حسابداری مدیریت | مهارت‌های لازم برای حسابدار مدیریت

ماهیت حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت یکی از انواع حسابداری است که به کمک آن می‌توان برای بهبود عملکرد سازمان، راه‌حل‌های عملی ارائه داد. آنچه حسابداری مدیریت را از دیگر شاخه‌های تخصصی حسابداری متمایز می‌کند، آینده محور بودن آن است. به عبارتی حسابداران در شاخه‌های دیگر برای ثبت و بررسی امور مالی شرکت‌ها فعالیت می‌کنند اما حسابداران مدیریتی از داده‌های مالی در برنامه‌ ریزی برای آینده بهتر بهره می‌برند. یکی از وظایف حسابداری مدیریت تهیه گزارشاتی است که توسط حسابداران به یک شرکت یا سازمان ارائه می‌شود و در تصمیمات تجاری شرکت بسیار اثرگذار است.

فهرست مطالب

به طور کلی حسابداری برای محاسبه سود، زیان و وضعیت کلی یک سازمان یک اصل است. شرکت‌ها با اطلاعات حسابداری می‌توانند عملکرد خود را ارزیابی کنند. در واقع سازمان‌ها بدون واحد حسابداری و بکارگیری یک نرم افزار حسابداری  قوی و دقیق نمی‌توانند چشم اندازهای خود را به‌صورت اصولی تعیین و در جهت آن حرکت کنند.

رشته حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت یکی از رشته‌های پرطرفدار دانشگاهی است. این رشته از این جهت بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد که متخصصان این زمینه را به سمت مدیران مالی قدرتمند سوق می‌دهند. دلیل دیگر این است که اهمیت و استراتژیک بودن این رشته نسبت به شاخه‌های مختلف حسابداری موجب شده که حقوق و دستمزد بیشتری برای حسابداران مدیریت اختصاص یابد.

حسابداران مدیریت با کسب مهارت و تخصص در این رشته، همزمان به بسیاری از توانایی‌های مدیریتی نیز دست پیدا می‌کنند. متخصصان این رشته که در زمینه های مالی به دانش خوبی دست پیدا کرده‌اند، می‌توانند توانایی های مدیریتی خود را با دانش حسابداری ترکیب کرده و در کسب و کارها نقش مهمی را بپذیرند.

شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ” وظایف حسابدار چیست؟ ” را مطالعه بفرمایید.

اهمیت حسابداری برای مدیران

حسابداری مدیریت فرآیندی است که در آن اطلاعاتی که مورد نیاز مدیریت واقع می‌شود، اندازه گیری و پردازش شده و پس از تجزیه و تحلیل به انواع مختلف طبقه بندی می‌شود؛ در نهایت اطلاعات تفسیر شده و در اختیار مدیریت قرار می‌گیرد تا در برنامه ریزی و مدیریت یک کسب و کار به کار گرفته شود. اطلاعات و تجزیه و تحلیل‌های انجام شده که در اختیار مدیران شرکت قرار داده می‌شود، موجب درک بهتر مسائل و دقت و سهولت بیشتری در تصمیم گیری و برنامه ریزی برای آینده خواهد شد.

تصمیمات یک واحد اقتصادی بیش از هر فاکتور دیگری می‌تواند در سرنوشت آن واحد تاثیرگذار باشد. همه تصمیمات خرد و کلانی که مدیران میانی یک سازمان تا مدیران بالا رده آن اتخاذ می‌کنند، در پیشرفت یا افول یک سازمان دخیل است و تاثیر به سزایی در آینده مالی و کاری واحد اقتصادی دارد. تصمیم گیرندگان استراتژیک قطعا برای انتخاب بهترین گزینه‌ها در کسب و کار خود نیازمند اطلاعات هستند. اطلاعات طبقه بندی شده‌ای که برای کمک به آن‌ها آماده شده باشد. در بحث مالی، تهیه این اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن از وظایف حسابداری مدیریت است.

