تعریف مالیات تصاعدی و انواع آن + محاسبه

زمان مطالعه این مقاله: 4 دقیقه

مالیات تصاعدی روشی از انواع دریافت مالیات است که به‌صورت متفاوت از طبقه‌های مختلف جامعه با درآمدهای مختلف گرفته می‌شود. این نوع از مالیات به 4 دسته تقسیم می‌شود که با سه روش کلی، طبقه‌ای و متمایل می‌توان محاسبه مالیات تصاعدی را انجام داد. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به تشریح این نوع از مالیات، انواع آن، مزایا و نحوه محاسبه مالیات تصاعدی میپردازیم.

مالیات تصاعدی چیست؟

مالیات تصاعدی به مالیاتی گفته می‌شود که همراه با افزایش درآمد، نرخ مالیات نیز اضافه می‌گردد. این نرخ بین 15 تا 35 درصد بوده که بالاترین نرخ آن مربوط به افرادی است که درآمد بالاتری دارند.

انواع مالیات تصاعدی کدام‌اند؟

مالیات تصاعدی از نظر درآمد به 4 دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. مالیات بر درآمد سرمایه‌گذاری
2. مالیات بر بهره کسب شده
3. مالیات بر درآمد اجاره
4. مالیات بر مستغلات

در ادامه به توضیح جداگانه هرکدام از موارد خواهیم پرداخت.

مالیات بر درآمد سرمایه‌گذاری:

این نوع از مالیات تصاعدی شامل فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شده و افرادی که دارای ثروت اضافه هستند و قصد سرمایه‌گذاری دارند را شامل می‌شود.

مالیات بر بهره کسب شده:

مالیات بر بهره کسب شده همان‌طور که از نامش پیداست مالیاتی است که بر روی سرمایه پس‌انداز اشخاص اعمال شده و افرادی که توانایی پس‌انداز دارند شامل این نوع مالیات می‌شوند.

مالیات بر درآمد اجاره:

مالیات بر درآمد اجاره شامل افرادی می‌شود که در ساخت‌وساز سرمایه‌گذاری کرده و هدف آنها تأمین املاک اجاره‌ای برای دیگر افراد می‌باشد. فرصتی که به این دسته از مودیان مالیاتی داده می‌شود این است که هزینه‌های مرتبط با ساخت ساز را از مالیات کسر کنند اما پس از اتمام ساخت‌وساز مشمول مالیات تصاعدی خواهند شد.

مالیات بر مستغلات:

این نوع از مالیات تصاعدی به فعالیت در بازار مسکن مربوط می‌شود. افرادی که از اجاره ملک، زمین یا نقل و انتقالات درآمد دارند شامل این دسته می‌شوند. طبق تعاریف، مالیات بر مستغلات به شکل زیر تعریف می‌شود:

مالیات مستقیمی است که به ارزش واقعی و یا فرض شده و ارزش اجاره ملک، محدوده قلمرو و صلاح دید اداره مالیات، تعلق می‌گیرد. چنانچه مایل به محاسبه مالیات بر مستغلات هستید، می‌توانید مقاله محاسبه مالیات بر اجاره را مطالعه کنید.

آیا از مزایای مالیات تصاعدی آگاهی دارید؟

مالیات تصاعدی از مزیت‌های بسیاری برخوردار است که در ادامه به 5 مورد از آنها اشاره می‌کنیم:

• نظام مالیاتی برای دولت درآمد کمتری نسبت به مالیات تصاعدی دارد.
• فشار مالی به افرادی که در راه اندازی کسب و کار خود موفق نبوده‌اند وارد نمی‌شود.
• پراکندگی پرداخت و تعهد مالیاتی به شکلی اصولی و درست انجام شده و افراد با هر نوع وضعیت مالی، مالیات مخصوص به خود را پرداخت می‌کنند.
• مالیات تصاعدی باعث جلوگیری از رکود اقتصادی می‌شود به این ترتیب که در زمان رکود اقتصادی مالیات کمتری گرفته می‌شود. در این نوع از مالیات در زمان رونق مالیات بیشتر و در زمان رکود مالیات کمتری دریافت می‌شود.
• از ناپایداری سیاسی جلوگیری می‌شود. به این ترتیب که جلوی محدود افرادی که ممکن است سایرین را تحت‌فشار قرار داده و روی آنها سلطه داشته باشند، گرفته می‌شود.

محاسبه مالیات تصاعدی به چه صورت است؟

به‌صورت کلی مالیات تصاعدی با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
درآمد x درصد درآمد پرداخت شده در مالیات = مقدار مالیات

3 روش برای محاسبه مالیات تصاعدی وجود دارد:

1. نرخ تصاعدی کلی
2. نرخ تصاعدی طبقه‌ای
3. نرخ تصاعدی متمایل

در ادامه به توضیح هرکدام از موارد پرداخته می‌شود.

نرخ تصاعدی کلی

مبنای دریافت مالیات به‌صورت چند طبقه‌ای است که به ترتیب از طبقه بالا به طبقه پایین نرخ مشخصی برای هر طبقه مشخص شده و هر طبقه متفاوت است.

نرخ تصاعدی طبقه‌ای

در این نوع از محاسبه، مالیات هر یک از طبقه‌ها نسبت به مازاد نرخ طبقه خود در نظر گرفته می‌شود.

نرخ تصاعدی متمایل

نرخ تصاعدی متمایل به شکل کاهشی می‌باشد. بدین ترتیب که هنگامی که مبنای مالیات با نرخ‌های تصاعدی طبقه به میزان مشخصی برسد، با وسعت میزان مبنا نرخ مالیات کمتر خواهد شد.

