یکی از مهم‌ترین معیارها در تعیین ارزش یک شرکت یا شخص، در نظر گرفتن دارایی های آن است. دارایـی ها منابعی هستند که می‌توانند منافع اقتصادی آینده یک شرکت یا گروهی از افراد و ذینفعان را فراهم کنند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک درباره مفهوم دارایـی و انواع آن صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
دارایی چیست؟
دارایـی هر منبع یا کالایی است که برای ایجاد جریان نقدی، کاهش هزینه‌ها یا تأمین منافع اقتصادی آتی یک فرد، کسب و کار یا دولت استفاده می‌شود. دارایـی‌ها دارای ارزش اقتصادی هستند و می‌توانند برای عملیات‌های تجاری شرکت‌ها و کسب و کارها مفید باشند و ارزش کسب و کارها یا دارایـی خالص یک فرد را افزایش دهند. طبق همین تعریف می‌توان دارایـی را به دو دسته شخصی و تجاری تقسیم کرد.
دارایی شخصی، دارایـی متعلق به یک فرد است و دارایـی تجاری، دارایـی متعلق به یک کسب و کار یا شرکت. دارایـی ها می‌توانند فیزیکی (مشهود) یا نامشهود باشند و برای فروش در کوتاه مدت یا فروش بلندمدت در دسترس قرار بگیرند. امکان استفاده از دارایی برای انجام عملیات روزانه یک تجارت نیز وجود دارد. شما می توانید حقوق صاحبان سهام، توان پرداخت بدهی یا سلامت مالی یک شرکت را با کم کردن بدهی‌های آن شرکت (بدهی های معوق یا حساب های پرداختنی) از ارزش کل دارایـی‌های آن شرکت محاسبه کنید.
دلیل اهمیت دارایی چیست؟
افراد، کسب و کارها و دولت‌ها دارایـی‌های مختلف را به منظور ایجاد دستاوردهای اقتصادی کوتاه‌مدت یا بلندمدت انباشته می‌کنند. یک دارایـی می‌تواند ارزش ایجاد کند یا ارزش و اعتبار یک شرکت را افزایش یا کاهش دهد و توانایی پرداخت دیون کلی یک فرد یا یک شرکت را به عنوان یک کل واحد تغییر دهد.
میزان دارایی های یک شرکت معیار مهمی برای تعیین سلامت مالی آن شرکت است. وقتی دارایـی‌های یک شرکت برای پوشش دیون و بدهی‌های معوق آن کافی باشد، آن شرکت می‌تواند از ترازنامه که یک سند مالی است و دارایـی‌های جاری، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت را نشان می‌دهد، برای ردیابی نحوه اندازه‌گیری دارایـی‌های خود در برابر بدهی‌ها استفاده کند.
انواع دارایی
روش‌های مختلفی برای طبقه بندی دارایـی‌ها وجود دارد. دارایـی‌ها به طور کلی بر اساس سرعت تبدیل آن‌ها به پول نقد، حضور فیزیکی یا غیر فیزیکی یا استفاده و یا هدف آن‌ها طبقه بندی می‌شوند. انواع دارایی را می‌توان به دسته های زیر طبقه بندی نمود:
1. دارایی های جاری
دارایی های جاری، دارایـی‌هایی با قابلیت نقدشوندگی بالا هستند. این دارایـی‌ها می‌توانند به سرعت فروخته شوند و به پول نقد تبدیل گردند. دارایـی‌های مالی مانند وجه نقد، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، سهام و سایر اوراق بهادار قابل فروش هستند و می توانند به عنوان نقدشونده‌ترین دارایـی‌های جاری در نظر گرفته شوند. این دارایـی‌ها می‌توانند به راحتی و به سرعت بدون اینکه قیمت آن‌ها تأثیر خاصی ببینند فروخته شوند. برای کسب و کارها و شرکت‌ها، دارایـی‌های جاری ممکن است شامل وجوه نقد، حساب‌های دریافتنی، موجودی کالا و هزینه‌های پیش‌پرداخت شده باشد.
2. دارایی های ثابت
دارایی های ثابت که به آن‌ها دارایی‌های سخت یا دارایـی‌های بلندمدت نیز گفته می‌شود، دارایی هایی هستند که زمان زیادی طول می‌کشد تا ارزش نقدی حاصل کنند و عموماً نقدشوندگی پایینی دارند و معمولا نمی‌توان آن‌ها را به سرعت و به ارزش دلخواه خود فروخت و نقد کرد. دارایـی‌هایی مثل ساختمان‌ها و املاک، زمین و مستغلات، لوازم و تجهیزات یا هر نوع دارایـی دیگری که برای فروش در طول سال در نظر گرفته نمی‌شوند نمونه‌های بارز دارایـی ثابت هستند.