تفاوت حسابداری مدیریت با حسابداری صنعتی و مالی

برای درک تمایز انواع حسابداری باید به ماهیت و وظایف هر کدام نگاهی داشته باشیم. حسابداری صنعتی و نرم‌افزارهای حسابداری مرتبط با این حوزه صرفا در واحدهای مبتنی بر تولید بکار گرفته می‌شود و حسابدار مالی تمام جنبه‌های تولید محصول را ارزیابی می‌کند تا به بهای تمام شده آن دست یابد. در مورد حسابداری مالی نیز باید گفت که محاسبات آن بر مبنای تجزیه و تحلیل داده‌های گذشته است. حسابدار مالی تمام محاسبات گذشته یک سازمان را بررسی کرده و سود و زیان حاصل از عملکرد سازمان را به مدیران رده بالای شرکت گزارش می‌دهد.

اما حسابداری مدیریتی برای محاسبه داده‌های گذشته و قیمت تمام شده یک محصول تولید شده کارایی ندارد و صرفا در جهت برنامه‌های آینده یک سازمان استفاده می‌شود. سازمان‌ها و کسب ‌و کارهای کوچک معمولا از حسابداری مدیریت استفاده نمی‌کنند در حالی که این نوع حسابداری برای سازمان‌های بزرگ، حیاتی و تعیین‌ کننده است.

 حوزه عملکرد حسابداری مدیریت

با توجه به ماهیت و اهمیت حسابداری مدیریتی که به آن پرداختیم، این واحد در شرکت‎‌ها و موسسات بزرگ بسیار مهم و حیاتی است، زیرا تصمیم‌ گیری و برنامه ریزی برای آینده باید بنا بر تجزیه و تحلیل داده‌ها صورت پذیرد. کاربردهای حسابداری مدیریت فراوان است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

مدیریت ریسک

حسابداری مدیریت با ارائه گزارشات دقیق و تحلیلی خود، به بررسی ریسک پروژه‌های واحدهای اقتصادی می‌پردازد. مدیران ارشد نیز با بررسی این گزارشات ریسک پروژه‌ها را مدیریت کرده و برای اجرا یا عدم اجرای آن‌ها تصمیم‌ گیری می‌کنند.

مدیریت عملکرد

موفقیت‌های آتی یک سازمان در گرو نحوه عملکرد کلی آن است. اگر مدیران برنامه‌ای برای بهبود عملکرد واحدهای مختلف نداشته باشند، کیفیت عملکرد کلی کاهش یافته و در نهایت باعث آسیب سنگین به سازمان خواهد شد. حسابداری مدیریت در این راستا، با بررسی اطلاعات امور مالی و عملکردی سازمان، می‌تواند در بهبود عملکرد سازمان اقدام کرده و نقش مهمی در پیشرفت آن داشته باشد.

مدیریت راهبردی

حسابداری مدیریت پس از ارزیابی عملکرد یک سازمان، می‌تواند پیشنهاداتی برای بهبود و پیشرفت آن ارائه دهد. هیچ کدام از حسابداران در شاخه‌های دیگر حسابداری، از قدرت مانور و نظردهی حسابداران مدیریت در امور سازمان‌ها برخوردار نیستند.

کمک به برنامه ریزی

کمک به برنامه ریزی در یک سازمان از مهمترین کاربردهای حسابداری مدیریت با استفاده از اطلاعات مالی است. این اطلاعات که شامل پیش بینی مالی، جزئیات بودجه‌ها و تجزیه و تحلیل اطلاعات است، توسط حسابداری مدیریت ارائه می‌شود و اشتباه در اطلاعات و گزارشات می‌تواند مشکلات جدی برای سازمان به دنبال داشته باشد.

تصمیم گیری درست

مبنای تصمیم‌گیری در واحدهای اقتصادی، اطلاعات و گزارشات هستند. حسابداری مدیریت با استفاده از اطلاعات مالی و گزارشات خود، به تصمیم گیری‌های تیم مدیریت کمک می‌کند. البته این اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ها باید در زمان مشخص و مناسب در اختیار تیم مدیریت قرار گیرد تا بتوانند با بهره گیری از آن‌ها تصمیمات درست و دقیقی اتخاذ کنند.

