها با خارج از کشور می‌باشد. این شرکتها معمولاً کالا و اجناس را از خارج از کشور به داخل (یا بالعکس) منتقل کرده و به مشتریان می‌فروشند. البته فعالیت شرکت‌های بازرگانی تنها در خرید و فروش کالا خلاصه نمی‌شود. این نوع شرکتها فعالیت‌های مختلف را در خارج از کشور انجام داده و وجوه دریافتی را به داخل کشور منتقل و به عنوان درآمد شناسایی می‌کنند. همچنین این شرکتها در بسیاری از موارد به عنوان واسطه ارزی عمل کرده و ارز مورد نیاز کشور را از خارج تامین و یا ارز داخلی را به ارزهای خارجی تبدیل می‌کند.
اگر بخواهیم فعالیت این شرکتها را به طور دقیق‌تری بررسی کنیم، می‌توان گفت که هر یک از شرکت‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد می‌توانند در قامت یک شرکت بازرگانی عمل کرده و معاملات ارزی را صورت دهند. این نوع شرکتها ماهیت صادرات و واردات داشته و تبادلات ارزی در آن‌ها زیاد انجام می‌شود. از این رو اگر یک شرکت خدماتی، سرویس‌ها و خدمات خود را در خارج از کشور ارائه کند، می‌تواند از حسابداری مخصوص شرکت های بازرگانی نیز در بررسی حساب‌های خود استفاده کند.
از این رو در حسابداری شرکت های بازرگانی ابتدا باید ببینید که شرکت تحت نظر شما در کدام حوزه فعالیت می‌کند؛ مثلا اگر شرکت خدماتی است ثبت‌های خدماتی را به خوبی جمع آوری کرده و با ادغام آن‌ها با ثبت‌های شرکت بازرگانی، گزارشات مربوط به شرکت بازرگانی را تهیه نمایید.
جمع‌بندی نهایی
ما در این مقاله تمام تلاش خود را به کار گرفتیم تا شما عزیزان را با حسابداری شرکت های مختلف آشنا کرده و نحوه حسابداری در این شرکتها را به طور خلاصه بیان کنیم. در طول این مطلب، در ابتدا به تعریف حسابداری شرکت ها اشاره کرده و در ادامه آن به نحوه حسابداری ۵ نوع از شرکت‌های رایج در کشور یعنی شرکت‌های خدماتی، پیمانکاری، تولیدی، سهامی و بازرگانی اشاره کردیم. امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مثمر ثمر واقع شده باشد.