3. دارایی های مشهود
دارایی های مشهود دارایی‌های واقعی هستند. دارایـی‌هایی مانند موجودی کالا، املاک و مستغلات، ماشین آلات، پول نقد یا اثاثیه که از نظر فیزیکی قابل لمس هستند و اغلب در اختیار مالک هستند دارایـی مشهود قلمداد می‌شوند. اکثر دارایـی های مشهود نیز دارایـی های جاری محسوب می‌شوند.
4. دارایی های نامشهود
دارایی های نامشهود اقلام یا کالاهایی هستند که به صورت نظری وجود دارند نه فیزیکی. برخی از نمونه‌های دارایـی‌های نامشهود شامل مجوزها، مالکیت معنوی، ثبت اختراع، نام برند و علائم تجاری هستند که به واسطه کاربردشان دارای ارزش هستند.
5. دارایی های عملیاتی
دارایی های عملیاتی آن دسته از دارایی هایی هستند که در جریان عملیات جاری یک شرکت به دست می آیند.به عبارت دیگر دارایی عملیاتی نیازمند جریان تولید است و درآمد حاصل از آن ثبت می شود. برخی از نمونه‌های دارایـی‌های عملیاتی عبارتند از حق چاپ، مجوزها، موجودی‌ها، تجهیزات یا ماشین‌آلات و فناوری‌های مورد استفاده یک کسب و کار.
6. دارایی های غیرعملیاتی
به تمام دارایی هایی که فاقد فعالیت های تجاری روزانه هستد، دارایی غیر عملیاتی می گویند. این دارایی ها درآمد ایجاد می‌کنند. زمین یا ملک خالی و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت را می‌توان به عنوان دارایـی های غیرعملیاتی نام برد.
رابطه بین دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام چیست؟
همان طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، ارزش شرکت‌ها را می‌توان با مقایسه بدهی های جاری، دارایـی ها و حقوق صاحبان سهام ارزیابی کرد. این شرایط اغلب در ترازنامه شرکت ظاهر می‌شود که ارزش دارایی‌ها را به همراه حقوق صاحبان سهام و بدهی های تجاری تجزیه و تحلیل می‌کند. اجازه دهید کمی بیشتر درباره رابطه این سه اصل توضیح دهیم.
- دارایی ها: دارایـی‌ها اقلام فیزیکی یا غیر فیزیکی هستند که در طول زمان ارزش خود را به دست می‌آورند یا از دست می‌دهند و به صاحبان خود کمک می کند تا سهام ایجاد کنند (ارزیابی دارایـی ها بدون احتساب بدهی ها). دارایـی ها شامل اقلامی می‌شود که یک شرکت مالک آن‌ها است یا از محل بدهی از آن‌ها به نوعی بهره می‌برد. دارایـی‌ها نشان دهنده سود خالص از ارزش هستند، در حالی که بدهی‌ها نشان دهنده زیان خالص از ارزش هستند.
- بدهی ها: بدهی ها تعهدات یا دیون قانونی هستند که یک شخص یا شرکت مسئول آن است و برای محاسبه حقوق صاحبان سهام از ارزش دارایـی‌های یک واحد تجاری کسر می‌شوند. بدهی‌ها می‌تواند اجاره ساختمان، حساب های پرداختنی، وام های بانکی یا حقوق و دستمزد را شامل شود.
- حقوق صاحبان سهام: حقوق صاحبان سهام عبارت است از تفاوت بین دارایـی ها و بدهی ها یا ارزیابی دارایـی های موجود یک شرکت بدون احتساب بدهی ها. به عبارت دیگر، حقوق صاحبان سهام به ارزش واقعی دارایـی‌های یک شرکت پس از حذف سایر بدهی‌ها یا تعهدات مالی اشاره دارد.
چگونه دارایی های خود را تشخیص دهیم؟
دارایی چیزی است که منفعت اقتصادی فعلی، آتی یا بالقوه یک فرد یا نهاد را فراهم می‌کند و به نوعی متعلق به شما است. یک اسکناس، یک رایانه رومیزی، یک صندلی یا یک ماشین همگی از دارایـی های شما هستند. حتی اگر کسی به شما بدهکار باشد نیز آن بدهی نیز یک دارایـی است. زیرا آن شخص باید این بدهی را به شما بپردازد (حتی اگر این وام تعهدی باشد که یک فرد یا شرکت باید به شما بازگرداند).
آیا نیروی کار نیز دارایی است؟
در تعاریف جدید اقتصادی و کسب و کار، نیروی کار دارایـی نیست بلکه سرمایه است. نیروی کار انسانی شامل افرادی است که به یک کسب و کار کمک می‌کنند تا به اهداف تجاری خود برسند و در ازای انجام کار، حقوق و دستمزد دریافت کنند. نیروی کار دارایـی نیست اما در افزایش و رشد ارزش دارایی‌ها سهم دارد و تاثیرگذار است. به عنوان مثال، دارایـی های غیرمشهود، مثل مالکیت معنوی، حق اختراع، اعتبار نام یک برند و غیره به واسطه افراد نیروی کار متخصص و خبره حاصل می‌شوند و به ارزش آن‌ها افزوده می‌شود.