فرمول محاسبه مالیات تصاعدی

نرخ تصاعدی مالیات درصورتی‌که MTR بیشتر از ATR باشد به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

نوع نرخ	درآمد مالیاتی	مبنای مالیات	نرخ متوسط مالیات	نرخ نهایی مالیات
تصاعدی	1000	50000	ATR=2%
				MTR=6%
تصاعدی	4000	100000	ATR=4%

طبقه‌بندی مالیات تصاعدی به چه صورت است؟

طبقه‌بندی مالیات تصاعدی برای هر طبقه به شکل زیر می‌باشد:

• تا سقف 30 میلیون ریال درآمد: 15 درصد در سال
• بین 30 تا 100 میلیون ریال درآمد: 20 درصد در سال
• بین 100 تا 250 میلیون ریال درآمد 25 درصد در سال
• بین 250 میلیون تا 1.000.000.000 ریال درآمد: 30 درصد در سال
• بیشتر از یک میلیارد ریال درآمد: 35 درصد در سال

تفاوت مالیات تصاعدی و مالیات نزولی

مالیات نزولی نقطه مقابل مالیات تصاعدی می‌باشد که با افزایش مبلغ مالیات، تعهد مالیاتی کاهش پیدا می‌کند. هدف دولت در این نوع از مالیات، بدون توجه به نرخ مالیات، جمع‌آوری سرمایه از شهروندان و ارائه خدمات سلامت، بیمه و… می‌باشد. درحالی‌که در مالیات تصاعدی از شهروندان به یک نرخ، مالیات گرفته نمی‌شود.

تورم بر مالیات تصاعدی چه اثراتی می‌گذارد؟

تورم به معنی بالارفتن قیمت کالاها و اجناس بدون تغییر در کیفیت آنها می‌باشد. اما تورم در مالیات به معنی اخذ مالیات از مردم به صورتی که هزینه کمتری بر عهده سرمایه‌داران و ثروتمندان باشد.
از اثرات تورم بر مالیات تصاعدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش قدرت خرید مردم
2. کاهش سرمایه‌گذاری
3. افزایش مبلغ مالیات برای کسانی که قبل از تورم شامل مالیات تصاعدی شده‌اند.

اصل قدرت پرداخت چیست؟

قدرت پرداخت (Ability to Pay) نشان‌دهنده توانایی پرداخت مالیات تعیین شده باتوجه‌به میزان درآمد اشخاص می‌باشد. ویکی‌پدیا در مورد این اصل به شکل زیر توضیح داده است:

به موجب اصل قدرت پرداخت مالیات باید بر اساس درآمد یا ثروت مالیات دهنده وضع و اخذ گردد. بعضی بر این اعتقادند که مالیات باید بر اساس منافع مستقیمی که مؤدی دریافت می‌کند اخذ شود. به موجب این اصل مالیات بر درآمد به‌صورت تصاعدی محاسبه و وصول می‌گردد. بدین معنی که کسی که سرمایه بیشتری دارد، مالیات بیشتری باید بپردازد.

مالیات تصاعدی و نظر اقتصاددانان

همان‌طور که گفته شد افرادی که دارای ثروت بیشتری هستند شامل نرخ بالاتری از مالیات شده و ثروت کمتری جهت استفاده برای آنها باقی می‌ماند. این موضوع باعث می‌شود تا این افراد انگیزه بهره‌وری و سرمایه‌گذاری خود را ازدست‌داده و باعث اثرگذاری منفی بر جریان اقتصادی در درازمدت شود.

از نقطه نظر کسانی که از مالیات تصاعدی سود می‌برند، قدرت خرید آن‌ها بالا رفته و همچنین تقاضای برخی از کالاها که مشمول یارانه شده و یا جزء کالاهای اساسی می‌باشند، افزایش می‌یابد. این دو عامل می‌تواند سبب رشد و توسعه در مناطقی گردد که این امر بدون دخالت دولت در آن مناطق سخت می‌بود.

مالیات تصاعدی؛ از بهترین تا بدترین!

هم اکنون شما با مزایای مالیات تصاعدی آشنا شدید اما آیا با معایب و مشکلاتی که ممکن است به همراه داشته باشد، آگاه هستید؟
مالیات همواره یکی از منابع درآمد دولت بوده که بر دوش شهروندان گذاشته شده است. از طرفی دیگر شهروندان نیز جویای راهی برای فرار از مالیات بوده‌اند. گاهی این شرایط در بعضی از نظام‌های مالیاتی همچون نظام مالیاتی تصاعدی که درآمد بیشتر شامل مالیات بالاتری می‌شود، تشدید می‌شود؛ این موضوع دلیلی بر اعمال مجازات فرار مالیاتی شد تا افراد شاغل در این حوزه کمترین شانسی برای دور زدن قوانین مالیاتی و فرار از پرداخت آن نداشته باشند.

نرم افزار حسابداری محک برای اینکه محاسبه مالیات تصاعدی برای شما راحت‌تر شود و بعد به  اسناد مربوط به آن راحت‌تر دسترسی داشته باشید، نرم افزار حسابداری را عرضه کرده است. درصورتی‌که علاقه دارید با این نرم افزار و امکانات آن آشنا شده و از مزایای استفاده از آن اطلاع داشته باشید، با مجموعه محک در تماس باشید و از طریق چت یا تماس تلفنی با کارشناسان این مجموعه از راهنمایی‌های لازم برخوردار شوید.