شناسایی مشکلات و ارائه راهکار

اطلاعاتی که توسط تیم حسابداری مدیریت تجزیه و تحلیل می‌شود، مشکلات و محدودیت‌های سازمان را مشخص می‌کند. حسابداری مدیریت پس از شناسایی این مشکلات می‌تواند با ارائه راه حل‌های راهبردی به مدیران ارشد و عملکرد سازمان کمک و از مشکلات بعدی پیشگیری کنند.

سودآوری و پیش بینی

حسابداری مدیریت توانایی آن را دارد که به پیش بینی بحران‌ها و اثر آن بر کسب و کار یک سازمان بپردازد. همچنین با استفاده از اطلاعات مالی می‌توان سود فعالیت‌های مختلف تجاری اعم از ارائه یک محصول یا خدمات را پیش‌ بینی کند.

مهارت‌های لازم برای حسابدار مدیریت

نقش حسابدار مدیریت در سازمان‌ها بسیار مهم و قابل توجه است. این افراد برای انجام وظایف خود در سازمان‌ها نیارمند مهارت‌هایی هستند که از طریق تحصیلات عالیه و تجربیات بدست می‌آید.

مهارت برنامه‌ریزی

ارائه اطلاعات در جهت برنامه‌ریزی اهداف آینده شرکت بر عهده حسابداران مدیریت است که لازم است دانش آن را از قبل کسب کرده باشند. از آنجا که این اطلاعات و گزارشات برای برنامه‌ریزی‌های آتی یک سازمان استفاده می‌شود، باید بر اساس فرصت‌های بازار، محصولات خاص، شیوه‌های بازیابی مدرن، منابع تهیه مواد اولیه ارزان‌تر، نرم‌افزارهای حسابداری، اطلاعات منطقه‌ای و ابزارهای حسابداری پیشرفته باشد. در این صورت این اطلاعات برای برنامه‌ریزی قابل اطمینان است.

مهارت کنترل بر اوضاع

حسابداران مدیریت مجبور به ارائه اطلاعات به افراد برون‌سازمانی نیستند و به طور کلی اطلاعات و گزارشات ارائه شده توسط واحد حسابداری مدیریت به مدیران رده بالا در مورد عملکرد داخلی سازمان است. از این رو مدیران می‌توانند از این اطلاعات در جهت کنترل اوضاع بخش‌های مختلف از سازمان استفاده کنند.

مهارت حل مسئله

در صورتی که عملکرد یک سازمان با اختلال رو به رو می‌شود و یا مشکلاتی شناسایی می‌شود، مدیران رده بالا از حسابدار مدیریت می‌خواهند تا راه حل مناسبی برای مشکلات پیدا کند. حسابدار مدیریت در واقع با مهارت حل مسئله می‌تواند یک فرد تاثیرگذار در سازمان باشد و راه‌حل مناسبی برای مشکلات پیشنهاد دهد.

پیش‌ بینی

پیش بینی سود و زیان یک پروژه، پیش‌ بینی بحران و تاثیر آن بر روند کسب و کار یک سازمان و موارد دیگر توسط حسابدار مدیریتی انجام می‌شود. از آنجا که برخی تصمیمات و چشم اندازهای سازمان بر اساس این پیش بینی‌ها انجام می‌شود، لازم است حسابداران دانش کسب شده در این زمینه را با تجربه کاری خود تلفیق کرده و این مهارت را به بهترین شکل ممکن در روند کاری خود استفاده کنند.

استفاده از نرم‌ افزارهای حسابداری

یکی از مهارت‌های لازم برای حسابدار مدیریت استفاده از نرم افزارهای حسابداری یک سازمان است. همان طور که بارها اشاره شد، ارائه گزارشات و تفسیر اطلاعات عملکردی یک سازمان بر عهده حسابدار مدیریتی است که نقش موثری در تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها دارد. امروزه این کار با نرم‌افزارهای کاربردی مانند نرم افزار حسابداری محک با کارایی، دقت و قدرت بالا انجام می‌شود و احتمال اشتباه تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

مسئولیت‌ها و اختیارات حسابدار مدیریت

همانطور که اشاره شد حوزه عملکرد حسابداری مدیریت بسیار گسترده است و لذا می‌تواند مسئولیت و اختیارات مختلفی را عهده‌دار باشد. نظارت و کنترل عمـلیـات، نگهداری و ثبت اطلاعات آماری، تسویه حساب مالی با پیمـانکاران، خریداران و تامین‌کنندگان، تنظیم و ارائه بموقع گزارشات مالی در چهارچوب اصول و استانداردهای حسابداری، قوانین و مقررات و دستورالعمل‌ها و ایجاد هماهنگی لازم با واحدهای تابعه امورمالی بخشی از وظایف واحد حسابداری مدیریت است.