دارایی های جاری چه تفاوتی با دارایی های ثابت (غیر جاری) دارند؟
شرکت‌ها دارایـی‌های خود را بر اساس استفاده در دوره‌های زمانی مختلف از یکدیگر تفکیک می‌کنند. برای مثال، دارایـی‌های ثابت که به عنوان دارایـی‌های غیرجاری نیز شناخته می‌شوند، برای استفاده طولانی‌مدت (یک سال یا بیشتر) در نظر گرفته می‌شوند و اغلب به راحتی نقد نمی‌شوند. در نتیجه برخلاف دارایی های جاری، دارایـی های ثابت دچار استهلاک نیز می‌شوند.
دارایی ها در حسابداری
در حوزه حسابداری، دارایـی ها وسیله و ابزاری هستند که از طریق آن‌ها یک کسب وکار می‌تواند تعهدات خود را برآورده کند و با انجام فعالیت‌های تجاری به منافع اقتصادی و سود دست یابد و ارزش پولی ایجاد کند. همه شرکت‌ها باید دارایی‌ها و بدهی‌های خود را بر اساس مجموعه ای از دستورالعمل‌ها و قواعد مشخص و تعریف شده محاسبه و ثبت کنند.
از طرف دیگر، ارزش دارایـی ها سال به سال در حال تغییر است. عواملی که می‌توانند بر ارزش دارایـی ها تأثیر بگذارند عبارتند از:
- استهلاک: با در نظر گرفتن ماهیت دارایی‌ها، عمر مفید آن‌ها و ارزش ضایعات، استهلاک یک دارایـی تعیین می‌شود. برای محاسبه استهلاک، باید ماهیت دارایـی‌های نامشهود، مالکیت آن‌ها و نحوه کمک و مفید بودن یک دارایـی در کسب درآمد یک واحد تجاری را در نظر گرفت.
- کاهش ارزش دارایی ها: کاهش ارزش یک دارایـی بر اساس تغییر در عوامل بازار تعیین می‌شود. کاهش ارزش زمانی در نظر گرفته می‌شود که ارزش دفتری یک دارایـی کمتر از ارزش بازار آن باشد.
- فناوری منسوخ شده: تجهیزات و ماشین آلاتی که یک واحد تجاری استفاده می‌کند به شدت به فناوری‌های غالب در بازار وابسته هستند. از این رو، منسوخ شدن یک فناوری منجر به تغییر در ارزش یک دارایـی خواهد شد.
- فروش دارایی: فروش دارایـی یکی از رایج‌ترین سناریوهایی است که در آن یک واحد تجاری دارایـی‌های خود را برای جایگزینی، ایجاد تنوع یا اهداف دیگر می‌فروشد. نکته اصلی که باید هنگام ثبت فروش یک دارایـی لحاظ کرد این است که سود حاصل از فروش، نرخ بازار و ارزش حق تمبر را تعیین کنیم.
- تغییر در عمر مفید یک دارایی: بسیاری از عوامل مانند استهلاک، کاهش ارزش یا ظرفیت به برآورد عمر مفید بستگی دارند. حسابداران و حسابرسان باید هر گونه تغییر در عمر مفید یک دارایـی را هوشمندانه در نظر بگیرند. همچنین اخذ نظرات تخصصی و کارشناسی شده در حین تخمین عمر مفید یک دارایـی کمک می‌کند تا بر صحت برآوردها افزوده شود.
- تغییر در الزامات قانونی و افشای صورت های مالی: حسابداری دارایی ها همیشه تحت دستورالعمل‌های دقیق و اصول و قوانین بین المللی و کشوری انجام می‌شود. افشای صورت های مالی و ارزش گذاری دارایـی‌ها طبق این اصول و قوانین انجام می‌شوند. بنابراین هرگونه تغییر در این قوانین به طور مستقیم بر نحوه تنظیم صورت های مالی و ارزش گذاری دارایـی‌های یک شرکت یا نهاد تأثیر خواهد گذاشت.
سخن آخر
در این مطب درباره انواع دارایی و اهمیت دارایی‌ها صحبت کردیم. دارایی‌ها نشان دهنده سرمایه‌هایی هستند که یک واحد تجاری می تواند با استفاده از آن‌ها، تمام دیون و تعهدات آتی خود را تامین کند. از این رو، تعیین ارزش دارایی‌ها و بررسی مفروضات برای محاسبه آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
در برخی از شرکت ها، دارایـی‌ها به درستی در جایی ثبت نمی‌شوند و همین امر باعث بروز اشتباه در ارائه صورت های مالی می شود. جدا از برخی تعمدات، بیشتر اوقات این مسائل می‌تواند ناشی از اشتباهات فردی باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود حسابداری دارایی‌ها به وسیله ابزارها و نرم افزارهای حرفه‌ای، مثل نرم افزار حسابداری محک انجام شود تا صورت های مالی نیز بدون اشتباه و با اطلاعات دقیق و موثق آماده ارائه شوند.
منبع: investopedia