حجم زیادی از مسئولیت‌های حسابداران مدیریتی به تهیه و ارائه گزارش‌های مالی و عملکردی اختصاص می‌یابد. از آنجا که این گزارشات بسیار مهم و مورد استفاده است، باید به صورت دقیق و قابل اطمینان تهیه شود. بسیاری از آن‌ها را می‌توان با نرم‌ افزارهای حسابداری بدست آورد. برخی از این گزارشات عبارتند از:

• گزارش خرید و فروش فصلی یا سه ماهه؛
• گزارش وضعیت بدهکاران سازمان و پیش پرداخت‌ها در زمان مناسب؛
• گزارشات مالیاتی
• تهیه اظهارنامه مالیاتی در مهلت‌های قانونی مشخص شده و پیگیری آن به منظور تحویل موارد به مراجع مربوطه
• گزارش مالی مورد نیاز به مدیران مافوق
• گـزارش تفکیکی و آماری به همراه نمودارهای مقایسه‌ای هر پروژه به صورت مستمر و موردی

محدودیت‌های پیش روی حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت در حوزه کاری خود با محدودیت‌هایی روبه رو است و علت اصلی آن را می‌توان اینگونه بیان کرد که اطلاعات و داده‌هایی که در اختیار این واحد قرار می‌گیرد، به نوعی نتیجه عملکرد بخش‌های دیگر سازمان است.

داده‌ها و اطلاعات در دسترس

اطلاعاتی که در اختیار واحد حسابداری مدیریت قرار می‌گیرد، و حسابدار مدیریتی به تجزیه و تحلیل و در نهایت تصمیم گیری می‌پردازد، توسط واحد حسابداری جمع آوری شده‌ است. بنابراین در صورت وجود اشتباه در آن و یا جامع و کامل نبودن اطلاعات ارائه شده، گزارشات این واحد به مدیران ارشد نامعتبر خواهد بود و ممکن است تصمیمات سازمان با شکست مواجه شود.

به روز بودن داده‌ها

 در تصمیم گیری‌های مالی، مهم‌ترین منبع اطلاعاتی برای حسابداری مدیریت، داده های گردآوری شده در طول زمان هستند. امروزه به روز بودن اطلاعات برای تصمیم گیری عامل بسیار مهم و موثری است که می‌تواند شما را در رقابت پیش اندازد. بنابراین یکی از محدودیت‌هایی حسابداری مدیریت، به روز و جدید بودن اطلاعاتی است که در اختیار دارد.

سطح دانش حسابدار مدیریت

یکی دیگر از محدودیت‌های این واحد، سطح دانش حسابدار مدیریت است که به پیشینه علمی او برمی‌گردد. اگر حسابدار مدیریت در زمینه های مورد نیاز خود اعم از اقتصاد، آمار و ریاضیات دانش کافی نداشته باشد، نمی‌تواند تصمیم گیری درست و معقول و به طور کلی عملکرد قابل قبولی داشته باشد.

سخن پایانی

در این مطلب به حسابداری مدیریت پرداختیم و ماهیت، حوزه عملکرد و وظایف آن را مورد بررسی قرار دادیم. اهمیت این واحد در سازمان‌ها و نقشی که می‌تواند در آینده آن ایفا کند، لزوم استفاده از یک نرم افزار حسابداری دقیق و کاربردی را نشان می‌دهد. بسیاری از وظایف حسابدار مدیریتی از جمله ارائه گزارشات مختلف، به سادگی با استفاده از نرم افزارهای حسابداری محک انجام می‌شود.